Θηλυκό
Το θηλυκό (σύμβολο:♀) είναι το φύλο ενός οργανισμού που παράγει μη κινητά ωάρια, ο οποίος είναι ο τύπος του γαμέτη που συγχωνεύεται με τον αρσενικό γαμέτη κατά τη σεξουαλική αναπαραγωγή.[1][2][3] Τα περισσότερα θηλυκά θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένης της γυναίκας, έχουν δύο χρωμοσώματα Χ. Τα γυναικεία χαρακτηριστικά ποικίλλουν μεταξύ των διαφορετικών ειδών με ορισμένα είδη που έχουν έντονα γυναικεία χαρακτηριστικά, όπως η παρουσία έντονων μαστικών αδένων στα θηλαστικά. Δεν υπάρχει ένας ενιαίος γενετικός μηχανισμός πίσω από τις φυλετικές διαφορές στα διαφορετικά είδη και η ύπαρξη δύο φύλων φαίνεται ότι έχει εξελιχθεί πολλές φορές ανεξάρτητα σε διαφορετικές εξελικτικές γενεές.[4]
Καθορισμός χαρακτηριστικών
ΕπεξεργασίαΤα θηλυκά παράγουν το ωάριο, το μεγαλύτερο γαμέτη σε ένα ετερογαμικό σύστημα αναπαραγωγής, ενώ οι μικρότεροι και συνήθως κινητοί γαμέτες, τα σπερματοζωάρια, παράγονται από το αρσενικό άτομο.[3][5] Μια γυναίκα δεν μπορεί να αναπαραχθεί σεξουαλικά χωρίς να έχει πρόσβαση στους γαμέτες ενός αρσενικού ατόμου και αντίστροφα, αλλά σε ορισμένα είδη τα θηλυκά μπορούν να αναπαραχθούν από μόνα τους ασεξουαλικά, για παράδειγμα μέσω της παρθενογένεσης.[6]
Δεν υπάρχει ενιαίος γενετικός μηχανισμός πίσω από τις διαφορές φύλου σε διαφορετικά είδη. Η ύπαρξη των δύο φύλων φαίνεται να έχει εξελιχθεί πολλές φορές ανεξάρτητα σε διαφορετικές εξελικτικές γενεές.[7] Τα μοτίβα σεξουαλικής αναπαραγωγής περιλαμβάνουν τα παρακάτω:
- Τα ισογαμικά είδη με δύο ή περισσότερους τύπους ζευγαρώματος με γαμέτες πανομοιότυπης μορφής και συμπεριφοράς (αλλά διαφορετικούς σε μοριακό επίπεδο),
- Τα ανισογαμικά είδη με γαμέτες αρσενικών και θηλυκών τύπων,
- Τα ωογαμικά είδη, π.χ. άνθρωπος, όπου ο θηλυκός γαμέτης είναι πολύ μεγαλύτερος από τον αρσενικό και δεν μπορεί να κινηθεί. Η ωογαμία είναι μια μορφή ανισογαμία.[8] Υπάρχει ένα επιχείρημα ότι αυτό το μοτίβο καθοδηγείται από τους φυσικούς περιορισμούς στους μηχανισμούς με τους οποίους δύο γαμέτες συγκεντρώνονται όπως απαιτείται για τη σεξουαλική αναπαραγωγή.[9]
Εκτός από την καθοριστική διαφορά στον τύπο του παραγόμενου γαμέτη, οι διαφορές μεταξύ αρσενικών και θηλυκών σε μια γενεαλογία δεν μπορούν πάντα να προβλεφθούν από διαφορές σε μια άλλη. Η έννοια αυτή δεν περιορίζεται στα ζώα. Σπερματοζωάρια παράγουν επίσης τα χυτρίδια, τα διάτομα, οι ωομύκητες, τα χερσαία φυτά, και άλλα είδη. Στα χερσαία φυτά, τα φυτά που ζουν στη στεριά, το θηλυκό και το αρσενικό γένος δεν προσδιορίζει μόνο τους οργανισμούς και τις δομές που παράγουν σπερματοζωάρια, αλλά και τις δομές των σπορόφυτων που δημιουργούν αρσενικά και θηλυκά φυτά.
