Πλαστικό

Ο όρος πλαστικό είναι κοινή ονομασία που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια ευρεία ποικιλία συνθετικών ή ημισυνθετικών οργανικών στερεών υλικών. Τα πλαστικά είναι σχεδόν αποκλειστικά πολυμερή μεγάλου μοριακού βάρους, εξού και η ονομασία πολλών εξ αυτών φέρει το πρόθεμα πολυ- και που μπορεί να περιέχουν πρόσθετα, οργανικά ή μη, για βελτίωση των ιδιοτήτων τους (μηχανική αντοχή, εμφάνιση, χρώμα κλπ). Κύριο συστατικό παρασκευής τους είναι οι συνθετικές ρητίνες που διακρίνονται σε εποξειδικές και ακρυλικές.

Αντικείμενα από πλαστικό

Είδη

Υπάρχει ιδιαίτερα μεγάλο πλήθος εντελώς διαφορετικών μεταξύ τους πλαστικών. Ωστόσο, μπορούμε να τα κατατάξουμε σε δύο κατηγορίες: στα θερμοπλαστικά και στα θερμοσκληρυνόμενα. Τα θερμοπλαστικά είναι πολυμερή, που αποκτούν μεγαλύτερη πλαστικότητα, δηλαδή ευκολία στο να παραμορφωθούν και να αποκτήσουν το σχήμα που επιθυμούμε, κάθε φορά που θερμαίνονται. Τα θερμοσκληρυνόμενα, κατά την πρώτη θέρμανση και ανάμιξη των συστατικών τους, προκαλείται πολυμερισμός και σκλήρυνση κατά τρόπο μη αντιστρεπτό. Δηλαδή, τα θερμοσκληρυνόμενα πλαστικά, μετά την πήξη τους, δεν δύνανται να μορφοποιηθούν περαιτέρω.

Ιστορία

Ο Αλεξάντερ Παρκς παρασκεύασε το πρώτο πλαστικό πολυμερές το 1855. Ο Ουάλας Κάροδερς (Wallace Carothers) παρασκεύασε το συνθετικό πλαστικό νάιλον το 1935 στα εργαστήρια της εταιρίας DuPont.

Θερμοπλαστικά

• Πολυπροπυλένιο (PP): Συσκευασία τροφίμων, οικιακές συσκευές

• Πολυαιθυλένιο (PE): Πλαστικές σακούλες, πλαστικές φιάλες, σωλήνες

• Χλωριούχο πολυβινύλιο ή πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC): Μόνωση ηλεκτρικών καλωδίων, δίσκοι γραμμοφώνων, κουφώματα

• Νάιλον ή πολυαμίδες: Διακόπτες, πρίζες, τάπητες, μελανοταινίες, συνθετικά υφάσματα, πετονιά

Θερμοσκληρυνόμενα

• Βακελίτης: Καλές μηχανικές ιδιότητες, προφυλακτήρες αυτοκινήτων, δάπεδα.

• Εποξειδική ρητίνη: Ακριβό υλικό, κόλλες, ανθρακονήματα, σκάφη θαλάσσης.

• Πολυεστερικές ρητίνες (τα πολυεστερικά πλαστικά γενικά μπορεί να είναι είτε θερμοπλαστικά είτε θερμοσκληρυνόμενα, ανάλογα με τη χημική σύσταση, ενώ οι ακόρεστοι πολυεστέρες ή αλλιώς πολυεστερικές ρητίνες είναι θερμοσκληρυνόμενα): Παρόμοιες εφαρμογές με εποξειδική ρητίνη, φτηνότερο.
• Βινυλεστέρας: Μηχανικές ιδιότητες και κόστος κάπου ανάμεσα σε πολυεστέρες και εποξειδικές ρητίνες, χρησιμοποιείται εκτεταμένα σε σύνθετα, ενισχυμένα με ίνες, πλαστικά.

Τοξικότητα και περιβαλλοντικά θέματα

Τα πλαστικά υλικά είναι πολύ ανθεκτικά στη διάβρωση και συχνά ευρισκόμενα ανεξέλεγκτα στο φυσικό περιβάλλον προκαλούν αντιαισθητικό και δυσάρεστο αποτέλεσμα. Πολλά πλαστικά δεν είναι αποδομήσιμα στη φύση, με αποτέλεσμα τη συσσώρευσή τους, χωρίς προοπτική διάσπασής τους. Κάποια πλαστικά όταν καίγονται, εκλύουν τοξικούς ατμούς. Αν δεν ανακυκλώνονται, προκαλούν σημαντικό περιβαλλοντικό πρόβλημα.

Σύμφωνα με την αναφορά της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος των Η.Π.Α. (U.S.E.P.A.), το 2014 παρήχθησαν 33 τόνοι πλαστικό ενώ μόλις το 9.5% ανακυκλώθηκε το 2013, ενώ σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το 50% των πλαστικών που παράγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση καταλήγουν στις χωματερές (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

Γι' αυτούς τους λόγους, όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποχρεούνται να πάρουν μέτρα για τη μείωση χρήσης πλαστικού, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, η οποία είχε υποχρεωθεί από τον Ιούλιο του 2021 να θέσει σε ισχύ νομοθεσία κατάργησης των πλαστικών μίας χρήσης. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, τα καταστήματα εστίασης υποχρεούνται να διαθέτουν επαναχρησιμοποιούμενα σκεύη, ενώ η χρήση πλαστικών ποτηριών θα συμπεριλαμβάνει περιβαλλοντικό τέλος.

Δείτε επίσης

• Πολυμερές