Θούριοι

Οι Θούριοι ήταν αποικία των Αθηναίων στην Μεγάλη Ελλάδα, κτίστηκαν στον κόλπο του Τάραντα στην θέση της ερειπωμένης πόλης Σύβαρις. Τα ερείπια της αρχαίας πόλης βρίσκονται στο αρχαιολογικό πάρκο της σύγχρονης κωμόπολης Σύβαρις στην Ιταλική επαρχία Κοζέντσα στην Καλαβρία. Οι Θούριοι ήταν μία από τις μεγαλύτερες Ελληνικές αποικίες στην νότια Ιταλία, ιδρύθηκε περίπου 70 χρόνια μετά την πτώση της Συβάρεως.

Θούριοι

Thurii
Γενική άποψη ανασκαμμένων ερειπίων, πιθανώς των Θουρίων.
Άλλες ονομασίες	Thurium, Copia, Copiae
Τοποθεσία	Σιμπάρι, Επαρχία της Κοσέντζα, Καλαβρία, Ιταλία
Περιοχή	Βρούττιον
Συντεταγμένες	39°43′2″N 16°29′44″E
Είδος	Οικισμός
Σημειώσεις
Ιστοσελίδα	ArcheoCalabriaVirtual (Ιταλικά)

Σύβαρις

Η πόλη είχε ερημωθεί για μιά περίοδο 58 ετών μετά την καταστροφή της από τους Κροτωνιάτες, μια ομάδα Σιβυριωτών εξορίστων εγκαταστάθηκε κατόπιν στο ίδιο σημείο με αρχηγό κάποιον Θεσσαλό (452 π.Χ.). Ακολούθησε μιά νέα μικρή περίοδος ευημερίας που κράτησε 5 χρόνια, οι Κροτωνιάτες αμέσως μετά έδιωξαν ξανά τους νέους εποίκους. Οι Σιβυριώτες ζήτησαν στην συνέχεια βοήθεια από την Αρχαία Σπάρτη για να αντιμετωπίσουν τους Κροτωνιάτες αλλά χωρίς αποτέλεσμα, έκαναν έκκληση στην Αρχαία Αθήνα και το αίτημα έγινε αποδεκτό. Ο Περικλής έστειλε ένα στρατιωτικό σώμα εποίκων, ο στόχος του ήταν να ιδρύσει μιά Πανελλαδική αποικία γι'αυτό μόνο ένα μικρό τμήμα τους ήταν από την Αθήνα, οι περισσότεροι ήταν από πόλεις στην υπόλοιπη Ελλάδα. Στους εποίκους βρέθηκαν δύο διάσημα ονόματα, ο ιστορικός Ηρόδοτος και ο ρήτορας Λυσίας. Ο σοφιστής Πρωταγόρας σύνταξε τους νέους νόμους με εντολή του Περικλή σύμφωνα με τα πρότυπα της νομοθεσίας που συνέταξε ο Ζάλευκος των Λοκρών.

Ίδρυση των Θουρίων

Οι νέοι έποικοι εγκαταστάθηκαν στην θέση που υπήρχε η αρχαία πόλη Σύβαρις, σε μια κοντινή απόσταση με κέντρο μια πηγή, την "Θουρία" που έδωσε στην αποικία το όνομα "Θούριοι". Ο Διόδωρος Σικελιώτης αποδίδει την ίδρυση των Θουρίων το 446 π.Χ. αλλά οι μετέπειτα έρευνες προσδιόρισαν την ίδρυση της νέας αποικίας τρία χρόνια αργότερα (443 π.Χ.). Οι νέοι έποικοι προστάτευσαν επιτυχώς τους Συβαριώτες από τους Κροτωνιάτες, από τότε όπως φαίνεται δεν ενόχλησαν την πόλη. Η σύγκρουση ωστόσο ανάμεσα στους παλιούς και τους νέους κατοίκους ήρθε πολύ γρήγορα, οι Συβαριώτες διαμαρτυρήθηκαν για τα χαμηλά προνόμια που είχαν στην νέα πόλη. Οι έποικοι εξόντωσαν εύκολα τους περισσότερους από τους παλιούς κατοίκους, οι ελάχιστοι που διασώθηκαν έφυγαν και ίδρυσαν την μικρή αποικία Σύβαρις επί της Τραείς που διαλύθηκε σύντομα από τις βαρβαρικές επιδρομές. Οι Θούριοι αμέσως έκλεισαν ειρήνη με τον Κρότωνα και ξεκίνησε μια νέα περίοδος μεγάλης ευημερίας για την πόλη με νέους εποίκους που ήρθαν από όλες τις περιοχές της Ελλάδας, ιδιαίτερα από την Πελοπόννησο. Οι Αθηναίοι αποτελούσαν την μειοψηφία αλλά δεν έπαυαν ποτέ να αποτελούν τον πυρήνα τους και η αποικία θεωρητικά ήταν δική τους.

