Κέκροπας
Ο Κέκρoψ (ενίοτε ανορθόγραφα: Κέκρωψ) ήταν ο πρώτος μυθικός βασιλιάς στην Αρχαία Αθήνα η οποία πήρε προς τιμήν του το όνομα Κεκρoπία - το προηγούμενο όνομά της ήταν Ακταία.
| Κέκροπας | |
|---|---|
 | |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Άγλαυρος |
| Τέκνα | Έρση[1] Άγραυλος η Νεότερη[1] Πάνδροσος Ερυσίχθονας ο Αθηναίος[1] Κεκροπίδες |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | βασιλιάς των Αθηνών |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| Αυτό το λήμμα τεκμηριώνεται κυρίως με πρωτογενείς πηγές. Παρακαλούμε βελτιώστε το προσθέτοντας δευτερογενείς ή τριτογενείς πηγές. |
Θεωρείται ιδρυτής και πρώτος βασιλιάς στην πόλη, αν και υπήρχε προκάτοχος του στην Αττική ο βασιλιάς Ακταίος.[2][3] Θωρείται ο αρχαίος ήρωας που δίδαξε στους κατοίκους της Αττικής τον γάμο, την γραφή, το διάβασμα, τις τέχνες και την τελετή ταφής.
Ο Στράβων γράφει ότι το όνομα του δεν είναι Ελληνικό, ο θρύλος ωστόσο λέει ότι γεννήθηκε από την Αττική γη, γι' αυτό παριστάνεται από την μέση και κάτω ως φίδι και αποκαλείται διφυής.[4][5][6][7][8][9][10] Ο Διόδωρος Σικελιώτης σχετίζει την διπλή του φύση με την εξήγηση ότι ήταν, από τους γονείς του, μισός Έλληνας και μισός βάρβαρος.[11] Άλλοι συγγραφείς σχετίζουν τη διπλή του φύση με τον γάμο επειδή θεωρείται ο ιδρυτής του θεσμού. Ο Κέκρoψ παντρεύτηκε την κόρη του Ακταίου, την Άγλαυρο, και διαδέχθηκε στον θρόνο τον πεθερό του. Γιος τους πιθανότατα ήταν ο Ερυσίχθονας ο Αθηναίος. Ο Ερυσίχθονας πέθανε ωστόσο πρόωρα και άτεκνος, οπότε τον Κέκροπα διαδέχθηκε στον θρόνο ο Κραναός που ήταν εκείνη την εποχή ο πλουσιότερος κάτοικος των Αθηνών. Οι κόρες του Κέκροπος ήταν η Έρση, η Πάνδροσος και η Ἄγλαυρος. Ο μελλοντικός βασιλιάς Εριχθόνιος δόθηκε ως βρέφος στις κόρες του Κέκροπος να το μεγαλώσουν. Όταν όμως άνοιξαν το καλάθι είδαν το βρέφος ανάμεσα σε φίδια και από τον τρόμο τους έπεσαν από την Ακρόπολη και αυτοκτόνησαν, σύμφωνα με τον θρύλο, ο οποίος θέλει επίσης η μία από τις κόρες του να μεταμορφώνεται σε πέτρα.[12][13]
Θρυλικός ήρωας που θεωρείται φορέας πολιτισμού
ΕπεξεργασίαΟ Κέκροπας, γιος της Μητέρας Γης και του Ουρανού και μυθικός ιδρυτής της πρώτης πόλης των Αθηνών στην Ακρόπολη (που ονομαζόταν Κεκροπία εκείνο τον καιρό), είναι ο πρώτος αττικός ήρωας και χθόνια θεότητα, παρουσιαζόμενος συνήθως ως διφυής, από τη μέση και πάνω άνθρωπος και από τη μέση και κάτω δράκος. Θεωρείται γενάρχης των Αθηναίων (Κεκροπίδες), ενώ πιστεύεται ότι ο τάφος του βρισκόταν στο βορειοδυτικό τμήμα της στοάς των Καρυάτιδων στο Ερέχθειο (Κεκρόπιο). Λατρευόταν κυρίως στην Ακρόπολη υπό τη μορφή φιδιού, ενώ είχε τον δικό του ιερέα. Στον Κέκροπα αποδίδονται η θέσπιση διαφόρων νόμων, η εφεύρεση της γραφής, η απογραφή του πληθυσμού, η κατάργηση των