Λευκονόη
Η Λευκονόη ή Λευκόνιον ή Λευκόνοιον, (αρχαία ελληνικά: Λευκονόη ή Λευκόνοιον), (ο δήμος: Λευκονόης) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Λεοντίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).
| Γενικά στοιχεία | |
|---|---|
| Ονομασία | Λευκονόη ή Λευκόνοιον |
| Άλλες ονομασίες | Λευκόνιον |
| Κύριος οικισμός | Λευκονόη ή Λευκόνοιον |
| Διοικητικά στοιχεία | |
| Ταυτότητα | δήμος της αρχαίας Αττικής |
| Ονομασία δήμου | Δήμος Λευκονόης |
| Ονομασία δημότη | Λευκονοιεύς |
| Φυλή | Λεοντίδα |
| Τριττύς | Άστεως ή Μεσογείων |
| Σύστημα εξουσίας | Πόλη–κράτος |
| Πολιτικό σύστημα | Αθηναϊκή Δημοκρατία |
| Τίτλος ηγέτη | δήμαρχος |
| Λήψη αποφάσεων | Αρχαία Βουλή & Δήμος |
| Αριθμός βουλευτών | |
| 1η περίοδος 508 – 307/306 π.Χ. | 3 |
| 2η περίοδος 307/306–224/223 π.Χ. | 5 |
| 3η περίοδος 224/223–201/200 π.Χ. | 5 |
| 4η περίοδος 201/200 π.Χ.– 126/127 | άγνωστος |
| 5η περίοδος 126/127–3ος αιώνας | άγνωστος |
| Ιστορική εξέλιξη | |
| Ίδρυση | 508 ΠΚΕ |
| Λήξη | 3ος αιώνας |
| Αντικαταστάθηκε από | Δήμος Περιστερίου, Δήμος Ιλίου |
| Λατρευτικές παραδόσεις | |
| Μυθολογία | Λευκονόη |
| Αρχαιολογία | |
| Περιοχή | |
| Αρχαία Αττική Σήμερα: Περιστέρι, Ίλιον Αττικής | |
 | |
| Οι δήμοι της αρχαίας Αθήνας | |
Ονομασία
ΕπεξεργασίαΟ δήμος πήρε το όνομά του από την μυθική επώνυμη ηρωίδα Λευκονόη,[1] η οποία ήταν σύμφωνα με μια εκδοχή κόρη του Φωσφόρου και μητέρα του Φιλάμμωνα, τον οποίο απέκτησε με τον θεό Απόλλωνα.[2] Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή δεν ήταν αυτή η μητέρα του Φιλάμμωνα, αλλά η Χιόνη, κόρη του Δαιδαλίωνα. Υπάρχει επίσης εκδοχή, σύμφωνα με την οποία, η Λευκονόη δεν ήταν κόρη του Φωσφόρου, αλλά μια από τις κόρες του Μινύου βασιλιά του Ορχομενού Βοιωτίας και πατέρα ή γιου του επώνυμου ήρωα Ορχομενού, τις οποίες μεταμόρφωσε ο θεός Ερμής σε νυχτερίδες. Τέλος υπάρχει αναφορά για την Λευκονόη, ως σύζυγο του Κυανίππου στον μύθο του «Κυανίππου και της Λευκονόης».
Τοποθεσία του αρχαίου δήμου
ΕπεξεργασίαΟ δήμος της Λευκονόης, ήταν δήμος του άστεως.[1] Η ακριβής τοποθεσία του δήμου αυτού δεν έχει προσδιορισθεί και δεν έχει ακόμα ταυτιστεί επακριβώς, αλλά σύγχρονοι μελετητές πιστεύουν, ότι ο δήμος βρισκόταν περίπου στα σύνορα των σημερινών δήμων Περιστερίου[3] και Ιλίου. Στην περιοχή έχουν βρεθεί βάσεις αγαλμάτων που αναγράφουν το όνομα του δήμου. Το όνομά της περιοχής πιθανόν να οφειλόταν στο λευκό χρώμα του εδάφους και των πετρωμάτων της περιοχής. Για τον ίδιο λόγο η σημερινή ονομασία της περιοχής είναι Άσπρα Χώματα.
