Πάχνη

Η Πάχνη ή Παγετός είναι το φυσικό φαινόμενο κατά το οποίο οι υπάρχοντες υδρατμοί στην ατμόσφαιρα πλησίον του εδάφους συμπυκνώνονται κατ΄ ευθείαν σε μικροσκοπικούς παγοκρυστάλλους χωρίς προηγουμένως να υποστούν υγρή κατάσταση, που καλύπτουν κάθε αντικείμενο. Έτσι, κατά μεν τη διαδικασία δημιουργίας χαρακτηρίζεται Μετεωρολογικό φαινόμενο, κατά δε στον χώρο που συμβαίνει «ατμοσφαιρικό φαινόμενο».

Γενικά

Παγετός σε παράθυρο αυτοκινήτου, με θερμοκρασία αέρα -10° C.

Ο παγετός σχηματίζεται τις αίθριες νύκτες του Χειμώνα συνήθως κατά τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο, όταν βεβαίως δεν υφίσταται άνεμος και όταν δεν υπάρχουν σύννεφα. Έτσι υπό αυτές τις συνθήκες η επιφάνεια του εδάφους ακτινοβολεί θερμότητα στην ατμόσφαιρα με συνέπεια βαθμηδόν να παγώνει, ομοίως και το χαμηλότερο στρώμα αέρος που έρχεται άμεσα σε επαφή μ΄ αυτή. Τα μόρια των υδρατμών λοιπόν που υφίστανται σ΄ αυτό το πολύ χαμηλό ύψος στρώμα της ατμόσφαιρας, της τροπόσφαιρας, αγγίζοντας τις ψυχρές επιφάνειες των σωμάτων αρχίζουν να συμπυκνώνονται και να κολλούν σ΄ αυτές έλκοντας και άλλα μόρια υδρατμών. Επειδή όμως η θερμοκρασία αυτή της συμπύκνωσης είναι κάτω από το 0 °C οι υδρατμοί από την αέρια μορφή των σχηματίζουν κατ΄ ευθείαν μικροσκοπικούς παγοκρυστάλλους. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται Πάχνη. ή Παγετός.
Όσο ωφέλιμο είναι για τη γεωργία η δρόσος και το χιόνι, τόσο καταστρεπτικός καθίσταται ο παγετός, ακριβώς επειδή σχηματίζεται σε θερμοκρασία κάτω από τους 0 °C. Στη θερμοκρασία αυτή, οι χυμοί των φυτών όπως και οι καρποί τους παγώνουν και στερεοποιούνται με συνέπεια την ολοκληρωτική καταστροφή τους.
Έτσι προκειμένου να «καταπολεμηθεί» ο παγετός σε όλες σχεδόν τις Χώρες σήμερα έχουν οργανωθεί ειδικές Υπηρεσίες Πρόγνωσης και Προειδοποίησης Παγετού (Frost Warning Service). Οι Χώρες που έχουν οργανώσει τέτοιες Υπηρεσίες διαθέτουν ικανούς Μετεωρολόγους με μεγάλη πείρα που επανδρώνουν κατά ομάδες αντίστοιχα κλιμάκια στα πιο ευάλωτα τουλάχιστον από παγετό διαμερίσματα (περιοχές) της επικράτειάς των, με κύρια αποστολή την έγκαιρη προειδοποίηση των αγροτών για επαπειλούμενο κίνδυνο.

Τρόποι αντιμετώπισης

Κουριτίμπα (νότια Βραζιλία) είναι η πιο κρύα πρωτεύουσα του κράτους της Βραζιλίας; το θερμοκήπιο του Βοτανικός Κήπος της Κουριτίμπα προστατεύει τα ευαίσθητα φυτά.