ανθρωποθυσιών, η ταφή των νεκρών, ο τρόπος οικοδόμησης οικιών αλλά και η διαιτησία στη διαφωνία μεταξύ Αθηνάς και Ποσειδώνα για την κηδεμονία της πόλης. Σύζυγος του Κέκροπα ήταν η Άγλαυρος, κόρη του Ακταίου, πρώτου βασιλιά των Αθηνών. Η Άγλαυρος ήταν η προσωποποίηση της γονιμότητας του εδάφους και του λαμπρού φωτός. Ο Ακταίος, ο πρώτος γηγενής βασιλιάς της Αττικής, έδωσε το όνομά του στη χώρα του (: Ακταία). Ο Κέκροπας έχτισε πόλεις στην Εύβοια και την Κωπαΐδα. Λατρευόταν επίσης στα Μέγαρα, τη Βοιωτία, τον Αλίαρτο, την Εύβοια, τη Θράκη και τη Σαλαμίνα της Κύπρου. Θεωρείται ο ιδρυτής της λατρείας του Δία Υπάτου και της Πολιάδας Αθηνάς.
Ο Κέκρoψ παρουσιάζεται στους Αττικούς θρύλους ως θεμελιωτής της κοινής ζωής των κατοίκων του άστεως. Διαίρεσε την Αττική σε 12 κοινότητες και εισήγαγε τα πρώτα στοιχεία λατρείας με ανώτατη θεότητα τον Δία. Ίδρυσε ιερά για τη λατρεία των θεών, καθιέρωσε τον γάμο και την οικογένεια, ώστε να γνωρίζουν τα παιδιά τούς γονείς τους, κάτι που δεν γινόταν μέχρι τότε. Ο Παυσανίας γράφει τέλος ότι καθιέρωσε νέες μορφές προσφοράς στους θεούς, όρισε δηλαδή να μην θυσιάζουν ζωντανά ζώα αλλά να προσφέρουν στους θεούς γλυκίσματα, τους πελάνους, που είχαν μορφή κέρατος βοδιού. Δίδαξε τη ναυπηγική, καθιέρωσε για πρώτη φορά νόμους και χώρισε τους κατοίκους σε 4 φυλές, με τα ονόματα Κεκροπίδαι, Αυτόχθονες, Ακταίοι και Παράλιοι. Σύμφωνα με τους περισσότερους συγγραφείς, ο Κέκρoψ ήταν ο ιδρυτής του Αρείου Πάγου.[14][15][16] Η Ακρόπολη των Αθηνών ονομάστηκε προς τιμή του Κεκρoπία. Το όνομα αυτό παρέμεινε όταν κυβέρνησαν την πόλη οι επόμενοι πέντε βασιλείς.
Η ονομασία της Αθήνας
Επεξεργασία
Στη διάρκεια της βασιλείας του, που κράτησε 50 χρόνια, η Αθηνά και ο Ποσειδώνας φιλονίκησαν για την κυριαρχία της πόλης: την κέρδισε τελικά η θεά Αθηνά με τη διαιτησία του Κέκροπος. Οι δύο θεοί έφτασαν μπροστά στην Ακρόπολη και ξεκίνησαν έναν σκληρό αγώνα επικράτησης. Ο Ποσειδώνας χτύπησε με την τρίαινα τον βράχο και ξεπήδησε μια κλειστή αλμυρή θάλασσα, η γνωστή '"λίμνη του Ερεχθέως κοντά στον ναό που έκτισε αργότερα ο Ερεχθέας.[17][18] Μετά τον Ποσειδώνα έφτασε η Αθηνά και φύτεψε μια ελιά που ήταν ορατή μέχρι τα σύγχρονα χρόνια κάτω από το Πανδρόσειο. Οι δύο θεοί συνέχισαν να φιλονικούν και ο Ζευς αποφάσισε να τοποθετήσει διαιτητές τους ίδιους τους Ολύμπιους θεούς αντί για τους θνητούς βασιλείς. Η πόλη παραχωρήθηκε στην Αθηνά με βάση τη μαρτυρία του Κέκροπος ότι η ίδια φύτεψε πρώτη την ελιά. Ο Ποσειδών εξαγριώθηκε και βύθισε το Θριάσιο Πεδίο κάτω από τη θάλασσα.[19]
