Σορρέντο

Το Σορρέντο (ιταλικά: Sorrento‎‎, ναπολ.: Surriento, λατινικά: Surrentum‎‎) είναι πόλη με 16.547 κατοίκους (το 2007) και θέα τον Κόλπο της Νάπολης στη νότια Ιταλία. Δημοφιλής τουριστικός προορισμός εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα, μπορεί να δεχθεί εύκολα τους επισκέπτες της Νάπολης και της Πομπηίας, που προσελκύονται και από τα παλαιοπωλεία και μικρά καταστήματά της με κεραμικά, δαντέλες και ξυλοδιακοσμητική.

Σορρέντο
Έμβλημα
Σορρέντο 40°37′40″N 14°22′25″E
Χώρα	Ιταλία
Διοικητική υπαγωγή	Μητροπολιτική Πόλη της Νάπολης
Προστάτης	Antoninus of Sorrento
Έκταση	9,96 km²
Υψόμετρο	50 μέτρα
Πληθυσμός	15.407 (1  Ιανουαρίου 2023)
Ταχ. κωδ.	80067
Τηλ. κωδ.	081
Ζώνη ώρας	UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Η Χερσόνησος του Σορρέντο προσφέρει θέα προς τη Νάπολη, τον Βεζούβιο και τη νήσο Κάπρι. Πορθμεία και υδροπτέρυγα συνδέουν το Σορρέντο με τη Νάπολη, το Αμάλφι, το Ποζιτάνο, το Κάπρι και την Ίσκια. Οι ορεινές ακτές του Σορρέντο και τα πολυτελή ξενοδοχεία του έχουν προσελκύσει κατά καιρούς διασημότητες όπως τον Ενρίκο Καρούζο και τον Λουτσιάνο Παβαρότι.

Το λιμοντσέλο, το χωνευτικό τοπικό λικέρ από λεμόνι παράγεται κυρίως στο Σορρέντο, ενώ η γύρω ύπαιθρος δίνει επίσης κίτρα, κρασί, καρύδια, αμύγδαλα και ελιές.

Ιστορία

Ρωμαϊκή εποχή

Η λατινική ονομασία της πόλεως ήταν Σουρέντουμ (Surrentum). Θρύλοι τη συνδέουν με τη νήσο Λιπάρα, σαν να ήταν αποικία του νησιού, παρά το ότι παρέμεινε ελληνική ως προς τον χαρακτήρα της. Τα αρχαιότερα ερείπια στο Σορρέντο είναι των Όσκων και χρονολογούνται από το 600 π.Χ. περίπου. Πριν αποτελέσει μέρος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, το Surrentum ήταν υποτελές στη Νουκέρια και ακολούθησε τη μοίρα της μέχρι τον Συμμαχικό Πόλεμο (91-88 π.Χ.).

Πολυάριθμες ταφικές επιγραφές αυτοκρατορικών δούλων και απελευθέρων έχουν ανακαλυφθεί στο Σορρέντο. Σύμφωνα με μία από αυτές, το έτος μετά τον σεισμό του 79 μ.Χ. ο Τίτος αποκατέστησε το ωρολόγιο της πόλεως και τον αρχιτεκτονικό του διάκοσμο.

Οι σημαντικότεροι αρχαίοι ναοί του Σορρέντο ήσαν εκείνοι της Αθηνάς και των Σειρήνων (ο μοναδικός ναός αφιερωμένος στις Σειρήνες σε ολόκληρο τον αρχαιοελληνικό κόσμο). Λέγεται ότι το όνομα της πόλεως είναι παραφθορά του ονόματος «Σειρήνες». Ο Ναός της Αθηνάς έδωσε το όνομά του στο ακρωτήριο. Κατά την αρχαιότητα το Surrentum ήταν διάσημο για το κρασί του, τα ψάρια του και τα ερυθρόμορφα αγγεία της Καμπανίας. Η ανακάλυψη νομισμάτων της Μασσαλίας, της Γαλατίας και των Βαλεαρίδων καταδεικνύει το εκτεταμένο εμπόριο που διεξαγόταν με αυτές τις περιοχές.

