Τωτίλας

Ο Τωτίλας (Totila, 516 - 1 Ιουλίου 552), το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν Μπαντουίλα (Baduila), ήταν ο προτελευταίος βασιλιάς των Οστρογότθων, βασιλεύοντας από το 541 έως το 552. Ήταν εξαιρετικός πολιτικός και στρατιωτικός αρχηγός ο οποίος ανέκτησε κατά τη διάρκεια των Γοτθικών πολέμων από το 543 όλες τις περιοχές που είχαν κατακτηθεί από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία (540). Συγγενής του βασιλιά των Βησιγότθων Θεύδη εξελέγη βασιλιάς των Οστρογότθων όταν ο προηγούμενος βασιλιάς Ουίτιγις μεταφέρθηκε αιχμάλωτος στην Κωνσταντινούπολη, κέρδισε αμέσως την υποστήριξη των αγροτών και των κατώτερων τάξεων. Μετά την επιτυχή υπεράσπιση της Βερόνας ο Τωτίλας κατάφερε να νικήσει έναν σημαντικά μεγαλύτερο στρατό στη Μάχη της Φαβεντίας (542), στη συνέχεια νίκησε τους Ρωμαίους έξω από τη Φλωρεντία και κυρίευσε τη Νάπολη. Από το 543 κατάφερε να ανακτήσει τις περισσότερες από τις χαμένες περιοχές, ο Τωτίλας έστειλε γράμμα στη γραμματεία του παπισμού στο οποίο υπενθύμισε την πίστη των Ρωμαίων στον προκάτοχο του Θεοδώριχο τον Μέγα. Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α´ έστειλε τον στρατηγό του Βελισσάριο να ανακαταλάβει την Ιταλία (546) και κατέλαβε τη Ρώμη μετά από μακρόχρονη πολιορκία, όταν ο Τωτίλας πήγε να πολεμήσει τους Βυζαντινούς στη Λευκανία ο Βελισάριος ανακατέλαβε τη Ρώμη.

Τωτίλας
Βασιλιάς των Οστρογότθων
Περίοδος	Φθινόπωρο 541 - Ιούλιος 552
Στέψη	541
Προκάτοχος	Εράριχος
Διάδοχος	Τεΐας
Γέννηση	516 Τρεβίζο, Ιταλία
Θάνατος	1 Ιουλίου 552 (36 ετών) Ιταλία
Θρησκεία	Αρειανισμός
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Όταν ο Βελισάριος επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη (549) ο Τωτίλας ανακατέλαβε τη Ρώμη, στα τέλη του 550 είχε καταφέρει να ανακαταλάβει σχεδόν ολόκληρη την Ιταλία και τη Σικελία εκτός από τη Ραβέννα και τέσσερις παραθαλάσσιες πόλεις. Την επόμενη χρονιά ο Ιουστινιανός έστειλε τον στρατηγό του Ναρσή με 35.000 Λομβαρδούς, Γέπιδες και Ερούλους μέσω της Αδριατικής προκειμένου να φτάσουν στη Ραβέννα από τα βόρεια. Στη Μάχη των Βουσταγαλλώρων το καλοκαίρι του 552 στα Απένινα κοντά στη σημερινή πόλη Φαμπριάνο ο Γοτθικός στρατός συνετρίβη και ο Τωτίλας τραυματίστηκε θανάσιμα. Ο Τεΐας διαδέχθηκε τον Τωτίλα και σκοτώθηκε στη Μάχη του όρους Λακτάριους, οι εστίες αντίστασης από τους Φράγκους και τους Αλαμανούς συνεχίστηκαν μέχρι το 562 τη χρονιά που οι Βυζαντινοί κατέλαβαν ολόκληρη την Ιταλική χερσόνησο. Η χώρα είχε λεηλατηθεί ολοσχερώς από τους ασταμάτητους πολέμους με αποτέλεσμα μόλις τρία χρόνια μετά τον θάνατο του ανακατακτήθηκε από τους Λομβαρδούς οι οποίοι ενσωμάτωσαν τον πληθυσμό των Οστρογότθων στο βασίλειο τους.

