Ρωμανός Α´
Ο Ρωμανός Α΄ ο Λεκαπηνός ή Λακαπηνός (870 – 15 Ιουνίου 948) από τον Οίκο των Λεκαπηνών ήταν Αρμένιος[6] που έγινε Βυζαντινός ναυτικός διοικητής και βασίλεψε ως Βυζαντινός αυτοκράτορας από το 920 έως την εκθρόνισή του στις 16 Δεκεμβρίου του 944.
| Ρωμανός Α´ | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Ρωμανός Α΄ Λακαπήνος (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 870[1] |
| Θάνατος | 15 Ιουνίου 948 ή 15 Μαρτίου 948[2] Κωνσταντινούπολη |
| Τόπος ταφής | Μονή Μυρελαίου |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Θρησκεία | Χριστιανισμός |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ηγεμόνας |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Θεοδώρα |
| Τέκνα | Χριστόφορος Λακαπηνός Στέφανος Λεκαπηνός Κωνσταντίνος Λεκαπηνός Ελένη Λεκαπηνή[3][4] Πατριάρχης Θεοφύλακτος Βασίλειος Λεκαπηνός Αγάθη Λακαπηνή |
| Γονείς | Θεοφύλακτος Αβάστακτος |
| Συγγενείς | d:Q20515665 (εγγονός)[5] |
| Οικογένεια | Μακεδονική Δυναστεία |
| Στρατιωτική σταδιοδρομία | |
| Βαθμός/στρατός | ναύαρχος |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Βυζαντινός Αυτοκράτορας (920–944) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Πρώτα χρόνια
ΕπεξεργασίαΟ Ρωμανός Α΄ Λεκαπηνός γεννήθηκε σε ένα χωριό ανάμεσα στη Μαλάτεια και τα Σαμόσατα. Ο πατέρας του ήταν ο Αρμένιος στρατηγός Θεοφύλακτος Αβάστακτος (εξ ου και Αβάστακτος) που διακρίθηκε στις εκστρατείες του Αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄ (842-867) αλλά και επί Βασιλείου Α΄ (867-886).[7][8] Ο σύγχρονος Βυζαντινολόγος Αντώνιος Καλδέλλης αναφέρει ότι ο Ρωμανός Λεκαπηνός έχει καταγραφεί σε αμέτρητες Βυζαντινές ιστορίες σαν Αρμένιος αλλά αυτό δεν το έχει αποδείξει καμιά σύγχρονη πηγή στην εποχή του.[9] Ο πατέρας του ήταν φτωχός χωρικός ταπεινής καταγωγής, πιθανότατα αυτό οδήγησε στο εσφαλμένο συμπέρασμα ότι ήταν Αρμένιος, η συνεχής επανάληψη της άποψης αυτής τον έχει καθιερώσει ιστορικά σαν Αρμένιο[9].
Ο πατέρας του, Θεοφύλακτος, είχε σώσει ωστόσο τον αυτοκράτορα Βασίλειο Α΄ τον Μακεδόνα σε μάχη, σαν ανταμοιβή έγινε μέλος της αυτοκρατορικής φρουράς.[10] Αν και δεν δέχθηκε σοβαρή εκπαίδευση κάτι για το οποίο κατηγορήθηκε αργότερα από τον Κωνσταντίνο τον Πορφυρογέννητο ο Ρωμανός υπηρέτησε από τη νεότητα του στον στρατό του αυτοκράτορα Λέων ΣΤ΄. Διορίστηκε γενικός στρατηγός στο ναυτικό Θέμα Σάμου και αργότερα υπηρέτησε ως Δρουγγάριος του πλωίμου, με την ιδιότητα αυτή συμμετείχε σε εκστρατείες στη Βουλγαρία πάνω από τον Δούναβη αλλά απέτυχε. Μετά την καταστροφική ήττα από τους Βούλγαρους στη μάχη του Αχελώου (917), ο Ρωμανός δραπέτευσε στην Κωνσταντινούπολη όπου κατείχε την αντιβασιλεία η απαξιωμένη αυτοκράτειρα Ζωή Καρβωνοψίνα και ο οπαδός της Λέων Φωκάς ο Πρεσβύτερος.
Σύμβουλος του Κωνσταντίνου Ζ΄
ΕπεξεργασίαΑπό πολύ νέος ο Ρωμανός συμμετείχε σε εκστρατείες και διακρίθηκε σε αυτές παίρνοντας αργότερα προαγωγή για τον βαθμό του δρουγκαρίου (αρχιναυάρχου). Το 913, όταν πέθανε ο αυτοκράτορας Αλέξανδρος, αδελφός και διάδοχος του Λέοντος ΣΤ΄ (886-912) και ο θρόνος περιήλθε στον ανήλικο Κωνσταντίνο Ζ΄ τον Πορφυρογέννητο, γιο του Λέοντα, ζητήθηκε από τον Ρωμανό να είναι σύμβουλος και προστάτης του Κωνσταντίνου Ζ΄. Ο Ρωμανός έλαβε και αυτόγραφη επιστολή του αυτοκράτορα.
