Πύραυλος

Ο πύραυλος (ή ρουκέτα) είναι βλήμα, που προωθείται εκτοξεύοντας αέρια που προέρχονται από καύση στερεών ή υγρών καυσίμων. Η λειτουργία του στηρίζεται στη θεωρία του Νεύτωνα περί δράσης και αντίδρασης, με βάση και την αρχή διατήρησης της ορμής. Η ταχύτητα τού πυραύλου καθορίζεται από το μέγεθός του και την ταχύτητα με την οποία εξέρχονται τα αέρια. Η καύση γίνεται με τη βοήθεια του οξυγόνου, που εναποθηκεύεται σε υγρή μορφή μέσα στον πύραυλο, και άλλων ουσιών που δρουν σαν οξειδωτές.

Διηπειρωτικός πύραυλος τύπου Minuteman.

Ονομασία

Το ελληνικό όνομά του, πήρε ο πύραυλος από το πυρ (φωτιά) και το αυλός (φλογέρα) λόγω του σχήματός του και του τρόπου πρόωσης που συνοδεύεται από φλόγα

Ιστορία

Ο πύραυλος ήταν γνωστός στους Κινέζους από το 13ο αιώνα μ.Χ., ίσως και νωρίτερα. Τον χρησιμοποίησαν το 1232 μ.Χ. σε μάχη που έδωσαν με το γιο του Τζένγκις Χαν. Οι πύραυλοι εκείνοι χρησιμοποιούσαν σαν καύσιμο την πυρίτιδα. Πιθανόν από τους Κινέζους να έμαθαν τον πύραυλο και οι Ινδοί, που τον χρησιμοποίησαν εναντίον των Άγγλων. Διαμέσου των Άγγλων, μεταφέρθηκε στην Ευρώπη η τεχνολογία της κατασκευής πυραύλων. Οι Άγγλοι χρησιμοποίησαν πυραύλους (ρουκέτες) στη μάχη της Βουλώνης, ενάντια στα γαλλικά στρατεύματα και επίσης όταν αντιμετώπιζαν τα αμερικανικά στρατεύματα το 1814, στην Ουάσιγκτον.

Η συστηματική όμως μελέτη για την τελειοποίηση του πυραύλου, άρχισε τον 20ό αιώνα. Προηγήθηκαν οι θεωρητικές μελέτες του Κονσταντίν Τσιολκόφσκι σχετικά με τη χρήση των πυραύλων για την εξερεύνηση του διαστήματος. Ο πρώτος πύραυλος με καύσιμη ύλη υγρό οξυγόνο εκτοξεύτηκε το 1928 στη Μασαχουσέτη. Η ιδέα της χρήσης υγρού οξυγόνου ήταν του Ρόμπερτ Γκόνταρντ, που ήθελε με αυτό τον τρόπο να δώσει την δυνατότητα στους πυραύλους να κινούνται και έξω από την ατμόσφαιρα, όπου ως γνωστόν δεν υπάρχει οξυγόνο. Ο πύραυλος ανυψώθηκε για 13 μέτρα και η πτήση διήρκεσε 5,21 δευτερόλεπτα, αλλά ήταν η απόδειξη ότι το υγρό οξυγόνο μπορούσε να χρησιμεύσει ως καύσιμο για τους πυραύλους.

Στη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, χρησιμοποιήθηκαν επίσης πύραυλοι και ρουκέτες. Οι Ρώσοι χρησιμοποίησαν τις ρουκέτες Κατιούσα, ενώ Γερμανοί ανέπτυξαν περισσότερο την πυραυλική τεχνολογία, χρησιμοποιώντας αρκετούς τύπους πυραύλων. Οι πιο γνωστοί από αυτούς, που χρησιμοποιήθηκαν εναντίον του Λονδίνου και άλλων πόλεων, ήταν οι ρουκέτες V1 και οι βαλλιστικοί πύραυλοι V2, που έγιναν τα πρώτα αντικείμενα που πέταξαν έξω απ' την ατμόσφαιρα της γης και αποτέλεσαν τη βάση για τους πρώτους πυραύλους που αναπτύχθηκαν αργότερα. Μετά τον πόλεμο, το κέντρο μελέτης και έρευνας μεταφέρθηκε στην Αμερική και τη Σοβιετική Ένωση, με τη χρήση και αιχμάλωτων Γερμανών επιστημόνων που μεταφέρθηκαν στις χώρες αυτές.