Υπάρχουν αρχαιολογικά στοιχεία (ενεπίγραφη βάση αγάλματος, επιτύμβια λήκυθος), τα οποία υποστηρίζουν την άποψη ότι ο δήμος Λευκονόης βρισκόταν στην περιοχή του Ιλίου, κοντά στην περιοχή, την οποία βρίσκεται ο ναΐσκος των Αγίων Θεοδώρων και το σημερινό νεκροταφείο του δήμου και εκεί, όπου ο αρχαιολόγος Κυριακός Πιττάκης, το 1853, μελέτησε τα επιφανειακά ευρήματα στην Ανθούπολη, γύρω από το νεκροταφείο των Αγ. Θεοδώρων,[4] αλλά σύμφωνα με τους σύγχρονους ερευνητές είναι επίφοβο να βασίζονται οι όποιες θέσεις στις επιγραφές των ταφικών μνημείων, καθώς, για παράδειγμα, άλλα ταφικά μνημεία Λευκονοέων προέρχονται από το Μενίδι, ή από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου Κατηφόρη στην Αθήνα.[5]
Παλαιότεροι ερευνητές τοποθετούσαν τον δήμο αυτόν στην Ανατολική πλευρά του Υμηττού,[6] στην περιοχή «Μετόχιον της Μονής του Προδρόμου Κυνηγού» (μετόχι «Λευκάνορα» και πεδιάδα «Άσπρα χώματα»)[7] ή στον Άγιο Στέφανο, αλλά σύμφωνα με νεώτερους ερευνητές δεν παραθέτουν σχετικά στοιχεία, ώστε να μπορέσει να γίνει αξιολόγηση της άποψής τους.[5]
Μερικοί ιστορικοί τοποθετούν επίσης τον αρχαίο δήμο κοντά στους δήμους της Κεφαλής ή της Αναφλύστου, καθώς το ακριβές όνομα του δήμου θεωρείται επίσης ως αβέβαιο, αφού αναφέρονται μόνο οι δημότες. Επίσης σε διάφορες πηγές υπάρχουν σημεία σύγχυσης, γιατί στην αρχαιότητα υπήρχαν και άλλα μέρη με παρόμοια ονομασία, όπως το Λευκόνιον, το οποίο ήταν πόλη της Χίου, όπου διεξήχθη μάχη κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου και επίσης υπήρχαν με το ίδιο όνομα ένα λατομείο και το Λευκόνιον ιερό κοντά στην αρχαία Ανάφλυστο.
Αν τελικώς αποδειχθεί βάσιμη η τοποθέτηση της Λευκονόης στην περιοχή των Αγίων Θεοδώρων του δήμου Ιλίου, αυτό πιθανώς να επιφέρει μία σημαντική αλλαγή στην κατάταξη των δήμων και των τριττύων σύμφωνα και με την ερευνήτρια Αμαλία Διώτη, η οποία σημειώνει στην μελέτη της για τους αρχαίους δήμους της δυτικής Αττικής, υπό τη μορφή υποθέσεως και μόνον, καθώς δεν υπάρχουν - τουλάχιστον έως σήμερα - στοιχεία φιλολογικά είτε αρχαιολογικά που να μετατρέπουν την υπόθεση αυτή σε βεβαιότητα: «Η Λευκονόη εντάσσεται, όπως έχει ήδη αναφερθεί, από τους μελετητές, στην τριττύ του άστεως της Λεοντίδος φυλής. Οι υπόλοιποι δήμοι όμως που ανήκουν στην τριττύ αυτή (Άλιμος, Κηττός, Οίον Κεραμεικόν, Σκαμβωνίδαι), τοποθετούνται (με επιφύλαξη ωστόσο) στα νότια της πόλεως, σε σημεία που ουδεμία γεωγραφική σχέση έχουν με την περιοχή των Αγίων Θεοδώρων. Αντιθέτως, ο δήμος Ευπυρίδων ο οποίος εντάσσεται στην τριττύ των Μεσογαίων της Λεοντίδος φυλής, τοποθετείται κοντά στο Καματερό, και αντιστοίχως προς τα βόρεια τοποθετούνται και οι λοιποί της τριττύος δήμοι. Ο σημερινός δήμος Ιλίου επομένως θα μπορούσε όντως να αναγνωρισθεί ως η θέση του αρχαίου δήμου Λευκονόης, εφόσον αυτή εντασσόταν στην τριττύ των Μεσογαίων, σε γειτνίαση με το δήμο Ευπυρίδων».[5]
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή
ΕπεξεργασίαΟ δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[8] ως μέλος της Λεοντίδας φυλής, συμμετείχε με 3 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν με 5 βουλευτές στη Βουλή των 600. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.
Οι κάτοικοι της Λευκονόης
ΕπεξεργασίαΟ δημότης της αρχαίας Λευκονόης ονομαζόταν Λευκονοεύς ή Λευκονοιεύς ή Λευκονιεύς.[9]
Προσωπικότητες από την Λευκονόη
ΕπεξεργασίαΥπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο της Λευκονόης, όπως ο Γνάθιος ο Λευκονοιεύς γιος του Μνέσονος, ο βουλευτής Δαμίας ο Λευκονοιεύς, ο Διδυμίας ο Λευκονοιεύς[10], καθως και ο ρητορας, δικηγορος και πολιτικος, Δημοχαρης, ανηψιος του ρητορα Δημοσθενη.
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές - σημειώσεις
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 [...] "Leuconoe: (Λευκονόη; Leukonóē). [1] Daughter of Phosphoros. With Apollo the father, she is the mother of Philammon (Hyg. Fab. 161) whose mother is otherwise said to be Chione [2] or Philonis (Hyg. Fab. 200; Pherecydes FGrH 3 F 120; Conon FGrH 26 F 1,7). [2] Attic asty deme. (Λευκονόη, Phot. s.v.). Records of the name: Suda s.v. Λευκόνιον, Harpocr. s.v. Λευκόνοιον/[ἐγ Λ]." [...], Michel, Raphael (Basle), Leuconoe
- ↑ «Φιλάμμωνας». mythotopia.eu. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2023.