«Τρύγος κοντά στο Σορρέντο», πίνακας του Γιάκομπ Φίλιπ Χάκερτ, περ. 1784

Η θέση της πόλεως ήταν οχυρή, προστατευμένη από βαθιές χαράδρες. Η μόνη φυσική δίοδος, 300 μέτρα από την είσοδο στα νοτιοδυτικά, προστατευόταν από τείχη, τη γραμμή των οποίων ακολούθησε αναγκαστικά και η σύγχρονη πόλη. Η σημερινή διάταξη των οδών διατηρεί εκείνη της αρχαίας πόλεως. Δεν διατηρούνται ερείπια μέσα στην ίδια την πόλη, αλλά υπάρχουν πολλά στα ανατολικά της, πάνω στον αρχαίο δρόμο προς Stabiae, του οποίου επίσης διατηρούνται ίχνη, αρκετά υψηλότερα από τον σημερινό δρόμο. Η θέση ενός από τα μεγαλύτερα ερείπια (πιθανώς του αυτοκρατορικού οίκου) καταλαμβάνεται σήμερα από το ξενοδοχείο «Victoria», όπου ανακαλύφθηκε μικρό αρχαίο θέατρο το 1855 και μια αρχαία σήραγγα σκαμμένη στον βράχο που κατεβαίνει ως την ακτή. Υπάρχουν και άλλα ερείπια επαύλεων, αλλά το σημαντικότερο εύρημα είναι η υδατοδεξαμενή του υπόγειου υδραγωγείου, μόλις έξω από την πόλη και στα ανατολικά της. Η δεξαμενή είχε 27 θαλάμους με διαστάσεις 2,7 επί 0,6 μέτρα ο καθένας. Επίσης, έχουν βρεθεί ελληνικοί και οσκικοί τάφοι.

Ένα άλλο προάστιο βρισκόταν κάτω από την πόλη, πάνω στο ακρωτήριο δυτικά της. Κάτω από το σημερινό ξενοδοχείο «Sirena» υπάρχουν θεμέλια και ένα ακόμα τούνελ. Στα βορειοδυτικά του Ακρωτηρίου Σορρέντο υπάρχει και άλλη έπαυλη με λουτρά, η λεγόμενη «Bagni della Regina Giovanna» («Λουτρά της Βασιλίσσης Ιωάννας»), ενώ στον όρμο στα νοτιοδυτικά ήταν κτισμένη η έπαυλη του Πολλίου Φήλικα, φίλου του ποιητή Στατίου, την οποία ο δεύτερος περιγράφει σε στίχους του (Silvae, ii. 2) και της οποίας ερείπια υπάρχουν ακόμη. Δυτικότερα ήταν κτισμένες και άλλες επαύλεις, μέχρι τον ναό της Αθηνάς πάνω στο ακρωτήριο που έφερε το όνομά της, στο άκρο της χερσονήσου του Σορρέντο (σήμερα ονομάζεται Πούντα Καμπανέλα). Δεν σώζονται όμως ίχνη του, όπως δεν σώζονται ίχνη ούτε του περίφημου ναού των Σειρήνων.

Σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, το Σορρέντο ιδρύθηκε από τον Λίπαρο, γιο του Αύσονα, ο οποίος ήταν γιος του Οδυσσέα και της Κίρκης. Η αρχαία πόλη συνδεόταν πιθανώς με τον λαό των Αυσόνων, μία από τις αρχαιότερες εθνικές ομάδες στην περιοχή. Κατά την προρωμαϊκή εποχή το Σορρέντο βρισκόταν υπό την επίδραση του ελληνικού πολιτισμού, όπως μαρτυρεί η παρουσία του ναού της Αθηνάς («Αθήναιου»), ο οποίος, επίσης κατά τον θρύλο, θεμελιώθηκε από τον Οδυσσέα.

Μεσαίωνας και νεότερη εποχή

Άποψη του Σορρέντο από τo ύψωμα πάνω από το λιμάνι

Το Σορρέντο έγινε έδρα επισκόπου περί το 420 μ.Χ. και αρχιεπισκοπή το 1068. Μετά την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας πέρασε στους Οστρογότθους και μετά εντάχθηκε στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Οι Λομβαρδοί, παρά το ότι κατέκτησαν μεγάλο μέρος της νότιας Ιταλίας κατά το β΄ μισό του 6ου αιώνα, την πολιόρκησαν μάταια.

Στους ακόλουθους αιώνες η εξουσία της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην περιοχή εξασθένησε βαθμιαία. Το Σορρέντο έγινε αρχικώς μέρος του αυτόνομου Δουκάτου της Νάπολης και αργότερα ανακηρύχθηκε δουκάτο το ίδιο (9ος αιώνας). Πολέμησε κατά του γειτονικού Αμάλφι, κατά των Σαρακηνών και κατά των λομβαρδικών δουκάτων της περιοχής. Οι δυνάμεις του Δουκάτου του Μπενεβέντο πολιόρκησαν το Σορρέντο το 839, αλλά η πόλη μπόρεσε να αντισταθεί με τη βοήθεια της Νάπολης. Λίγα χρόνια αργότερα συμμετέσχε στις εκστρατείες κατά των Σαρακηνών, με τις μάχες της Λικόζα (846) και της Όστιας (849). Το δουκάτο διοικείτο από πρόσωπα εκλεγμένα από τον λαό, τα οποία λάβαιναν τιμητικούς τίτλους από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα. Το 1035 ωστόσο η πόλη πέρασε στα χέρια του Γουαϊμάρου Δ΄ του Σαλέρνο, ο οποίος την έδωσε στον αδελφό του Γουίδωνα. Μετά από μία σύντομη ανάκτηση από το Δουκάτο της Νάπολης, το Σορρέντο επέστρεψε στους Λομβαρδούς υπό τον Γιζούλφο Β΄ του Σαλέρνο. Μετά την ήττα του Γιζούλφου από τον Ροβέρτο Γυισκάρδο, το Σορρέντο πέρασε στη σφαίρα επιρροής των Νορμανδών. Τα τελευταία ίχνη ανεξαρτησίας της πόλεως χάθηκαν το 1137, όταν κατακτήθηκε από τον Ρογήρο Β΄ της Σικελίας και προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Σικελίας.

