Γλυφάδα
Η Γλυφάδα είναι παραθαλάσσια πόλη και Δήμος του Νοτίου Τομέα Αθηνών που βρίσκεται στην Αθηναϊκή Ριβιέρα. Αποτελεί το μεγαλύτερο από τα νότια προάστια των Αθηνών και εκτείνεται από τις ακτές του Σαρωνικού κόλπου μέχρι τους πρόποδες του Υμηττού. Από το κέντρο της Αθήνας απέχει περίπου 14 χιλιόμετρα και από το Φάληρο περίπου 8,5 χιλιόμετρα. Διοικητικά ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα Νότιου Τομέα Αθηνών που βρίσκεται στην Περιφέρεια Αττικής.
| Γλυφάδα | |
|---|---|
 | |
  Γλυφάδα | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Αττικής |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Γλυφάδας |
| • Δήμαρχος | Γιώργος Παπανικολάου (2014-σήμερα) |
| Έκταση | 25,37 km² |
| Υψόμετρο | 0 μέτρο |
| Πληθυσμός | 89.597 (2021) |
| Ταχ. κωδ. | 166 00–166 99 |
| Τηλ. κωδ. | 210 |
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Συντεταγμένες: 37°52′48″N 23°45′12″E / 37.88000°N 23.75333°E
Κατά την αρχαιότητα η περιοχή ονομαζόταν Αιξωνή και ήταν ένας από τους Δήμους της αρχαίας Αθήνας, γνωστή για την αιξωνική τρίγλη (μπαρμπούνι). Η ονομασία Γλυφάδα είναι νεότερη και προέρχεται από τα πηγάδια της περιοχής, των οποίων το νερό είναι υφάλμυρο, δηλαδή γλυφό. Οι συνοικίες Πανιωνία, Σμύρνης και Βόσπορος έλαβαν τα ονόματά τους από τις οικογένειες Μικρασιατών που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή το 1922.
Ο Βόσπορος βρισκόταν στο νότιο τμήμα του παλιού αεροδρομίου Ελληνικού, ανάμεσα στα Δικηγορικά και τη σημερινή Νέα Ευρυάλη, μπροστά από την εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα και εκτεινόταν ως το ρέμα, όριο με Ελληνικό. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, βομβαρδίστηκε το αεροδρόμιο του Ελληνικού από τους Γερμανούς και έφυγε από την κατοχή των Άγγλων, οπότε και τα σπίτια των γύρω από αυτό οικισμών καταστράφηκαν ή υπέστησαν σημαντικές ζημίες. Όταν η πολυπόθητη απελευθέρωση ήρθε, επέστρεψαν στα σπίτια τους και τα ξαναέφτιαξαν με ζήλο. Ωστόσο, δεν ήταν συνολικά Μικρασιάτες οι κάτοικοι του Βοσπόρου.
Η επέκταση του αεροδρομίου του Ελληνικού, τα χρόνια 1960 ως 1972, απαλλοτρίωσε τα σπίτια στην περιοχή του Βοσπόρου, (καθώς και μια λωρίδα των Δικηγορικών), για επέκταση του αερολιμένα και οι κάτοικοί της διασκορπίστηκαν στις γύρω γειτονιές, χωρίς ποτέ να λάβουν αποζημίωση. Η περιοχή έσβησε, μαζί με το όνομά της, ενώ ετεροχρονισμένα η έκταση παραχωρήθηκε στη Lamda Development ιδιοκτησίας Λάτση, όμως, παραμένει στις μνήμες των εκατό οικογενειών που έχασαν την ιδιαίτερη πατρίδα τους, τη συνοικία, τα σπίτια και τη γειτονιά τους.