Μια πιο ρεαλιστική εξήγηση έδωσε ο ιστορικός Μάρκος Τερέντιος Βάρρων που έζησε στην Αρχαία Ρώμη, σύμφωνα με τον οποίο εμφανίστηκαν ταυτόχρονα στην Αττική μια ελιά και μια λίμνη. Όταν ο Κέκρoψ κατέφυγε έκπληκτος στο Μαντείο των Δελφών να του εξηγήσει το φαινόμενο, πήρε την απάντηση ότι ο Ποσειδώνας και η Αθηνά φιλονικούν για την κυριαρχία της πόλης του. Ο Κέκρoψ συγκέντρωσε όλους τους κατοίκους της πόλης και τους ζήτησε να ψηφίσουν τον θεό της προτίμησής τους. Τότε όλες οι γυναίκες ψήφισαν την Αθηνά και οι άνδρες τον Ποσειδώνα: η Αθηνά εξελέγη λόγω αριθμητικής πλειοψηφίας των γυναικών. Ο Ποσειδών εξοργίστηκε και απείλησε να βυθίσει την Αθήνα κάτω από τη θάλασσα. Οι Αθηναίοι για να τον εξευμενίσουν αποφάσισαν να μετατρέψουν τη μητριαρχία σε πατριαρχία, να μην φέρουν από τότε τα παιδιά το όνομα της μητέρας τους και να απαγορεύσουν την ψήφο στις γυναίκες.[20]
Ο Κέκροπας διαίρεσε τους κατοίκους της Αθήνας σε τέσσερις φυλές, με τα ονόματα Κεκροπίς, Αυτόχθων, Ακταία και Παραλία, κάθε μια με περίπου είκοσι χιλιάδες κατοίκους. Εκτός αυτού, διαίρεσε την Αττική σε δώδεκα αυτόνομους δήμους.[21]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Cecrops» (Ρωσικά)
- ↑ Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, 3.14.1
- ↑ Tzetzes, Chiliades 5.638
- ↑ Στράβων, Γεωγραφικά, 7.7.1
- ↑ Hyginus, Fabulae 48
- ↑ Antoninus Liberalis, Metamorphoses 6
- ↑ Aristophanes, The Wasps 438
- ↑ Οβίδιος, Μεταμορφώσεις, 2.555
- ↑ Euripides, Ion 1163
- ↑ Tzetzes, Scholiast on Lycophron 111
- ↑ Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη, 1.28.7
- ↑ Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, 3.14.2
- ↑ Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις 1.2.5.
- ↑ Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις 8.2.1
- ↑ Στράβων, Γεωγραφικά, σ. 397, Σημ. 49
- ↑ Eustath. ad Horner. σ. 1156
- ↑ Ηρόδοτος, Ηροδότου Ιστορίαι 8.55; Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις 1.24.5 και 1.26.5
- ↑ Scriptores rerum mythicarum Latini, ed. Bode, i. σσ. 1, 115 (First Vatican Mythographer 2; Second Vatican Mythographer 119)
- ↑ Στράβων, Γεωγραφικά, 9.1.6 και 9.1.13.
- ↑ Varro in Augustine, De civitate Dei xviii.9 as cited in Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 3.14.1: footnote 2
- ↑ Rev Thomas Harwood, επιμ. (1801). Grecian antiquities; or, An account of the public and private life of the Greeks... chiefly designed to explain words in the Greek classics, according to the rites and customs to which they refer. To which is added, a chronology of remarkable events in the Grecian history, from the foundation of the kingdom of Argos under Inachus, to the death of Alexander (στα Αγγλικά). Λονδίνο: T. Cadell & W. Davies. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2009.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Pausanias, Reisen in Griechenland, Artemis Verlag, Zürich und München, 1987, ISBN 3-7608-3678-X.
- Strabo, Geographica, Matrix Verlag, Wiesbaden, 2005, ISBN 3-86539-051-X.