Σάουνα
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο όρος σάουνα (sauna) ή θερμόλουτρo δηλώνει τη διαδικασία της έκθεσης του σώματος σε υψηλή θερμοκρασία (μέχρι και 120 βαθμούς C) επί ένα χρονικό διάστημα της τάξης των 10'-15' και την ακόλουθη ψύξη του σώματος με την επαφή με ψυχρό νερό ή χιόνι. Επίσης δηλώνει τον θάλαμο μέσα στον οποίο επικρατεί η υψηλή θερμοκρασία και ο οποίος έχει ειδική κατασκευή, συνήθως από ξύλο κωνοφόρων.
Θάλαμος και λοιπός εξοπλισμός
ΕπεξεργασίαΟ θάλαμος της σάουνας είναι ένα ξύλινο κουβούκλιο με διαστάσεις ανάλογες με τα άτομα που απαιτείται να φιλοξενήσει. Το μικρότερο μέγεθος είναι για δύο άτομα και το μεγαλύτερο μπορεί να φιλοξενήσει ακόμη και 15 άτομα. Το υλικό της κατασκευής προέρχεται από κωνοφόρα δένδρα που δεν έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε ρητίνη (π.χ. Κώνειο) και από αυτό κατασκευάζονται τα τοιχώματα και οι πάγκοι επάνω στους οποίους κάθονται ή ξαπλώνουν οι φιλοξενούμενοι. Οι πάγκοι τοποθετούνται σε διαφορετικά επίπεδα (αμφιθεατρικά), ώστε να αυξάνει η χωρητικότητα του θαλάμου και να δίνεται η δυνατότητα επιλογής, εφόσον στα υψηλότερα σημεία η θερμοκρασία είναι υψηλότερη. Δεν πρέπει να εξέχουν καρφιά ή βίδες από τα ξύλα, γιατί μπορεί να προκαλέσουν εγκαύματα. Αν υπάρχουν, προσέχουμε να μην έλθουμε σε επαφή με αυτά αλλά να απλώσουμε επάνω τους την πετσέτα. Σε μία άκρη του θαλάμου τοποθετείται το ηλεκτρικό θερμαντικό σώμα που είναι η αντίσταση μέσα σε ένα μεταλλικό κάδο, στο επάνω μέρος του οποίου βρίσκεται ένα πλέγμα με μερικά τεμάχια από πέτρες οι οποίες θερμαίνονται από την ηλεκτρική αντίσταση και αποκτούν θερμοκρασία αρκετά υψηλότερη της θερμοκρασίας του χώρου. Επάνω σ' αυτές τις πέτρες χύνεται, περιοδικά, νερό ώστε να διατηρείται η υγρασία του χώρου, δεδομένου ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα ελαττώνει τη σχετική υγρασία. Η πόρτα του θαλάμου επιβάλλεται να ανοίγει προς τα έξω για λόγους ασφαλείας (χωρίς να κλειδώνει ή να μανταλώνει) και φέρει ένα παράθυρο στο επάνω μέρος ή είναι ολόκληρη από ειδικό γυαλί. Μέσα στον θάλαμο υπάρχει χαμηλός φωτισμός, θερμόμετρο και μία κλεψύδρα που επιτρέπει τη στοιχειώδη μέτρηση του χρόνου παραμονής (συνήθως διαρκεί 10' ή 15'). Για την τροφοδοσία του θαλάμου με υγρασία υπάρχει ένα ξύλινο δοχείο και μία ξύλινη κουτάλα με την οποία χύνουμε, περιοδικά, νερό επάνω στις καυτές πέτρες, το οποίο εξατμίζεται αμέσως. Συχνά προστίθεται στο νερό μικρή ποσότητα ενός υγρού με άρωμα ευκαλύπτου ή πεύκου ή ελάτου κλπ., για να κάνει τον αέρα στη σάουνα πιο ευχάριστο στην αναπνοή.