- ↑ John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 130.
- ↑ Μαρίνος Διώτης, Σπύρος Γεωργόπουλος, "Ίλιον πορεία στους αιώνες Αρχειοθετήθηκε 2014-09-24 στο Wayback Machine.", (pdf), 6η έκδοση, "Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα Μερκούρη", Μάρτιος 2001, ενότητα: "Δήμος Λευκονόης", σελ. 43-45.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Αμαλία Διώτη, "Αρχαίοι δήμοι της δυτικής Αττικής. Ο αρχαίος δήμος του Χολαργού[νεκρός σύνδεσμος]. Α: Ιστορικά στοιχεία Β: Αρχαιολογικά Ευρήματα" και Αρχαίοι δήμοι της δυτικής Αττικής, ο αρχαίος δήμος του Χολαργού : α: Ιστορικά στοιχεία, β: αρχαιολογικά ευρήματα[νεκρός σύνδεσμος],(πτυχιακή εργασία), επόπτες: Ιφιγένεια Λεβέντη, Δημήτρης Παλαιοθόδωρος, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Ιστορίας - Αρχαιολογίας - Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Βόλος 2005, ενότητα: "Δήμος Λευκονόης", σελ. 27-29.
- ↑ Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 66: [...] "Λευκονόη και Λευκόνιον• Λυυκονιεύς και Λευκονοεύς ο δημότης• ωνομάσθη ίσως από της Λευκονόης θυγατρός του Μινύου βασιλέως Ορχομενού, ου τας θυγατέρας μετεμόρφωσεν ο Ερμής εις νυκτερίδας. Κείται δε επί της ανατολικής πλευράς του Υμηττού. Ο τόπος ούτος μετά την ερημωσίν του εχρησίμευσέν εις Μετόχιον της ποτε Μονής του Προδρόμου Κυνηγού καλουμένου, κειμένου δε επί του όρους Υμηττού. Και ο τόπος, ένθα ο ναός του Προδρόμου, είνε το κυνηγέσιον μέρος του Υμηττού• δια τούτο, ως φαίνεται, ο κτίτωρ του ναού ή ήτον κυνηγός, ή από του κυνηγεσίου τόπου επωνόμασεν αυτόν Κυνηγόν. Εις τον ναόν τούτον δια τα μέσα του ζην συνήλθον μοναχοί τινες, ώστε απετέλεσαν Μονήν, αγοράσαντες τα πέριξ χωρία. Και τούτο εγένετο περί τον δέκατον ή ένδέκατον αιώνα". [...]
- ↑ Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 67: [...] "Εις παλαιά εγγραφα της Μονής απολεσθέντα εν τη Επαναστάσει εγράφετο ο τόπος του ειρημένου Μετοχίου Λευκάνορα, νυν δε προφέρουσιν οι χωρικοί Λυκάνορα μεν το μετόχιον, όπου τα έρείπια της αρχαίας κώμης, το δε πεδίον αυτής ονομάζουσιν άσπρα χώματα. Αι δύο αύται όνομασίαι Λευκάνορα και Άσπρα χώματα υποστηρίζουσι την ταυτότητα του Λευκονίου• έτι μάλλον αν παραδεχθώμεν την προ της Επαναστάσεως παράδοσιν τινών, ότι εις το μετόχιον τούτο ήσαν ουκ ολίγαι νυκτερίδες". [...]
- ↑ Λευκον Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
- ↑ Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834.Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Wörterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Λευκόνιον, δήμος της Αττικής, εκ της Λεοντίδος φυλής (Κάτοικ. Λευκονιεύς)". [...], σελ. 235.
- ↑ Δημότες της Λευκονόης Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): LEUKONOIEUS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project
Πηγές – βιβλιογραφία
ΕπεξεργασίαΠρωτογενείς πηγές
- Ελληνικές επιγραφές - IG Λευκον Attica (IG I-III).
Δευτερογενείς πηγές
- Leuconoe, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
- John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
- John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 130.
- Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630
- Μαρίνος Διώτης, Σπύρος Γεωργόπουλος, "Ίλιον πορεία στους αιώνες", (pdf), 6η έκδοση, "Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα Μερκούρη", Μάρτιος 2001, ενότητα: "Δήμος Λευκονόης", σελ. 43-45.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- «Leukonoion». ancientworlds.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2015.
- Δήμος Περιστερίου, στην ιστοσελίδα: www.peristeri.gr του Δήμου Περιστερίου.
- "Δήμος Ιλίου", στην ιστοσελίδα: ilion.gr του Δήμου Ιλίου.
- Traill, J. «Places: 580013 (Leukonoion)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2017.
- Leukonoion, Peristeri?, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.
- Leukonoion[νεκρός σύνδεσμος], Lexicon of Greek Personal Names (LGPN).
- "Η Ιστορία της πόλης", στην ιστοσελίδα: ilion.gr του Δήμου Ιλίου.
- Δήμος Περιστερίου
- 14ο γυμνάσιο Περιστερίου Αρχειοθετήθηκε 2008-11-20 στο Wayback Machine.