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΠροϊστορικά ευρήματα έχουν εντοπιστεί κατά τις εργασίες επέκτασης των ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων Αστέρια. Έχει ανακαλυφθεί πρωτοελλαδικό νεκροταφείο και παράκτιος προϊστορικός περίβολος.Ενδιάμεσα στο γιαλό και την παραλιακή λεωφόρο αποκαλύφθηκαν παλαιοχριστιανικοί τάφοι. Στην ίδια περιοχή βρέθηκαν θαλαμωτοί τάφοι λαξευμένοι στο βράχο, σπασμένα αγγεία, δύο πρωτοκυκλαδικά ειδώλια και άφθονες λεπίδες οψιανού.[εκκρεμεί παραπομπή] Κοντά στον περίβολο έχει βρεθεί ρωμαϊκό νεκροταφείο.[1] Στη Γλυφάδα, μόνο σε επτά θέσεις αποκαλύφθηκαν θεμέλια αρχαίων κτιρίων, ενώ στη Βούλα ο αριθμός τους ξεπερνά τις εβδομήντα. Από τις ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα και από τα ευρήματα που έχουν έρθει στο φως, έχουμε τη δυνατότητα να αντλήσουμε πολλές πληροφορίες για την οικιστική οργάνωση του αρχαίου δήμου, την οικονομική και παραγωγική ανάπτυξή του, τη θρησκευτική ζωή, την αμυντική του θωράκιση, την πολιτική ζωή, την κοινωνική σύνθεση του πληθυσμού, και άλλα.[2] Ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής εντοπίστηκαν τυχαία το 1927 κατά τη διάρκεια ανασκαφής τάφων.[εκκρεμεί παραπομπή]
Γύρω στο 1900 όλη η παραλιακή περιοχή ήταν πευκόφυτη και εντελώς ακατοίκητη. Στην περιοχή υπήρχε μόνο ένα ξωκκλήσι προς τιμήν του Αγίου Κωνσταντίνου μέσα στο δάσος και ένα μικρό πανδοχείο, καταφύγιο κυνηγών.
Με την αύξηση των κατοίκων της Αθήνας και των παραθεριστών του Φαλήρου, η περιοχή άρχισε να αναπτύσσεται με παραθεριστικά οικήματα και κατασκηνώσεις.
Ήδη από το 1920 είχε σχηματιστεί μικρό προάστιο της Αθήνας με 173 μόνιμους κατοίκους. Από το πρώτο πηγάδι που ανοίχτηκε τότε για τις ανάγκες της ύδρευσης βρέθηκε το νερό της περιοχής να είναι γλυφό. Από αυτό το γεγονός ονομάστηκε η περιοχή Γλυφάδα.
Κατά τον μεσοπόλεμο η Γλυφάδα ως οικισμός υπαγόταν στην κοινότητα Μπραχαμίου. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εγκαθίστανται στην περιοχή οικογένειες Μικρασιατών και από αυτούς λαμβάνουν οι συνοικίες τα ονόματά τους όπως Πανιωνία, Βόσπορος και Σμύρνης. Το 1926 αποσχίστηκε διοικητικά και ανακηρύχθηκε κοινότητα.
Στην απογραφή του 1928 η Γλυφάδα αριθμούσε 1691 μόνιμους κατοίκους και πλέον ήταν γοργά αναπτυσσόμενη περιοχή με κατοικίες, ξενοδοχεία, λουτρά και κοσμικά κέντρα που εξυπηρετούσαν περισσότερο τους θερινούς παραθεριστές που έφθαναν τους 10.000. Τότε άρχισαν επιμέρους να διαμορφώνονται και οι πρώτοι συνοικισμοί, με βορειότερα τα «Δικηγορικά», ακολουθούσε νοτιότερα πευκοδάσος και, πέρα από αυτό, τα «Ιατρικά» που εκτείνονταν βορειοανατολικά. Στην παραλία βρισκόταν ο συνοικισμός των Αιξωνέων και ανατολικότερα άρχιζε ο συνοικισμός των Παραθεριστών. Πέρα και από αυτόν στα ανατολικά ήταν ο συνοικισμός «Σμύρνης» που έφθανε μέχρι τη σημερινή λεωφόρο Βουλιαγμένης. Νότια των τριών οικισμών, προς την παραλία δημιουργήθηκε μια πλαζ και ανατολικά της οι δύο συνεχόμενοι συνοικισμοί του «Αγίου Νικολάου» και ο «Πυρνάρης».
Τα χρόνια της δεκαετίας του 1930 ξεκίνησε ο ρυμοτομικός σχεδιασμός της περιοχής της Άνω Γλυφάδας με πρωτοβουλία του εκδότη Κωνσταντίνου Αθανάτου,της εφημερίδας «Ελεύθερος Άνθρωπος». Μεγάλο κομμάτι της περιοχής βρέθηκε στην κατοχή της εφημερίδας και τα οικόπεδα δόθηκαν σε αναγνώστες με βάση συλλογή αποκομμάτων φύλλων της. Σήμερα δύο κεντρικοί δρόμοι της περιοχής φέρουν τα ονόματα του εκδότη και της εφημερίδας.