Διαδικασία
ΕπεξεργασίαΠριν από την είσοδο στη σάουνα επιβάλλεται ένα λουτρό (ή ντους) καθαριότητας και η χρήση άφθονου πολύ θερμού νερού, ώστε η θερμοκρασία του σώματος να ανέβει και να χαλαρώσει το σώμα. Στη συνέχεια στεγνώνεται το σώμα (με πετσέτα) και εισερχόμαστε στον θάλαμο κρατώντας μία μεγάλη πετσέτα. Στον θάλαμο το σώμα πρέπει να είναι εντελώς γυμνό. Τα μαγιό ή άλλα ενδύματα μπορεί να περιέχουν συνθετικές ίνες που ίσως να μην είναι ανθεκτικές στις θερμοκρασίες του θαλάμου και να αλλοιωθούν ή ακόμη και να λιώσουν. Επίσης χωρίς κοσμήματα ή άλλα μεταλλικά αντικείμενα, γιατί θα θερμανθούν και μπορεί να προκαλέσουν έγκαυμα στο δέρμα. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την πετσέτα μόνο ως επίστρωμα στον πάγκο για να καθίσουμε ή να ξαπλώσουμε και για να σφουγγίσουμε τον ιδρώτα, αν χρειάζεται. Στον θάλαμο καθόμαστε ή ξαπλώνουμε εναλλάξ, περίπου 10'-15'. Αν αισθανθούμε έντονη δυσφορία, διακόπτουμε την παραμονή και καθόμαστε στον προθάλαμο σε μία ξαπλώστρα. Δοκιμάζουμε αργότερα, εκτός αν συνεχίζεται η δυσφορία, οπότε διακόπτουμε τη σάουνα και συμβουλευόμαστε γιατρό.
Μετά την έξοδο από τον θάλαμο της σάουνας καλό είναι να βγούμε στον καθαρό αέρα, αν διατίθεται κατάλληλος υπαίθριος χώρος, για ένα 5λέπτο και μετά κάνουμε ένα κρύο ντους (όλο το σώμα ΚΑΙ το κεφάλι), όσο πιο κρύο γίνεται. Εάν υπάρχει πισίνα με κρύο νερό ή ο ειδικός κάδος με συνεχώς ανανεούμενο νερό, βουτάμε για λίγο και μετά ξανακάνουμε κρύο ντους. Αμέσως μετά στεγνώνουμε όλο το σώμα και τα μαλλιά με την πετσέτα, φοράμε ένα μπουρνούζι ή μία μεγάλη, στεγνή, πετσέτα και ξαπλώνουμε για 15'-30' στις ειδικές ξαπλώστρες. Σε αυτή τη φάση, το δέρμα έχει κοκκινίσει ελαφρώς, αισθανόμαστε μεγάλη χαλάρωση και ίσως και υπνηλία.
Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία αυτή για μία ή δύο ακόμη φορές. Μπορούμε να καταναλώσουμε υγρά, κατά προτίμηση μη αλκοολικά. Στη Φινλανδία, που είναι η πατρίδα της σάουνας, συνηθίζεται η χρήση μιας δέσμης από φύλλα σημύδας που λέγεται Vihta. Με αυτό χτυπούν ελαφρά το δέρμα του σώματος, για να διευκολύνουν την αύξηση της επιφανειακής κυκλοφορίας.
Η διαδικασία για τη σάουνα που περιγράφεται εδώ είναι ενδεικτική, καθώς υπάρχουν πολλές παραλλαγές.
Σάουνα και Χαμάμ
ΕπεξεργασίαΗ σάουνα δεν είναι ισοδύναμη με το Χαμάμ (ή ατμόλουτρο). Το ατμόλουτρο είναι θάλαμος γεμάτος υδρατμούς. Η θερμοκρασία διατηρείται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από της σάουνας, γιατί όσο αυξάνει η περιεκτικότητα του αέρα σε υδρατμούς τόσο ελαττώνεται η ανοχή θερμοκρασίας από το σώμα. Στο ατμόλουτρο η θερμοκρασία του αέρα δεν φθάνει περισσότερο από περ. 55 °C. Στη σάουνα η θερμοκρασία είναι περίπου 80 °C και μπορεί να φθάσει και στους 100 °C. Το σώμα δεν φθάνει στην ίδια θερμοκρασία, φυσικά, γιατί η εφίδρωση διατηρεί τη θερμοκρασία του σώματος σε ανεκτά επίπεδα. Συνήθως η θερμοκρασία του δέρματος ανεβαίνει κατά περίπου 3 °C, ενώ των οργάνων ανεβαίνει περίπου 1 °C.