Για την «καταπολέμηση» του παγετού ακολουθούνται συνήθως τρεις τρόποι: ή ανάβονται φωτιές με απλές θερμάστρες πετρελαίου ή με εγκατάσταση φυσικού αερίου ή εξακοντίζεται νερό με δίκτυο σωληνώσεων ή τέλος, θέτονται σε λειτουργία κατάλληλα εγκατεστημένοι ανεμιστήρες. Και οι τρεις αυτοί τρόποι επιτυγχάνουν τη θέρμανση των κατωτέρων στρωμάτων του αέρα, ώστε τουλάχιστον να διατηρείται η θερμοκρασία του έστω και 1 βαθμό Κελσίου πάνω από το 0. Τις τελευταίες δεκαετίες, έχει ξεκινήσει και στην Ελλάδα προσπάθεια πρόγνωσης και καταπολέμησης του παγετού.

Σημείο παγετού

Σημείο παγετού ή Σημείο πάχνης χαρακτηρίζεται το σημείο εκείνο της θερμοκρασίας του αέρα ενός τόπου, όπου οι υφιστάμενοι σ΄ αυτό υδρατμοί στερεοποιούνται, δηλαδή η θερμοκρασία του είναι κάτω από το 0 °C.

Παρατηρήσεις

Ο Παγετός μπορεί να είναι τοπικός και διαβατικός ή συνεχής και σε μεγάλη έκταση.
Όταν υφίσταται το φαινόμενο της δρόσου ή εκείνο του παγετού πολλές φορές συνηθίζεται να λέγεται η έκφραση: «έπεσε δρόσος» ή και «έπεσε παγετός» ή «θα πέσει παγετός» οι οποίες και είναι λανθασμένες εκ του γεγονότος ότι η εκδήλωση των δύο αυτών φαινομένων δημιουργούνται ακριβώς στον ίδιο χώρο που παρατηρούνται και δεν αποτελούν εκδήλωση πτώσης (όπως π.χ. η βροχή, το χιόνι ή το χαλάζι). Εν προκειμένω, η ορθή έκφραση είναι: «σημειώθηκε» ή «θα σημειωθεί» ή «εμφανίστηκε» ή «θα εμφανιστεί» π.χ. δρόσος ή παγετός.
Επίσης υφίσταται και η λανθασμένη αντίληψη ότι πάχνη είναι το κρυσταλλικό πλέγμα που καλύπτει τις φυλλωσιές των δένδρων, ενώ παγετός είναι αυτός που εμφανίζεται στα οδοστρώματα. Και αυτή η διάκριση είναι λάθος. Και οι δύο έννοιες είναι ταυτόσημες.
Το φαινόμενο τόσο της δρόσου όσο και του παγετού δεν αποτελούν φαινόμενα κατακρήμνισης, αποτελούν όμως φαινόμενα εξυδάτωσης.
Μπορεί ο παγετός, το χιόνι και το χαλάζι να έχουν κοινό στοιχείο το παγωμένο νερό, πλην όμως η δημιουργία τους οφείλεται σε διαφορετική διαδικασία.
Σημειώνεται επίσης ότι ο όρος παγετός είναι μετεωρολογικός και αφορά την πτώση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας κάτω από το 0 στην επιφάνεια της Γης, και όχι βεβαίως στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας που μονίμως βρίσκονται κάτω του μηδενός ή στις κορυφές υψηλών βουνών όπου και εκεί απαντάται θερμοκρασία κάτω του μηδενός. Ως επίθετο του όρου είναι ο «παγερός», και δημώδης κοινή έκφραση του παγετού είναι η «παγωνιά».
Ημέρα παγετού: χαρακτηρίζεται η μέρα εκείνη που η ελάχιστη θερμοκρασία κατήλθε του μηδενός.
Ημέρα ολικού παγετού: χαρακτηρίζεται η μέρα εκείνη που η θερμοκρασία δεν ανήλθε του μηδενός σε όλη τη διάρκειά της.

Λαογραφία

Χαρακτηριστική είναι η ελληνική δημώδης παροιμία "κάμνουν ν΄ ανθίσουν τα δένδρα κι η πάχνη δεν τ΄ αφήνει" που λέγεται κυρίως σε απίθανα προβαλλόμενα εμπόδια εκτέλεσης πράξης.