Το 1940 αρχίζει η ανέγερση του Ιερού Ναού των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης ο οποίος υπάρχει και λειτουργεί μέχρι σήμερα ως μητροπολιτικός.
Το 1943 η κοινότητα Γλυφάδας, με σχετικό νόμο, συνδέθηκε με την κοινότητα Ελληνικού αποτελώντας το νέο δήμο Ευρυάλης, με έδρα τον οικισμό της Γλυφάδας. Μετά την απελευθέρωση, το 1944, με νεότερο νόμο ανακηρύσσεται δήμος Γλυφάδας, όπως ισχύει σήμερα, με ταυτόχρονη ανασύσταση της κοινότητας του Ελληνικού.
Το 1943 ιδρύεται και λειτουργεί Γυμνάσιο ενώ κατά τη διάρκεια της κατοχής η περιοχή της Γλυφάδας υπήρξε χώρος στρατωνισμού γερμανικών στρατευμάτων που υποστήριζαν τη λειτουργία του αεροδρομίου,με συνέπεια να γίνει και στόχος συμμαχικών βομβαρδιστικών.
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, στα πλαίσια του Ψυχρού Πολέμου, στο γειτονικό Ελληνικό υπήρχε μεγάλη βάση της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας, αλλά οι περισσότεροι Αμερικανοί στρατιωτικοί ζούσαν στη Γλυφάδα, ειδικά στην παραλιακή ζώνη. Οι Αμερικανοί επέδρασαν καταλυτικά στη διαμόρφωση της μεταπολεμικής Γλυφάδας σε όλα τα επίπεδα, από την κουζίνα μέχρι τη διασκέδαση. Από τη Γλυφάδα ξεκίνησε, μεταξύ άλλων, η μαζική κατανάλωση της κόκα κόλα στην Ελλάδα, η διάδοση των ταχυφαγείων (φαστ-φουντ), τα νυχτερινά κλαμπ κ.α.
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 ο δήμος υπέστη σημαντικές αλλαγές εξαιτίας της επικείμενης εγκατάστασης του διεθνούς αεροδρομίου στο Ελληνικό. Ο πληθυσμός της στη δεκαετία 1951-1961 αυξήθηκε κατά 50% και στην επόμενη κατά 90%.
Τα χρόνια μετά το 1960 άρχισαν έργα στο παραλιακό μέτωπο, αλλάζοντας τη μορφή του. Δημιουργήθηκαν μαρίνες σκαφών και αναψυκτήρια. Από τη δεκαετία του 1960 έχει ιδρυθεί και λειτουργεί, με βάση σχέδια Βρετανών ειδικών, το Γκολφ της Γλυφάδας, σε έκταση άνω των 400 στρεμμάτων.
Η Γλυφάδα σήμερα
ΕπεξεργασίαΣτη Γλυφάδα υπάρχουν δύο μαρίνες, πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο, αθλητικά κέντρα, δέκα αθλητικοί σύλλογοι εκτός των πολλών άλλων, καθώς και διάφορα πολιτιστικά ιδρύματα. Στη Γλυφάδα έχουν ανεγερθεί σημαντικά μνημεία όπως ο μαρμάρινος ανδριάντας του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης στην πλατεία της Αγίας Τριάδας καθώς και το μνημείο των Γιώργου Σεφέρη και Οδυσσέα Ελύτη στην οδό Λαμπράκη.[εκκρεμεί παραπομπή]
Η Γλυφάδα διασχίζεται σε όλο το μήκος της, από βορειοδυτικά προς νοτιοανατολικά, από τη λεωφόρο Βουλιαγμένης, με τη σχεδόν παράλληλη προς αυτήν παραλιακή λεωφόρο Ποσειδώνος και τοπικά στην Άνω Γλυφάδα από την οδό Δ. Γούναρη. Ο δήμος χωρίζεται σε δύο βασικά τμήματα: την Άνω Γλυφάδα, άνωθεν της λεωφόρου Βουλιαγμένης, που περιλαμβάνει την Τερψιθέα, την Άνω Γλυφάδα, το Πυρνάρι, την Ευρυάλη, την Αίγλη, την Αιξωνή, τα Δικηγορικά, και την Κάτω Γλυφάδα, κάτωθεν της λεωφόρου Βουλιαγμένης, που περιλαμβάνει το κέντρο της πόλης και τον Άγιο Νικόλαο και γειτνιάζει με τους δήμους Ελληνικού- Αργυρούπολης και Βούλας. Η Τερψιθέα αποτελεί το βορειότερο και πυκνότερα δομημένο τμήμα του δήμου και περικλείεται από τα Μαυροβούνια (τμήμα του Υμηττού), την Άνω Γλυφάδα και τον Δήμο Αργυρούπολης-Ελληνικου.Τα τελευταία χρόνια ο Δήμος έχει προχωρήσει στην ανάπλαση της λεωφόρου Γρ. Λαμπράκη δημιουργώντας "τον δρόμο των ποιητών". Ο πλακοστρωμένος δρόμος, όπως και τα παγκάκια εκατέρωθεν του δρόμου, κοσμούνται με στίχους Ελλήνων ποιητών προσφέροντας μεγαλύτερη αισθητική απόλαυση στους περιπατητές.Αλλά και στην παραλία της Γλυφάδας βρίσκεται υπό κατασκευή ποδηλατόδρομος για τους δημότες που επιθυμούν να συνδυάσουν άσκηση με θέα τη θάλασσα.
