Δικαιοσύνη

Η δικαιοσύνη είναι η νομική ή φιλοσοφική θεωρία με την οποία εφαρμόζεται το Δίκαιο. Με τον ίδιο όρο επίσης χαρακτηρίζεται και η απονομή του δικαίου ως και το σύνολο της δικαστικής εξουσίας, ή ακόμα και η εποπτεύουσα Αρχή αυτής π.χ. το Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Η Θέμις, η θεά της δικαιοσύνης κατά τους αρχαίους Έλληνες. Το άγαλμα της στο ναό της Νεμέσεως Ραμνούντος (Αττική) φιλοτέχνησε ο Χαιρέστρατος

Η Γιουστίτια, θεά της δικαιοσύνης κατά τους Ρωμαίους. Απεικονίζεται ως θεά εξοπλισμένη με τρία στοιχεία: ένα σπαθί, που συμβολίζει την καταναγκαστική εξουσία του δικαστηρίου, ένα ζυγό, που αντιπροσωπεύει το αντικειμενικό πρότυπο με το οποίο ζυγίζονται οι υποθέσεις, και ένα κάλυμμα στα μάτια δείχνοντας ότι η δικαιοσύνη θα πρέπει να είναι αμερόληπτη και αντικειμενική, χωρίς φόβο ή εύνοια και ανεξάρτητα από τα χρήματα, την υγεία, τη δύναμη ή την ταυτότητα του καθενός.

Η θεά Αστραία της ελληνικής μυθολογίας κόρη της θεάς της δικαιοσύνης Θέμιδος.

Η δικαιοσύνη ως αγαθό

Η δικαιοσύνη ορίζεται ως αγαθό που δεν στοχεύει στην ευδαιμονία όποιου την ασκεί, αλλά στον άλλον άνθρωπο. Κατά συνέπεια είναι η κρατίστη των αρετών γιατί δεν ασκείται για ίδιο όφελος, αλλά προς χάριν τρίτου.

Η πιο μεγάλη και η πιο όμορφη φρόνηση είναι η κυβέρνηση της πολιτείας, δηλαδή η δικαιοσύνη. Η δικαιοσύνη όμως έχει την πηγή της μέσα στην ανιδιοτέλεια και στην ελευθερία της ψυχής, που πάντα βέβαια την ενεδρεύει η ανάγκη και η νομοτέλεια.

Ο Αριστοτέλης διακρίνει τρία είδη δικαιοσύνης:

• Τη διανεμητική που απονέμεται με βάση την αξία του ανθρώπου. Για τους δημοκρατικούς όμως αξία αποτελεί η ελευθερία, για τους ολιγαρχικούς ο πλούτος ή η καταγωγή και για τους αριστοκρατικούς η αρετή. Το διανεμητικό δίκαιο δεν περιορίζεται στην αναγνώριση των δικαιωμάτων τους ενός ή του άλλου, όπως κάνει η ιδιωτική ηθική και η καντιανή δικαιοσύνη, αλλά συνιστά εφαρμογή, πραγματοποιήσιμη της δικαιοσύνης. Προϋποθέτει επομένως την ύπαρξη δημοσίων αρχών που πρέπει να κυριαρχούνται από την ιδέα της δικαιοσύνης και τη θέληση να την κάνουν να επικρατήσει σε κάθε περίπτωση.
• Τη διορθωτική που απονέμεται με βάση την αρχή όλα τα άτομα είναι ίσα μεταξύ τους. Η άνιση μεταχείριση όμως των ίσων είναι εξίσου άδικη της ίσης μεταχείρισης των ανίσων.

Η επιείκεια ως μέρος της πρωτογενούς πραγμάτωσης της δικαιοσύνης καλύπτει το κενό και την έλλειψη που εμφανίζει ο νόμος που δεν διακρίνεται για την πληρότητα και την ακρίβεια που παρατηρείται στο χώρο των θετικών επιστημών.

• Της αμοιβαιότητας που οφείλεται στην ελεύθερη βούληση των μελών της κοινωνίας και είναι ιδιαίτερα σημαντική γιατί συντελεί στην ενότητά της.

Διάκριση

Ειδικότερα ο όρος Δικαιοσύνη αναφέρεται σε διάφορους τομείς με ιδιαίτερο αντικείμενο μελέτης όπως:

• Δικαιοσύνη (ηθική)
• Δικαιοσύνη (διεθνής)
• Δικαιοσύνη (δικονομία)
• Δικαιοσύνη (δογματική) ή Θεία δικαιοσύνη
• Δικαιοσύνη (νομική)
• Δικαιοσύνη (φιλοσοφία)
• Αρχέγονος δικαιοσύνη
• Εκκλησιαστική δικαιοσύνη, η θρησκευτική που ασκούταν τον Μεσαίωνα.
• Φεουδαλική δικαιοσύνη, η κοσμική που ασκούταν ομοίως τον Μεσαίωνα.
• Ναυτική δικαιοσύνη
• Στρατιωτική δικαιοσύνη

Επί το πλείστον όμως με τον όρο δικαιοσύνη νοείται από τους μυθικούς χρόνους μέχρι σήμερα η ικανοποίηση του, αποκαλούμενου γενικά, περί δικαίου αισθήματος.

Η δικαιοσύνη φέρεται να είναι ανεξάρτητη λειτουργία του κράτους και στη λειτουργία της δεν επιτρέπονται επεμβάσεις από οποιαδήποτε άλλη λειτουργία και δη την πολιτική ηγεσία, που ασκεί μεν την εκτελεστική λειτουργία, αλλά εποπτεύει αυτήν, διατηρώντας τα όργανά της ασυλία έναντι αυτής..

Σύνδεσμοι

• Κάρλο Μπιόττι

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

Σοφά λόγια για την δικαιοσύνη