Θηλυκά θηλαστικά
Επεξεργασία
Ένα διακριτικό χαρακτηριστικό της κλάσης των θηλαστικών είναι η παρουσία των μαστικών αδένων. Οι μαστικοί αδένες είναι τροποποιημένοι αδένες ιδρώτα που παράγουν μητρικό γάλα, το οποίο χρησιμοποιείται για τη σίτιση των παιδιών για κάποιο χρονικό διάστημα μετά τη γέννηση τους. Μόνο τα θηλαστικά παράγουν γάλα. Οι μαστικοί αδένες είναι προφανείς στους ανθρώπους, επειδή το γυναικείο ανθρώπινο σώμα αποθηκεύει μεγάλες ποσότητες λιπώδους ιστού κοντά στις θηλές, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μαστού. Οι μαστικοί αδένες υπάρχουν σε όλα τα θηλαστικά, αν και είναι συνήθως περιττοί στους άνδρες.[10]
Τα περισσότερα θηλυκά θηλαστικά έχουν δύο αντίγραφα του χρωμοσώματος Χ σε αντίθεση με τα αρσενικά που έχουν μόνο ένα χρωμόσωμα Χ και ένα μικρότερο χρωμόσωμα Υ. Ορισμένα θηλαστικά, όπως ο πλατύποδας, έχουν διαφορετικούς συνδυασμούς.[11][12] Ένα από τα χρωμοσώματα Χ της γυναίκας αδρανοποιείται τυχαία σε κάθε κύτταρο των θηλαστικών που φέρουν πλακούντα ενώ το πατρικό χρωμόσωμα Χ απενεργοποιείται στα μαρσιποφόρα. Στα πτηνά και σε μερικά ερπετά, αντίθετα, το θηλυκό είναι ετερόζυγο και φέρει ένα χρωμόσωμα Z και ένα W ενώ το αρσενικό φέρει δύο χρωμοσώματα Z. Σε διαφυλικές συνθήκες μπορούν επίσης να προκύψουν άλλοι συνδυασμοί, όπως οι ΧΟ ή ΧΧΧ στα θηλαστικά, τα οποία εξακολουθούν να θεωρούνται θηλυκά, εφόσον δεν περιέχουν χρωμόσωμα Υ.[13]
Τα θηλυκά θηλαστικά φέρουν ζωντανά νεαρά, με εξαίρεση τα μονοτρήματα θηλυκά, τα οποία γεννούν αυγά.[14] Ορισμένα είδη μη θηλαστικών έχουν ανάλογες αναπαραγωγικές δομές. Μερικά άλλα μη θηλαστικά, όπως ο καρχαρίας, οι οποίοι κυοφορούν τα αυγά εντός των σωμάτων τους, έχουν επίσης την εμφάνιση να φέρουν στον κόσμο ζωντανά παιδιά.
Σύμβολο
ΕπεξεργασίαΤο σύμβολο ♀ (Unicode: U + 2640, μπορεί να πληκτρολογηθεί με τον συνδυασμό: Alt + 1 + 2), αποτελείται από ένα κύκλο με ένα μικρό σταυρό ακριβώς κάτω, είναι το σύμβολο της γυναίκας. Ο Γιόζεφ Γιούστους Σκάλιγκερ έγραψε παλαιότερα ότι το σύμβολο συνδέεται με την Αφροδίτη, θεά της ομορφιάς επειδή μοιάζει με χάλκινο καθρέφτη με λαβή,[15] αλλά οι σύγχρονοι μελετητές θεωρούν ότι είναι η θεωρία αυτή είναι ευφάνταστη και η πιο καθιερωμένη άποψη είναι ότι τα σύμβολα για τα δύο φύλα προέρχονται από συστολές στην ελληνική γραφή των ελληνικών ονομάτων των πλανητών Θούρος (Άρης), για το σύμβολο της γυναίκας, και Φωσφόρος (Αφροδίτη), για το σύμβολο του άνδρα.[16]
Προσδιορισμός φύλου
ΕπεξεργασίαΤο φύλο ενός συγκεκριμένου οργανισμού μπορεί να προσδιοριστεί από γενετικούς ή περιβαλλοντικούς παράγοντες ή μπορεί φυσικά να αλλάξει κατά τη διάρκεια της ζωής ενός οργανισμού.[17]
Τα περισσότερα είδη ζώων που αναπαράγονται σεξουαλικά έχουν μόνο δύο φύλα (αρσενικό και θηλυκό).[18][2]
Σε ορισμένα είδη τα θηλυκά άτομα μπορούν να συνυπάρχουν με τα ερμαφρόδιτα.[17]
Γενετικός προσδιορισμός
ΕπεξεργασίαΤο φύλο των περισσότερων θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, καθορίζεται γενετικά από το σύστημα προσδιορισμού φύλου ΧΥ όπου τα αρσενικά άτομα έχουν τα χρωμοσώματα Χ και Υ, ενώ οι γυναίκες τον συνδυασμό Χ-Χ. Κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής, το αρσενικό συνεισφέρει είτε ένα σπέρμα Χ είτε ένα σπέρμα Υ, ενώ το θηλυκό συνεισφέρει πάντα ένα ωάριο Χ. Αν τη στιγμή της σύλληψης συνενωθούν ένα σπέρμα Υ και ένα ωάριο Χ παράγουν ένα αρσενικό, ενώ αν συνενωθούν ένα σπέρμα Χ και ένα ωάριο Χ παράγουν ένα θηλυκό. Το σύστημα προσδιορισμού φύλου ZW, όπου τα αρσενικά έχουν ένα συνδυασμό χρωμοσωμάτων ΖΖ (σε αντίθεση με τον συνδυασμό ZW των θηλυκών), εντοπίζεται στα πτηνά, τα ερπετά, μερικά έντομα και άλλους οργανισμούς.[17]
Περιβαλλοντικός προσδιορισμός
ΕπεξεργασίαΤα παιδιά ορισμένων ειδών εξελίσσονται από το ένα ή προς το άλλο φύλο ανάλογα με τις τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες, π.χ. το φύλο των κροκοδείλων επηρεάζεται από τη θερμοκρασία των ωαρίων τους. Άλλα είδη (όπως το γκόμπι) μπορεί να μεταμορφωθεί, στην ενήλικη ζωή τους, από το ένα φύλο στο άλλο ανάλογα με τις τοπικές αναπαραγωγικές συνθήκες (όπως μια σύντομη έλλειψη αρσενικών ατόμων).[19]
Δείτε επίσης
Επεξεργασία- Θηλυκή πλευρά
- Θηλυκότητα
- Κύηση
- Φύλο
- Κορίτσι
- Κυρία
- Γυναίκα
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Grzimek, Bernhard (2003). Grzimek's Animal Life Encyclopedia (στα Αγγλικά). 1. Gale. σελίδες 16–17. ISBN 978-0-7876-5362-0.