Στις 13 Ιουνίου 1558 το Σορρέντο λεηλατήθηκε από μοίρα του οθωμανικού ναυτικού υπό τον Τουργκούτ Ρέις ως μέρος των εχθροπραξιών μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Ισπανίας, που έλεγχε τη νότια Ιταλία την εποχή εκείνη. Αναφέρεται ότι οι Οθωμανοί πήραν 2.000 κατοίκους για σκλάβους. Η επίθεση αυτή οδήγησε στην ανέγερση μιας νέας γραμμής τειχών. Το σημαντικότερο γεγονός του επόμενου αιώνα ήταν η εξέγερση κατά της ισπανικής κυριαρχίας το 1648 με ηγέτη τον Τζοβάνι Γκρίλλο. Το 1656 το Σορρέντο χτυπήθηκε από την επιδημία πανούκλας, αλλά σε μικρότερο βαθμό, και παρέμεινε έτσι ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της νότιας Καμπανίας.

Το Σορρέντο εντάχθηκε στην Παρθενόπεια Δημοκρατία του 1799. Κατά τον 19ο αιώνα η οικονομία του βελτιώθηκε, χάρη στην ανάπτυξη της γεωργίας, του εμπορίου και του τουρισμού. Ένας δρόμος που συνέδεσε την πόλη με το Καστελλαμμάρε ντι Στάμπια ανοίχθηκε επί βασιλείας του Φερδινάνδου Β΄ (1830-1859).

Η θέα του Βεζούβιου από το Σορρέντo

Το 1861 το Σορρέντο προσαρτήθηκε επισήμως στο νέο Βασίλειο της Ιταλίας. Μέχρι το 1880 είχε σταθεροποιήσει και βελτιώσει τη θέση του ως ένας από τους πλέον περίφημους τουριστικούς προορισμούς στην Ιταλία, μία θέση που διατήρησε και στον 20ό αιώνα. Πολλοί διάσημοι εκπρόσωποι των τεχνών και των γραμμάτων επισκέφθηκαν την πόλη, π.χ. από τον κόσμο της λογοτεχνίας οι Λόρδος Βύρων, Κητς, Γκαίτε, Ερρίκος Ίψεν και Γουόλτερ Σκοτ. Αργότερα, κατά τη δεκαετία του 1920, έζησε εδώ και ο Μαξίμ Γκόρκι.

Το Σορρέντο έγινε ακόμα γνωστότερο από το τραγούδι του 1902 «Torna a Surriento» (= «Επιστροφή στο Σορρέντο») του Ναπολιτάνου συνθέτη Ερνέστο ντε Κούρτις, σε στίχους του αδελφού του, Τζαμπατίστα ντε Κούρτις. Αυτό επιστεγάσθηκε από το «Καρούζο», ένα τραγούδι που γράφτηκε στο Σορρέντο το καλοκαίρι του 1985 από τον τραγουδοποιό Λούτσιο Ντάλλα, του οποίου η ισόβια σχέση με το Σορρέντο καταγράφεται στο βιβλίο του Ραφαέλε Λάουρο Caruso The Song - Lucio Dalla and Sorrento (2014).

Τελετές της Μεγάλης Εβδομάδας

Δύο μεγάλες λιτανείες λαβαίνουν χώρα στο Σορρέντο τη Μεγάλη Εβδομάδα: η Λιτανεία της Παναγίας της Θλίψεως, οργανούμενη από την Αδελφότητα (Arciconfraternita) της Αγίας Μόνικας και η Λιτανεία του Εσταυρωμένου, οργανούμενη από την Αδελφότητα του Θανάτου.