Στις 25 Μαρτίου 919 εισήλθε με όλο τον στόλο στο λιμάνι του Βουκολέοντα, ακριβώς κάτω από το Παλάτι. Εμφανίστηκε μπροστά στον Αυτοκράτορα και ορκίστηκε πίστη και αφοσίωση, ενώ διορίστηκε και Μάγιστρος και Μέγας εταιρειάρχης. Μετά περίπου ένα μήνα μνήστευσε την κόρη του Ελένη με τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ζ΄ λαμβάνοντας έτσι τον τίτλο του Βασιλεοπάτορος.
Αυτή όμως η γρήγορη εξέλιξη και τα αξιώματα προκάλεσαν αφενός τον φθόνο των στρατηγών, αφετέρου την ανησυχία των αρχόντων περί τη Μακεδονική Δυναστεία ακόμα και της ίδιας της βασιλομήτορος Ζωής Καρβωνοψίνας· φοβήθηκαν μήπως ο πανίσχυρος πλέον Ρωμανός (που είχε και τέσσερις γιους) θελήσει να φθάσει να σφετερισθεί το θρόνο, εκθρονίζοντας τον νεαρό αυτοκράτορα. Έτσι εξαρχής ο Ρωμανός αντιμετώπισε σοβαρές αντιδράσεις.
Ο στρατηγός Λέων Φωκάς ο Πρεσβύτερος, ευρισκόμενος στη Μικρά Ασία και με την ενθάρρυνση του πεθερού του Κωνσταντίνου τού παρακοιμώμενου, σχεδίασε συνωμοσία αρπαγής του θρόνου. Άλλη συνωμοσία σχεδιαζόταν στη Κωνσταντινούπολη από τους άρχοντες Κωνσταντίνο Κτηματινό, Δαυίδ Κουμουλιανό και άλλους. Τις ενέργειες όμως όλων αυτών ματαίωσε ο Ρωμανός με ταχύτατες ενέργειες, συλλαμβάνοντάς τους όλους, ακόμη και τον παιδαγωγό τού Αυτοκράτορα και τη βασιλομήτορα Ζωή. Τους απομάκρυνε από τα Ανάκτορα και τους εξόρισε, η δε Ζωή εκάρη μοναχή και κλείστηκε στη μονή της Αγίας Ευφημίας στο Πετρίον[11].
Συναυτοκράτορας
ΕπεξεργασίαΜετά απ΄ αυτά ο Ρωμανός Α΄ στις 14 Σεπτεμβρίου 920 αναγορεύτηκε Καίσαρ και στις 17 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους συναυτοκράτορας του Βυζαντίου από τον ίδιο τον Κωνσταντίνο Ζ΄ και τον Πατριάρχη Νικόλαο Α΄ τον Μυστικό.[12] Στις 6 Ιανουαρίου 921 στέφει βασίλισσα και τη σύζυγό του Θεοδώρα.
Μη αρκούμενος σε αυτά, στις 17 Μαρτίου 921 προσλαμβάνει ως συμβασιλέα το γιο του Χριστόφορο και αργότερα και τους άλλους δύο γιους του Στέφανο και Κωνσταντίνο. Αυτή είναι και η μοναδική περίοδος του Βυζαντίου με πέντε συμβασιλείς με τον τίτλο του Αυτοκράτορα. Παρά ταύτα, ο Ρωμανός ακόμη φοβόταν τον Κωνσταντίνο και τον υποβίβασε σε δεύτερο τη τάξει. Αργότερα, το 933 ο Ρωμανός Α΄ αναγόρευσε τον 16ετή γιο του Θεοφύλακτο σε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.