Άνοδος στον θρόνο

Το όνομα Τωτίλας ήταν ψευδώνυμο ενός άντρα του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Μπαντουίλα όπως φαίνεται από τα νομίσματα που είχε εκδώσει, το όνομα Τωτίλας χρησιμοποιήθηκε από τον Βυζαντινό ιστορικό Προκόπιο ο οποίος είχε περιγράψει την εκστρατεία του Βελισσάριου στην Ιταλική χερσόνησο. O ιστορικός Χένρυ Μπράντλεϊ αναφέρει ότι τα ονόματα "Τωτίλας" και "Μπαντουίλα" ήταν ψευδώνυμα ενός άντρα του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν "Τοταβάδως". Γεννημένος στο Τρεβίζο ο Τωτίλας ήταν συγγενής του βασιλιά των Βησιγότθων Θεύδη, εξελέγη βασιλιάς των Οστρογότθων (541) μετά τον θάνατο του θείου του Ιλδίβαδου αφού είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στη δολοφονία του ξαδέλφου του Εράριχου αργότερα την ίδια χρονιά. Η επίσημη άποψη των Βυζαντινών όπως περιγράφεται από τον ιστορικό Προκόπιο ο οποίος έγραψε την ιστορία των Γοτθικών πολέμων ήταν ότι ο Τωτίλας ήταν σφετεριστής. Η βασιλεία του ξεκίνησε νικηφόρα εναντίον των Βυζαντινών νικώντας τον στρατό τους σε επίθεση που έκαναν στη Βερόνα τον χειμώνα του 541 και εξολοθρεύοντας τον Βυζαντινό στρατό την άνοιξη του 542 στη μάχη της Φαβέντια (542). Ο Τωτίλας κέρδισε άλλη μια σημαντική νίκη στην κοιλάδα του Μουγκέλλο (542) χωρίς να χρειαστεί να υπερασπιστεί τη Φλωρεντία, εκεί ο Τωτίλας έδειξε τον χαρακτήρα του καλομεταχειρίστηκε τους αιχμαλώτους τόσο που στο τέλος δέχτηκαν οι ίδιοι ηθελημένα να υπηρετήσουν στον στρατό του. Οι τρεις Βυζαντινοί στρατηγοί δραπέτευσαν από τη Φλωρεντία για την Περούτζια, τη Σπολέτο και τη Ρώμη πόλεις τις οποίες ο Τωτίλας είχε σκοπό να πάρει με πολιορκία.

Πολιορκία της Νάπολης

Ο Τωτίλας έξω απο τα τείχη της Φλωρεντίας - μικρογραφία απο τα Χρονικά του Βιλλανί