Οι έποικοι χωρίστηκαν σε 10 φυλές ανάλογα με τον τόπο καταγωγής τους: Αρκάδες από την Αρκαδία, Αχαιοί από την Αχαΐα, Ελεάτες από την Ελέα, Βοιωτοί από την Βοιωτία, Αμφικτύονες από την Αμφικτυονία, Δωριείς από την Δωρίδα, Ίωνες από την Ιωνία, Αθηναίοι από την Αθήνα, Ευβοιώτες από την Εύβοια και Νησιώτες από τα υπόλοιπα νησιά. Η πόλη κυβερνήθηκε με μια σύγχρονη μορφή δημοκρατικού πολιτεύματος, οι αναφορές του Διόδωρου ότι κυβερνήθηκε σύμφωνα με την νομοθεσία του Χάρονδα θεωρούνται υπερβολικές. Η ανάπτυξη της έγινε με ένα σύστημα τεσσάρων βασικών οδικών αρτηριών που χώριζαν τους Θούριους σε τέσσερα οροπέδια. Μόλις λίγα χρόνια μετά την ίδρυση τους οι Θούριοι βρέθηκαν σε πόλεμο με τον Τάραντα. Η αιτία ήταν h εύφορη πεδιάδα Σιρίτις που βρισκόταν περίπου 50 χιλιόμετρα βόρεια από τους Θούριους και στην οποία είχαν οι Αθηναίοι μακρόχρονες διεκδικήσεις. Ο Σπαρτιάτης στρατηγός Κλεανδρίδας που είχε εξοριστεί από την Ελλάδα ανέλαβε αρχηγός των στρατευμάτων των Θουρίων. Μετά από μερικές επιτυχίες οι δύο αντίπαλοι ήρθαν σε συμβιβασμό και ανέλαβαν να ιδρύσουν μαζί την Ηράκλεια στην αμφισβητούμενη περιοχή.

• 
  Νόμισμα των Θουρίων του 400-350 π.Χ.
• 
  Οι Θούριοι στον Κόλπο του Τάραντα

Αθηναϊκή εκστρατεία

Αρχαιολογικά ευρήματα των Θουρίων.

Η γνώση της ιστορίας των Θουρίων είναι αποσπασματική. Ξέσπασαν νέες διαφωνίες ανάμεσα στους Αθηναίους και τους υπόλοιπους εποίκους για την κυριαρχία στην πόλη αλλά η Πυθία αποφάσισε ότι ιδρυτής ήταν μόνο ο Απόλλων. Οι ίδιες διαφωνίες ξέσπασαν στην Εκστρατεία στη Σικελία με δύο κόμματα. Το πρώτο υποστήριζε τους Αθηναίους και το δεύτερο που επικράτησε ήταν εναντίον τους. Οι Θούριοι ωστόσο έδειξαν σύντομα στον Αθηναϊκό στόλο που αρχηγοί του ήταν ο Νικίας και ο Αλκιβιάδης την ίδια ουδετερότητα με τις άλλες πόλεις της Σικελίας. Ο Αλκιβιάδης την εποχή που δραπέτευσε από τους Αθηναίους όταν τον καταδίκασαν ερήμην σε θάνατο κατέφυγε στους Θούριους. Σε δύο χρόνια κέρδισαν στην πόλη οι οπαδοί των Αθηναίων (413 π.Χ.). όν έφτασαν στους Θούριους οι Αθηναίοι στρατηγοί Δημοσθένης και Ευρυμέδων τους έδωσαν σημαντική βοήθεια όπως 700 οπλίτες και 300 τοξότες. Ακολούθησε περίοδος 20 ετών στην οποία δεν υπάρχουν ιστορικές πηγές για τους Θούριους μέχρι την χρονιά που τους επιτέθηκαν οι Λουκανοί, ένας επικίνδυνος Ιταλικός λαός. Οι πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας συνασπίστηκαν να τους αντιμετωπίσουν αλλά οι Θούριοι δεν μπορούσαν να περιμένουν, τους απέκρουσαν με 14.000 και 1000 ιππείς. Μετά την πρώτη νίκη τους ο στρατός των Θουρίων επιτέθηκε απερίσκεπτα τους Λουκανούς στην περιοχή τους, γνώρισαν την συντριβή κοντά στο Λάος και 10.000 από αυτούς κομματιάστηκαν.

