Βιταμίνη Α
H βιταμίνη Α είναι ομάδα ακόρεστων λιποδιαλυτών θρεπτικών οργανικών ενώσεων που περιλαμβάνουν τις ρετινόλη, ρετινάλη και πολλές καροτενοειδείς προβιταμίνες Α (κυρίως το βήτα-καροτένιο).[1][2] Η βιταμίνη Α έχει πολλές λειτουργίες: είναι σημαντική για την ανάπτυξη, για τη διατήρηση του ανοσοποιητικού συστήματος και την καλή όραση.[3][4] Η βιταμίνη Α απαιτείται από τον αμφιβληστροειδή του οφθαλμού με τη μορφή ρετινάλης, η οποία συνδυάζεται με την πρωτεΐνη οψίνη για να σχηματίσει τη ροδοψίνη, το μόριο που απορροφά το φως[5] απαραίτητο τόσο για χαμηλό φως (νυχτερινή όραση) όσο και για έγχρωμη όραση.[6] Η βιταμίνη Α έχει επίσης ένα πολύ διαφορετικό ρόλο ως ρετινοϊκό οξύ (μια μη αναστρέψιμη οξειδωμένη μορφή ρετινόλης), το οποίο είναι σημαντικός παράγοντας που μοιάζει με ορμόνη για τα επιθηλιακά και άλλα κύτταρα.[4][7]
Σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης, η κύρια μορφή της βιταμίνης Α είναι ένας εστέρας, κυρίως το παλμιτικό ρετινύλιο, ο οποίος μετατρέπεται σε ρετινόλη (χημικά αλκοόλη) στο λεπτό έντερο. Η ρετινόλη είναι η μορφή αποθήκευσης της βιταμίνης και μπορεί να μετατραπεί σε και από την οπτικά ενεργή μορφή αλδεΰδης, ρετινάλη.
Όλες οι μορφές βιταμίνης Α έχουν δακτύλιο β-ιονόνης στον οποίο είναι συνδεδεμένη μια αλυσίδα ισοπρενοειδούς, που ονομάζεται ρετινυλική ομάδα.[1] Και τα δύο δομικά χαρακτηριστικά είναι απαραίτητα για τη δραστηριότητα των βιταμινών.[8] Η πορτοκαλί χρωστική ουσία των καρότων (β-καροτένιο) μπορεί να αναπαρασταθεί ως δύο συνδεδεμένες ομάδες ρετινυλίου, οι οποίες χρησιμοποιούνται στο σώμα για να συμβάλουν στα επίπεδα της βιταμίνης Α. Το άλφα-καροτένιο και το γάμμα-καροτένιο έχουν επίσης μία μεμονωμένη ομάδα ρετινυλίου, η οποία τους δίνει κάποια δραστικότητα βιταμινών. Κανένα από τα άλλα καροτένια δεν έχει δραστικότητα βιταμινών. Η καροτενοειδής βήτα-κρυπτοξανθίνη έχει μια ομάδα ιονόνης και έχει δραστικότητα βιταμινών στους ανθρώπους.
Η βιταμίνη Α μπορεί να βρεθεί σε δύο κύριες μορφές στα τρόφιμα:
- η ρετινόλη, η μορφή της βιταμίνης Α που απορροφάται κατά την κατανάλωση ζωικών τροφών, είναι μια κίτρινη, λιποδιαλυτή ουσία. Δεδομένου ότι η καθαρή μορφή αλκοόλης είναι ασταθής, η βιταμίνη βρίσκεται στους ιστούς σε μορφή ρετινυλεστέρα. Παράγεται εμπορικά και χορηγείται ως εστέρες όπως ο οξεικός ή ο παλμιτικός ρετινυλεστέρας.[9]
- Τα καροτένια άλφα-καροτένιο, βήτα-καροτένιο και γάμμα-καροτένιο και η ξανθοφύλλη βήτα-κρυπτοξανθίνη (όλα περιέχουν δακτυλίους βήτα-ιονόνης), αλλά κανένα άλλο καροτενοειδές, λειτουργούν ως προβιταμίνη Α σε φυτοφάγα και παμφάγα ζώα, τα οποία διαθέτουν το ένζυμο βήτα-καροτένιο 15,15'-διοξυγενάση που διασπά το βήτα-καροτένιο στον εντερικό βλεννογόνο και το μετατρέπει σε ρετινόλη.[10]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 «Vitamin A». Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis. Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2017.
- ↑ Fennema O (2008). Fennema's Food Chemistry. CRC Press/Taylor & Francis. σελίδες 454–455. ISBN 9780849392726.
- ↑ «Vitamin A». MedlinePlus, National Library of Medicine, US National Institutes of Health. 2 Δεκεμβρίου 2016.
- ↑ 4,0 4,1 «Vitamin A: biomarkers of nutrition for development». The American Journal of Clinical Nutrition 94 (2): 658S–65S. August 2011. doi:. PMID 21715511.
- ↑ «The discovery of the visual function of vitamin A». The Journal of Nutrition 131 (6): 1647–50. June 2001. doi:. PMID 11385047. https://archive.org/details/sim_journal-of-nutrition_2001-06_131_6/page/1647.
- ↑ «Vitamin A». Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health. 31 Αυγούστου 2016.
- ↑ News Medical. «What is Vitamin A?». Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2012.
- ↑ Berdanier C (1997). Advanced Nutrition Micronutrients. CRC Press. σελίδες 22–39. ISBN 978-0-8493-2664-6.
- ↑ Meschino Health. «Comprehensive Guide to Vitamin A». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2012.
- ↑ DeMan J (1999). Principles of Food chemistry (3rd έκδοση). Maryland: Aspen Publication Inc. σελ. 358. ISBN 978-0834212343.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Vitamin A στο Wikimedia Commons