Σε ότι αφορά το κομμάτι της παραλίας, την οδό Διαδόχου Παύλου, ένα κομμάτι κόσμημα της Γλυφάδας, δυστυχώς η εκμετάλλευσή της παραμένει λιγοστή και παραμελημένη, δεδομένου ότι φωτίζεται ελάχιστα τα βράδια και δεν έχει υπάρξει οικονομική και επιχειρηματική εκμετάλλευση -νόμιμη τουλάχιστον- τα προηγούμενα χρόνια. Κατά μήκος της παραλίας υπάρχουν λιγοστές επιχειρήσεις αναψυχής (κέντρα νυχτερινής διασκέδασης ή καφετέριες), αλλά και απομεινάρια νυχτερινών κέντρων διασκέδασης, κατεδαφισμένα και απλά ρημαγμένα από το χρόνο.
Κλίμα
ΕπεξεργασίαΣύμφωνα με τα στοιχεία του μετεωρολογικού σταθμού του Γκολφ της Γλυφάδας η περιοχή παρουσιάζει θερμό ημίξηρο κλίμα. Με μια μέση ετήσια θερμοκρασία στους 20.6°C η Γλυφάδα αποτελεί τη θερμότερη περιοχή της ηπειρωτικής Ευρώπης τα τελευταία έτη. [3]
| Κλιματικά δεδομένα Γκόλφ Γλυφάδας (2019–2023) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Μήνας | Ιαν | Φεβ | Μάρ | Απρ | Μάι | Ιούν | Ιούλ | Αύγ | Σεπ | Οκτ | Νοε | Δεκ | Έτος |
| Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F) | 22.4 | 21.7 | 24.6 | 27.9 | 35.1 | 41.0 | 42.3 | 45.2 | 38.2 | 31.5 | 26.3 | 21.4 | 45,2 |
| Μέση Μέγιστη °C (°F) | 14.8 | 16.0 | 16.3 | 20.9 | 27.0 | 30.9 | 34.8 | 35.0 | 30.1 | 25.0 | 20.6 | 16.9 | 24,0 |
| Μέση Μηνιαία °C (°F) | 12.0 | 13.0 | 13.2 | 17.2 | 23.0 | 26.8 | 30.5 | 30.8 | 26.5 | 21.8 | 17.9 | 14.5 | 20,6 |
| Μέση Ελάχιστη °C (°F) | 9.3 | 9.8 | 10.0 | 13.6 | 19.0 | 22.7 | 26.2 | 26.6 | 22.9 | 18.6 | 15.1 | 12.1 | 17,1 |
| Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F) | 0.7 | 0.0 | 2.1 | 7.9 | 13.3 | 16.3 | 20.6 | 20.4 | 16.4 | 13.6 | 10.0 | 3.2 | 0 |
| Βροχόπτωση mm (ίντσες) | 35,1 | 13 | 16 | 8,3 | 6,7 | 14,5 | 5,2 | 13 | 6,4 | 25 | 41,4 | 60,3 | 244,9 |
| Πηγή: Meteoclub[4] | |||||||||||||
Μικρασιατικό Κειμηλιαρχείο Μητροπόλεως
ΕπεξεργασίαΤο Μικρασιατικό Κειμηλιαρχείο της Μητροπόλεως Γλυφάδας βρίσκεται επί της οδού Ήβης 109 και ανεγέρθηκε εντός της Μονής Αγίου Νεκταρίου και εγκαινιάστηκε το 2017. Στο Μικρασιατικό Κειμηλιαρχείο εκτίθενται προσωπικά κειμήλια και εκκλησιαστικά αντικείμενα του μικρασιατικής καταγωγής Μητροπολίτη Γλυφάδας Παύλου Τσαούσογλου από τη Μικρά Ασία καθώς και από ναόυς της Μητρόπολης. Κορυφαία κειμήλια αποτελούν ένα ευαγγέλιο, ένας σταυρός ευλογίας και ένας αρχιερατικός σάκκος του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης.[5]
Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