Παρακμή

Η ήττα έφερε σημαντικό πλήγμα στο γόητρο των Θουρίων, οι Λουκανοί και οι Βρέττιοι τους απειλούσαν συνεχώς αλλά προστάτευσαν την πόλη τους. Οι Θούριοι είχαν άσχημες σχέσεις με τον τύραννο των Συρακουσών Διονύσιο τον Πρεσβύτερο, σε αυτούς δραπέτευσαν όταν εξορίστηκαν ο αδελφός του Λεπτίνης και ο φίλος του Φίλιστος. Η άνοδος των Βρέττιων έφερε μεγάλη παρακμή στην πόλη των Θουρίων, ο Διόδωρος Σικελιώτης γράφει ότι κατακτήθηκαν αλλά αυτό θεωρείται ανακριβές. Εμφανίζονται ξανά όταν Κορίνθιοι στρατιώτες στον δρόμο τους να συναντήσουν τον Τιμολέων στην εκστρατεία του στις Συρακούσες αιχμαλωτίστηκαν από πλοία από την Καρχηδόνα. Οι Θούριοι παρέμειναν καθαρά Ελληνική πόλη αλλά το γόητρο τους είχε πέσει σημαντικά. Δεν υπάρχουν αναφορές για τους Θούριους την εποχή που ο Αλέξανδρος Α΄ της Ηπείρου πραγματοποιούσε τις πολεμικές του επιχειρήσεις στην Ιταλία. Αργότερα απειλήθηκαν ξανά από τους Λουκανούς και ζήτησαν βοήθεια από την Ρωμαϊκή Δημοκρατία, η Ρώμη τους έστειλε στρατιωτική βοήθεια υπό την ηγεσία του Γάιου Φαβρίκιου Λουσκίνου. Με την Ρωμαϊκή βοήθεια οι Θούριοι μπόρεσαν να αποκρούσουν επιτυχώς τους Λουκανούς και έδιωξαν τον κίνδυνο από την περιοχή τους. Δέχτηκαν ωστόσο σκληρή επίθεση από τους Ταραντίνους που λεηλάτησαν την πόλη τους. Η επίθεση αυτή ήταν ο λόγος που οι Ρωμαίοι κήρυξαν τον πόλεμο στον Τάραντα (282 π.Χ.)

Οι Θούριοι έγιναν σταδιακά υποτελείς στους Ρωμαίους που τοποθέτησαν στρατιωτική φρουρά. Δεν υπάρχουν ιστορικές αναφορές για την εποχή που έκανε εκστρατείες στην Ιταλία ο Πύρρος της Ηπείρου και όταν ξέσπασε ο Α΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος, έπαιξαν ωστόσο σημαντικό ρόλο όταν ξέσπασε ο Β΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος με τον Αννίβα. Οι Θούριοι ήταν μία από τις πόλεις που επαναστάτησαν απέναντι στην Καρχηδόνα μετά την Μάχη των Καννών, ο Τίτος Λίβιος τοποθετεί την πράξη αυτή το 212 π.Χ. Μετά την αποστασία του Τάραντα οι Θούριοι προδόθηκαν από τα Ρωμαϊκά στρατεύματα και έπεσαν στα χέρια του Καρχηδόνιου στρατηγού Άννο. Σε λίγα χρόνια (210 π.Χ.) ο Αννίβας δεν μπορούσε να προστατεύσει τους συμμάχους του στην Καμπανία, μετακίνησε τους κατοίκους της Ατέλλα που είχαν επιζήσει από την πτώση της πόλης τους στους Θούριους. Ο Αννίβας αποσύρθηκε στους Βρέττιους (204 π.Χ.), εγκατέλειψε τον Κρότωνα που λεηλατήθηκε από τους Θουρείους.

Ρωμαϊκή αυτοκρατορία

Αρχαίο μωσαϊκό των Θουρίων.