During sexual reproduction, each parent animal must form specialized cells known as gametes...In virtually all animals that reproduce sexually, the gametes occur in two morphologically distinct forms corresponding to male and female. These distinctions in form and structure are related to the specific functions of each gamete. The differences become apparent during the latter stages of spermatogenesis (for male gametes) and oogenesis (for female gametes)....After oogenetic meiosis, the morphological transformation of the female gamete generally includes development of a large oocyte that does not move around....The ambiguous term "egg" is often applied to oocytes and other fertilizable stages of female gametes....Spermatogenesis and oogenesis most often occur in different individual animals known as males and females respectively.
- ↑ 2,0 2,1 Fusco, Giuseppe· Minelli, Alessandro (10 Οκτωβρίου 2019). The Biology of Reproduction (στα Αγγλικά). Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-49985-9.
- ↑ 3,0 3,1 Martin, Elizabeth· Hine, Robert (2015). A Dictionary of Biology (στα Αγγλικά). Oxford University Press. σελ. 222. ISBN 978-0-19-871437-8.
Female 1. Denoting the gamete (sex cell) that, during sexual reproduction, fuses with a male gamete in the process of fertilization. Female gametes are generally larger than the male gametes and are usually immotile (see Oosphere; Ovum). 2. (Denoting) an individual organism whose reproductive organs produce only female gametes.
- ↑ «4.9: Sexual dimorphism». Biology LibreTexts (στα Αγγλικά). 4 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2020.
- ↑ David E. Sadava, H. Craig Heller, William K. Purves, Life: The Science of Biology (2008), p. 899
- ↑ Franz Engelmann, G. A. Kerkut, The Physiology of Insect Reproduction (2015), p. 29
- ↑ Christopher Alan Anderson, "The Metaphysics of Sex ...in a Changing World!"
- ↑ «Anisogamy». Encyclopedia of Animal Cognition and Behavior. Cham: Springer International Publishing. 2019, σσ. 1–5. doi:. ISBN 978-3-319-47829-6. https://web.archive.org/web/20201104065418/https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007%2F978-3-319-47829-6_340-1. «Anisogamy can be defined as a mode of sexual reproduction in which fusing gametes, formed by participating parents, are dissimilar in size.».
- ↑ Dusenbery, David B. (2009). Living at Micro Scale, Chapter 20. Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts (ISBN 978-0-674-03116-6).
- ↑ Swaminathan, Nikhil. «Strange but True: Males Can Lactate». Scientific American (στα Αγγλικά).
- ↑ Adrian T. Sumner, Chromosomes: Organization and Function (2008), pp. 97-98
- ↑ Benjamin A. Pierce, Genetics: A Conceptual Approach (2012), p. 73
- ↑ Hake, Laura· O'Connor, Clare. «Genetic Mechanisms of Sex Determination | Learn Science at Scitable». www.nature.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου 2021.
- ↑ Terry Vaughan, James Ryan, Nicholas Czaplewski, Mammalogy (2011), pp. 391, 412
- ↑ Taylor, Robert B. (2016), «Now and Future Tales», White Coat Tales, Springer International Publishing, σελ. 293–310, doi:, ISBN 978-3-319-29053-9
- ↑ Stearn, William T. (May 1962). «The Origin of the Male and Female Symbols of Biology». Taxon 11 (4): 109–113. doi:. «The origin of these symbols has long been of interest to scholars. Probably none now accepts the interpretation of Scaliger that Πρότυπο:Char represents the shield and spear of Mars and Πρότυπο:Char Venus's looking glass.».
- ↑ 17,0 17,1 17,2 «Sex determination: why so many ways of doing it?». PLOS Biology 12 (7): e1001899. July 2014. doi:. PMID 24983465.
- ↑ «Sex». Encyclopedia Britannica (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2020.
- ↑ Gemmell, Neil J.; Muncaster, Simon; Liu, Hui; Todd, Erica V. (2016). «Bending Genders: The Biology of Natural Sex Change in Fish» (στα english). Sexual Development 10 (5–6): 223–241. doi:. ISSN 1661-5425. PMID 27820936.