Τελικά, ούτε ο ίδιος απέφυγε τις αυλικές συνωμοσίες. Στις 19 Δεκεμβρίου του 944 συνελήφθη από τον ίδιο τον συμβασιλέα και γιο του Στέφανο και εξορίστηκε στο νησί Πρώτη των Πριγκιποννήσων, όπου δια της βίας εκάρη μοναχός.[12][13] Κλείστηκε σε μοναστήρι του νησιού όπου πέθανε το 948.[12]
Εξωτερικοί κίνδυνοι
Επεξεργασία
Το ίδιο διάστημα, η Αυτοκρατορία συνταραζόταν από τους επαναστατημένους Σλάβους που είχαν εγκατασταθεί στη Πελοπόννησο και από τις επιδρομές των Βουλγάρων που προέλαυναν σχεδόν ανενόχλητοι στη Ήπειρο, τη Κόρινθο ακόμη και στο Βόσπορο. Το 921 κατέλαβαν την Αδριανούπολη και το 923 στρατοπέδευσαν έξω από τα τείχη στη Βλαχέρνα. Εκεί προσερχόμενος ο Τσάρος Συμεών με ισχυρή συνοδεία συναντήθηκε με τον Ρωμανό Α’ με αυλική μόνο συνοδεία. Ο Συμεών δέχτηκε δώρα και και απήλθε ειρηνικά. Αργότερα μετά το θάνατο του Συμεών (927) και την ανάρρηση του γιου του Πέτρου, ο Ρωμανός τον νύμφευσε με την εγγονή του Μαρία, κόρη του συμβασιλέα Χριστόφορου. Έτσι επικράτησε μια μακρά ειρήνη και ο Ρωμανός απερίσπαστα μπόρεσε να στραφεί κατά των Αράβων, που ορμώμενοι από τη Μεσοποταμία και Συρία, εισέδυαν από ξηρά και θάλασσα στα βυζαντινά εδάφη. Τότε ο στρατηγός Ιωάννης Κουρκούας μετά από συνεχείς εκστρατείες κατάφερε να τους καθυποτάξει και να τους καταστήσει φόρου υποτελείς. Την ασφάλεια των παραλίων που είχε αναλάβει ο ναύαρχος Ιωάννης Ραδηνός κέρδισε σε ναυμαχία τους Άραβες και απάλλαξε τους παράλιους πληθυσμούς από τις επιδρομές τους. Εκτός των παραπάνω, ο Ρωμανός κατάφερε να περιστείλει επιδρομές των Τούρκων και τελικά το 941 απέκρουσε τη μεγάλη από θαλάσσης επιδρομή στο Βόσπορο του ηγεμόνα των Ρως Ιγκόρ του Κιέβου.
Οι Ούγγροι έκαναν πολλές επιδρομές στη Βυζαντινή Θράκη (934, 943), ο Ρωμανός προσπάθησε να προστατέψει τα σύνορα του με δωροδοκίες και διπλωματικές αποστολές. Οι "επιστολές του Κέιμπριτζ" γράφουν ότι οι Χάζαροι ήταν πάντοτε σύμμαχοι τον Βυζαντίου μέχρι την εποχή του Ρωμανού του Λεκαπηνού, όταν ξεκίνησε τις διώξεις των Ιουδαίων εκείνοι απάντησαν με "διώξεις πολλών χριστιανών". Ο βασιλιάς των Βαράγγων Όλεγκ ο Σοφός κλήθηκε από τον Ρωμανό τον Λεκαπηνό να εκστρατεύσει εναντίον των Χαζάρων.[14]
Νομοθετικό και άλλο έργο
ΕπεξεργασίαΟ Ρωμανός Α΄ εξέδωσε νόμους αγροτικής προστασίας, κατά της απληστίας των ισχυρών, απάλλαξε τους πένητες από τα χρέη, παρείχε οικονομική ενίσχυση στους αποφυλακισμένους και ίδρυσε πολλά ευαγή ιδρύματα όπως νοσοκομεία, γηροκομεία, ναούς, ξενώνες για τους άπορους ξένους. Έκανε επίσης εκτενείς επισκευές στα τείχη της Κωνσταντινούπολης.
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 (Πολωνικά) MAK. 9811563114905606.
- ↑ p41998.htm#i419973.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2016.
- ↑ Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
- ↑ (Aρμενικά) Αρμένικη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια τόμος 8. σελ. 81.
- ↑ Warren T. Treadgold, history of the Byzantine State and Society, Stanford University Press (1997) ISBN 0-8047-2630-2 (Αγγλικά)
- ↑ John H. Rosser (2011). Historical Dictionary of Byzantium. Scarecrow Press. σ. 56
- ↑ élène Ahrweiler, Angeliki E. Laiou (1998). Studies on the Internal Diaspora of the Byzantine Empire. Dumbarton Oaks. σ. 66
- ↑ 9,0 9,1 Kaldellis, Anthony (2019). Romanland: Ethnicity and Empire in Byzantium. Harvard University Press. σσ. 174–175
- ↑ Runciman, σ. 63
- ↑ Γεδεών 1884, σελ. 13.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 Bekker, Immanuel, ed. (1838) [9th-10th c.]. "Libri VI: Constantini Imperium". Theophanes Continuatus. σσ. 397, 436–441
- ↑ Skylitzes, John (2010) [1057]. Synopsis of History. Translated by Wortley, John. Cambridge University Press. σ. 227
- ↑ "Rus". Encyclopaedia of Islam
Πηγές
Επεξεργασία- Γεδεών, Μανουήλ (1884). Χρονικά του Πατριαρχικού Οίκου και του Ναού. Κωνσταντινούπολη: Πατριαρχικό Τυπογραφείο.
- Kazhdan, Alexander, ed. (1991). "Romanos I Lekapenos". The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press. σ. 1806.
- Runciman, Steven (1988) [1929]. The Emperor Romanus Lecapenus and His Reign: A Study of Tenth-Century Byzantium. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press.
- This article incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Romanus". Encyclopædia Britannica. Vol. 23 (11th ed.). Cambridge University Press. σσ. 583–584.
| Προηγούμενος Κωνσταντίνος Ζ' |
Αυτοκράτορας του Βυζαντίου |
Επόμενος Ρωμανός Β' |