Είναι προφανές ότι οι Θούριοι βυθίστηκαν από τότε στην παρακμή αλλά η γονιμότητα του εδάφους τους επέτρεψε να διασώσουν την πόλη τους, αργότερα εγκαταστάθηκαν Ρωμαίοι έποικοι με Λατινικά δικαιώματα (194 π.Χ.). Ο αριθμός των εποίκων ήταν σχετικά μικρός, απαριθμούνται 3.000 πεζοί και 300 ιππότες. Ο Τίτος Λίβιος δεν καταγράφει αριθμό, ο Στράβων γράφει ότι η νέα αποικία ονομάστηκε Κώπαι, αυτό επιβεβαιώνει ο Στέφανος ο Βυζάντιος και τα νομίσματα με την επιγραφή "Κώπαι". Το νέο όνομα δεν διατηρήθηκε πολύ, επέστρεψαν γρήγορα στην παλαιότερη ονομασία τους Θούριοι. Την πόλη κατέλαβε ο Σπάρτακος και την υπέβαλε σε βαριά φορολογία (72 π.Χ.) αλλά τελικά διασώθηκε. Ο Σουητώνιος γράφει ότι ο Ανθύπατος Γάιος Οκτάβιος νίκησε τον Σπάρτακο γι'αυτό ο γιος του μελλοντικός αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος πήρε το προσωνύμιο "Θούρειος". Ο Ιούλιος Καίσαρας έδωσε μεγάλη σημασία στην πόλη, θανατώθηκε εκεί ο Μάρκος Καίλιος Ρούφος μετά την αποτυχημένη του απόπειρα να ξεσηκώσει την νότια Ιταλία σε εξέγερση. Ο Σέξτος Πομπήιος λεηλάτησε τα εδάφη γύρω από την πόλη αλλά δεν μπόρεσε να την καταλάβει επειδή αποκρούστηκε στα τείχη των Θουρίων. Οι Θούριοι εξακολουθούσαν να είναι πόλη με στρατηγική σημασία αναφέρονται από τον Πλίνιο, τον Πτολεμαίο και τον Στράβωνα. Ήταν η μόνη πόλη στον κόλπο του Τάραντα ανάμεσα στον ίδιο τον Τάραντα και τον Κρότωνα αφού το Μεταπόντιο και η Ηράκλεια η Λευκανική είχαν πέσει σε μεγάλη παρακμή. Ο ιστορικός Προκόπιος τον 6ο αιώνα μ.Χ. καταγράφει επίσης την πόλη. Σταδιακά τα ιζήματα του ποταμού Κράθι επέκτειναν το Δέλτα του ποταμού, οι Θούριοι δεν είχαν πλέον επαφή με την θάλασσα και έπεσαν σε παρακμή. Η πόλη εγκαταλείφτηκε από τους κατοίκους της κάποια στιγμή τον Μεσαίωνα όταν ίδρυσαν την Τερανόβα ντα Σιμπάρι σε έναν λόφο 1 χιλιόμετρο εσωτερικά, στην δεξιά όχθη του ποταμού.

Τοποθεσία

Η αρχική τοποθεσία που βρίσκονταν οι αρχαίοι Θούριοι δεν έχει βρεθεί αλλά τα ερείπια της Ρωμαϊκής πόλης βρίσκονται περίπου 6 χιλιόμετρα ανατολικά της Τερανόβα ντα Σιμπάρι, η περίμετρος τους είναι 6 χιλιόμετρα. Είναι σαφές σύμφωνα με αυτά που γράφουν ο Διόδωρος και ο Στράβων ότι οικοδομήθηκαν στην ίδια θέση που βρισκόταν η πανάρχαια πόλη Σύβαρις, στους πρόποδες του λόφου της Τερανόβα. Άλλοι τους τοποθετούν βόρεια της Σύβαρις λίγα χιλιόμετρα πάνω από την θάλασσα, τα ερείπια αποδίδονται στην Σύβαρις αλλά πολύ πιθανό να είναι των Θουρίων. Ο Χένρυ Σουίνμπερν (1743 - 1803) γράφει ότι τα Ρωμαϊκά ερείπια στην συμβολή των ποταμών Κράθις και Σύβαρις πολύ πιθανό να ανήκουν στους Θούριους. Οι Θούριοι χρησιμοποιούσαν στην αρχαιότητα νομισματοκοπείο, τα νομίσματα της είχαν μεγάλη ομορφιά κάτι που φαίνεται και στις περιγραφές των συγγραφέων για τον πλούτο της πόλης.

Πηγές

• Θουκυδίδης, Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου, Βιβλίο ΣΤ΄
• Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη/Ζ΄
• Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη/Ι΄
• Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη/ΙA΄
• Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη/ΙΒ΄
• Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη/ΙΔ΄
• Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη/ΙΕ΄
• Αππιανός, "Ρωμαϊκά", "Εποχή των βασιλιάδων"
• Αππιανός, "Ρωμαϊκά", "Αννιβαϊκή"
• Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη/ΙΣΤ΄
• Στράβων, Γεωγραφικά, Βιβλίο 9
• Τίτος Λίβιος, "Από την ίδρυση της Ρώμης"
• Ιούλιος Καίσαρ, "Απομνημονεύματα περί του εμφυλίου πολέμου", Βιβλίο Γ΄
• Προκόπιος, Βιβλίο Α΄
• The Itinerary of the Emperor Antoninus
• Barrett, Harold. The Sophists (Novato, California: Chandler & Sharp Publishers, INC, 1987)
• Pomeroy, Sarah; Burstein, Stanley; Donlan, Walter; Roberts, Jennifer (2008). Ancient Greece: A Political, Social, and Cultural History (second edition). New York, Oxford: Oxford University Press.
• Henry Swinburne, Travels, Τόμος Α΄