ΕπεξεργασίαΟ επιβλητικός Ιερός Ναός του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης ξεκινάει την ιστορία του από τον Ιούνιο του 1931, όταν το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου κατοίκων και παραθεριστών της Γλυφάδας, που τότε ονομαζόταν Πυρναρή Γλυφάδα, αποφάσισε να ξεκινήσει την ανέγερση ενός μεγάλου ναού. Η ανέγερση θα γινόταν με χρήματα από δωρεές και προσφορές των κατοίκων και αυτός ήταν και ο λόγος που καθυστέρησε η ανέγερσή του μια και τα χρήματα δεν ήταν όσα θα χρειάζονταν. Τελικά, ο θεμέλιος λίθος του Ναού μπήκε το 1935 από τον Αλκιβιάδη Τατάκη, ο οποίος, λόγω τάματος, ανέλαβε όλα τα έξοδα της ανέγερσης. Η εξωτερική ανέγερση του Ναού, με σχέδια του Αρχιτέκτονα Μηχανικού Γ.Δραγαζάκη, τελείωσε το 1940 αλλά δεν μπορούσε να τεθεί σε λειτουργία μια και δεν είχαν τελειώσει οι εργασίες στο εσωτερικό του. Η Θεία Λειτουργία τελούνταν σε ένα μικρό πέτρινο ξωκκλήσι, λίγα μέτρα πιο πέρα από τον υπό ανέγερση Ναό, ο οποίος χτίστηκε σε οικόπεδο δωρεά του ιατρού Κωνσταντίου Βάου.
Το 1942 το μικρό ξωκκλήσι γκρεμίστηκε από μια εγγλέζικη βόμβα, πράγμα που επέβαλλε την επίσπευση της ολοκλήρωσης των επισκευών.
Ο Ναός είναι ροτόντα με έναν μεγάλο τρούλο στη μέση και τέσσερις μικρότερους επάνω στα κωδωνοστάσια. Η αγιογραφία του Ναού πραγματοποιήθηκε κατόπιν χρόνιων προσπαθειών των ιερέων του Ναού. Ιδιαίτερης ομορφιάς είναι η "Πλατυτέρα" στο ιερό του Ναού έργο του μεγάλου Έλληνα ζωγράφου Φώτη Κόντογλου.
Τα εγκαίνια του Ναού έγιναν τον Σεπτέμβριο του 1945 και γύρω από αυτόν άρχισε να διαμορφώνεται η πόλη με τη σημερινή της μορφή. Στη θέση του Ιερού του μικρού ναού που καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου, υπάρχει μαρμάρινη αναμνηστική πλάκα.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «ΚΣΤ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων» (PDF). Υπουργείο Πολιτισμού. Ανακτήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2017.
- ↑ Ελένη Κονσολάκη-Γιαννοπούλου, "Γλυφάδα: Ιστορικό παρελθόν και μνημεία", έκδοση: Θ. Σπονδυλίδης, Αθήνα 1990.
- ↑ «Αθηναϊκή Ριβιέρα:Η θερμότερη περιοχή της ηπειρωτικής Ευρώπης». Meteoclub. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2022.
- ↑ «Αθηναική Ριβιέρα: Η θερμότερη περιοχή στην Ηπειρωτική Ευρώπη». www.meteoclub.gr.
- ↑ «Μικρασιατικό Κειμηλιαρχείο της Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας, imglyfadas.gr». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2020.