Μικροί πύραυλοι είναι τα γνωστά όπλα μπαζούκας, δηλαδή οι ατομικοί πύραυλοι, που απαιτούν προσωπικό δυο ατόμων για να μεταφερθούν και να χρησιμοποιηθούν. Το 1932 ο γερμανικός στρατός προσέλαβε ένα επίλεκτο μέλος της VfR για να τον βοηθήσει στα δικά του στρατιωτικά πυραυλικά προγράμματα. Το μέλος αυτό ήταν ο Βέρνερ φον Μπράουν (Werner von Braun). Το 1937 δημιουργήθηκε στο Πεενεμούντε (Peenemunde) το γερμανικό κέντρο πυραυλικών ερευνών με τον φον Μπράουν ως τεχνικό διευθυντή. Αξιοσημείωτο είναι δε το γεγονός ότι οι Γερμανοί αγνοούσαν πλήρως τις δοκιμές του Goddard και κινήθηκαν εντελώς ανεξάρτητα στα πειράματά τους. Κατά τη διάρκεια του πολέμου οι Γερμανοί κατασκεύασαν μεγάλο αριθμό πειραματικών μοντέλων αρκετά πιο εξελιγμένων από τα αντίστοιχα συμμαχικά. Το γνωστότερο από αυτά, που αποτέλεσε και τον εφιάλτη των κατοίκων της Βρετανίας, ήταν το Α-4 που αργότερα μετονομάστηκε σε V-2. Αυτός ήταν και ο πρώτος πύραυλος μεγάλης κλίμακας ο οποίος χρησιμοποιούσε υγρά καύσιμα, με 56000 λίβρες ώση και ακτίνα δράσης που άγγιζε τα 300 χλμ. Μετά τη λήξη του πολέμου σχέδια και επιστήμονες παραδόθηκαν στους Συμμάχους, οι περισσότεροι δε από αυτούς μετακόμισαν είτε στην ΕΣΣΔ είτε στις ΗΠΑ. Ο φον Μπράουν και το τεχνικό επιτελείο του βρέθηκε στην άλλη μεριά του Ατλαντικού. Η έρευνα για τους πυραύλους άρχισε δειλά - δειλά να ξεφεύγει από τα στενά στρατοκρατούμενα πλαίσια. Παρόλ' αυτά ο ανταγωνισμός των υπερδυνάμεων κατά τη ψυχροπολεμική περίοδο ήταν αυτός που σηματοδότησε την αυγή της διαστημικής εποχής με την χρησιμοποίηση πυραύλων για την εκτόξευση διαστημικών συσκευών.

Χρήσεις

Οι πύραυλοι χρησιμοποιούνται τόσο για στρατιωτικούς όσο και για επιστημονικούς σκοπούς. Η στρατιωτική τους χρήση περιλαμβάνει τόσο τακτικούς πυραύλους, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά πλοίων, αεροπλάνων ή μονάδων εδάφους, όσο και τους διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους.

Διάστημα

Οι πύραυλοι χρησιμοποιούνται κατεξοχήν στα προγράμματα εξερεύνησης του διαστήματος. Είναι σε θέση να μεταφέρουν στο διάστημα μεγάλου βάρους αντικείμενα, όπως διαστημoσυσκευές, δορυφόρους και διαστημόπλοια. Το βάρος που μπορούν να μεταφέρουν μπορεί να φτάσει και τους 100 τόνους ανάλογα με τον πύραυλο. Το παγκόσμιο ρεκόρ μεταφοράς φορτίου από πύραυλο κρατά από το 1968 ο Saturn V. Σήμερα, ο πιο ισχυρός, εν ενεργεία, πύραυλος (Falcon Heavy) μπορεί να μεταφέρει 63 τόνους σε Χαμηλή Γήινη τροχιά (Low Earth Orbit, LEO). Το 2021 αναμένεται να εκτοξευτεί σε τροχιά ο πύραυλος Starhip της SpaceX ο οποίος αναμένεται να σπάσει το ρεκόρ του Saturn V, με φορτίο πάνω από 120 τόνους.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Rocket and Space Technology
• Gunter's Space Page – Complete Rocket and Missile Lists