Η πρώτη λιτανεία γίνεται το ξημέρωμα (3:30 π.μ.) της Μεγάλης Πέμπτης και οι εκατοντάδες συμμετέχοντες φορούν λευκό ιμάτιο με κουκούλα. Φέρουν ομοίωμα της Παναγίας που συνοδεύεται από αρκετά θρησκευτικά αντικείμενα καθώς περιφέρεται στην πόλη αναζητώντας τον Γιο της. Η πομπή ξεκινά από την Corso Italia, περνά από την Piazza Tasso και στη συνέχεια επισκέπτεται όλους τους ναούς της πόλεως, σταματώντας στον καθένα για μια σύντομη τελετή. Συμμετέχει μεγάλη ανδρική χορωδία και μπάντα. Η λιτανεία τελειώνει στις 5:30 π.μ.

Η δεύτερη λιτανεία γίνεται στις 8 το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής και αντιπροσωπεύει τον θρήνο της Παναγίας καθώς βρίσκει τον Γιο της νεκρό. Και πάλι εκατοντάδες συμμετέχοντες που φορούν μαύρο ιμάτιο με κουκούλα, κατεβαίνουν την Corso Italia και μετά ελίσσονται στα στενά δρομάκια του Σορρέντο. Αυτή η λιτανεία ακολουθείται από πλήθος κόσμου.

Αξιοθέατα

Η Μαρίνα Γκράντε

• Ακτή του Αμάλφι
• Μαρίνα Γκράντε, το μεγάλο λιμάνι του Σορρέντο
• Μαρίνα Πίκκολα, το μικρό λιμάνι του Σορρέντο
• Πάρκο της Villa communale, με τη θέα του Κόλπου της Νάπολης και του Βεζούβιου
• Η κεντρική πλατεία (Piazza Tasso)
• Μουσείο «della tarsia lignea» (intarsia, είδος ξυλοτεχνικής)
• Μουσείο Correale (νεότερης τέχνης με μικρό αρχαιολογικό τμήμα)
• Via San Cesareo, η κεντρική εμπορική οδός του Σορρέντο
• Ο Καθεδρικός Ναός των Αγίων Φιλίππου και Ιακώβου (Santi Filippo e Giacomo), του 14ου αιώνα με πρόσοψη ανακατασκευασμένη το 1924. Κτίσθηκε σταδιακά με διαφορετικούς αρχιτεκτονικούς ρυθμούς. Οι πόρτες είναι του 11ου αιώνα από την Κωνσταντινούπολη.
• Ναός των Αγίων Φήλικα και Βακούλου (Santi Felice e Baccolo)
• Μονή του Αγίου Φραγκίσκου (14ος αιώνας)
• Ρωμαϊκά ερείπια στην Punta del Capo

Αξιόλογες προσωπικότητες

Το άγαλμα του Αγίου Αντωνίνου του Σορρέντο

Στο Σορρέντο γεννήθηκε ο μεγάλος ποιητής Τορκουάτο Τάσσο (1544-1595), συγγραφέας της Απελευθερωμένης Ιερουσαλήμ, το όνομα του οποίου φέρει και η κεντρική πλατεία της πόλεως. Μερικά άλλα πρόσωπα που συνδέονται ισχυρά με την πόλη είναι τα παρακάτω, με χρονολογική σειρά:

• Άγιος Αντωνίνος του Σορρέντο (555/556 – 625), ηγούμενος και ερημίτης
• Άγιος Βακούλος του Σορρέντο (7ος αι.), επίσκοπος του Σορρέντο
• Αντώνιος Αγέλλιος (Antonius Agellius, 1532-1608), επίσκοπος του Ατσέρνο
• Τζουζέπε Ατζέλιο (1570 – μετά το 1620), ζωγράφος του μπαρόκ
• Τζάκομο ντι Κάστρο (περ. 1597 – 1687), ζωγράφος του μπαρόκ
• Σιλβέστερ Στσέντριν (1791-1830), Ρώσος τοπιογράφος που μετανάστευσε στην Ιταλία το 1818
• Μαξίμ Γκόρκι (1868-1936), Ρώσος και Σοβιετικός λογοτέχνης, έζησε στην πόλη από το 1921 έως το 1928
• Ανιέλο Καλιφάνο (1870-1919), στιχουργός πολλών ναπολιτάνικων τραγουδιών
• Ραφαέλε Λάουρο (γενν. 1944), πολιτικός και συγγραφέας

«Αδελφές» πόλεις

Το Σορρέντο είναι «αδελφοποιημένο» με τις εξής πόλεις άλλων χωρών:

• Μαρ ντελ Πλάτα Αργεντινής
• Νίκαια Γαλλίας
• Σίεν Νορβηγίας
• Κουμάνο Ιαπωνίας
• Σάντα Φε (Νέο Μεξικό)

Δείτε επίσης

• Χερσόνησος του Σορρέντο
• Δουκάτο του Σορρέντο

Πηγές

•  «Sorrento» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 25 (11η έκδοση) 1911