Στο μεταξύ απέφυγε να δώσει μάχη στην κεντρική Ιταλία στην οποία οι αυτοκρατορικές δυνάμεις είχαν ισχυρή παρουσία, προσανατολίστηκε περισσότερο να μεταφέρει τις πολεμικές του επιχειρήσεις στον Ιταλικό νότο. Κατέλαβε το Μπενεβέντο και δέχτηκε την υποταγή των κατοίκων από τη Λευκανία, τη Βρεττία, την Απουλία και την Καλαβρία οι οποίοι ήταν δυσαρεστημένοι από τους αυτοκρατορικούς φόρους. Η στρατηγική του βασίστηκε στο να αποφύγει να δώσει τη μάχη στις καλά υπερασπισμένες πόλεις από τους Βυζαντινούς και τα λιμάνια. Ο Προκόπιος αναφέρει σχετικά με την εποχή που επέστρεψε ο Βελισάριος στην Ιταλία ότι "κατά τη διάρκεια των πέντε ετών που παρέμεινε δεν μπόρεσε να πατήσει σε κανένα μέρος στην ενδοχώρα παρά περιφερόταν από λιμάνι σε λιμάνι. Ο Τωτίλας απέφευγε να καταλάβει πόλεις με αιματηρή πολιορκία γκρεμίζοντας μονάχα τα τείχη των πόλεων οι οποίες δεχόντουσαν εθελοντικά να παραδοθούν στον ίδιον. O Έντουαρντ Γκίμπον αναφέρει : "κανέναν δεν αδίκησε ούτε φίλο του ούτε εχθρό του, όλοι εμπιστεύονταν την πίστη και την ευσπλαχνία του", μετά από μερικές τόσο σκληρές πολιορκίες όπως αυτή την Περούτζια οποιοσδήποτε άλλος στη θέση του θα μπορούσε να δείξει απίστευτη βιαιότητα όπως τονίζει ο Προκόπιος. Αναφέρεται οτι ήταν άριστος χειριστής στο ακόντιο ιδιαίτερα όταν βρισκόταν πάνω στο άλογο. Η μοναδική γνωστή επίμονη πολιορκία κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Τωτίλα ήταν η πολιορκία της Νάπολης, η συμπεριφορά του απέναντι στους κατοίκους των πόλεων που είχε υποτάξει έμεινε αξιομνημόνευτη για τον ανθρωπισμό του. Ο Ιουστινιανός είχε αρχίσει να ανησυχεί έντονα για τη δράση του αλλά η ζήλεια κράτησε τον σπουδαιότερο στρατηγό του Βελισάριο στην Κωνσταντινούπολη. Η πρώτη του προσπάθεια να υπερασπιστεί τη Νάπολη απέτυχε επειδή ο Τωτίλας πληροφορήθηκε σχετικά με την επίθεση στη διάρκεια των καθυστερήσεων, στη δεύτερη επίθεση μια τρικυμία κατέστρεψε την πόλη του. Η φρουρά της πόλης η οποία είχε επικεφαλής τον στρατηγό Δημήτριο αποφάσισε λόγω της πείνας να παραδοθεί εθελοντικά στον Τωτίλα ανοίγοντας την άνοιξη του 543 τις πύλες της πόλης.

Πολιορκία της Ρώμης

Ο Προκόπιος περιγράφει αναλυτικά την ανθρωπιά που έδειξε ο Τωτίλας στους δούλους, τους αιχμαλώτους και τον τρόπο που προσπάθησε να τους εξασφαλίσει φαγητό για να μην πεθάνουν από την πείνα. Από τη Νάπολη προσπάθησε να καταλάβει τη Ρώμη μέσω θαλάσσης αλλά οι αντίθετοι άνεμοι δεν άφησαν τα πλοία του να αποπλεύσουν, ο Τωτίλας αποφάσισε να καταλάβει τη Ρώμη μέσω ξηράς εξοπλίζοντας πολλά άλογα και οδηγούς. Ο Τωτίλας πέρασε το μεγαλύτερο διάστημα του χρόνου στον νότο προσπαθώντας να εδραιώσει την εξουσία του και να εξουδετερώσει όλες τις εστίες αντίστασης. Στην κεντρική Ιταλία τα αυτοκρατορικά στρατεύματα τα οποία υπέφεραν από φτώχεια άρχισαν να λεηλατούν την ενδοχώρα, ο Τωτίλας στις διαπραγματεύσεις στη συνέχεια με τη Γερουσία χρησιμοποίησε σαν βασικό επιχείρημα τη διαφορά στη συμπεριφορά μεταξύ των Γότθων και των Ελλήνων. Οι διαπραγματεύσεις απέτυχαν και όλοι οι Αρειανοί ιερείς διώχθηκαν από την πόλη επειδή υπήρχαν υποψίες για συνεργασία με τους Γότθους. Στα τέλη του 545 προσπάθησε να αποκλείσει τη Ρώμη ώστε να εξαναγκάσει τους κατοίκους να παραδοθούν λόγω της πείνας από την άλλη προσπάθησε να ελέγξει τον Βυζαντινό στρατό του Βελισάριου ο οποίος έφτασε να υπερασπιστεί την πόλη. Ο Πάπας Βιγίλιος δραπέτευσε στις Συρακούσες ενώ ένας στόλος με σιτηρά εξοπλίστηκε προκειμένου να τροφοδοτήσει τους κατοίκους της Ρώμης με φαγητό για να αντέξουν την πολιορκία. Ο αυτοκρατορικός στόλος έφτασε στο στόμιο του Τίβερη αλλά οι Γότθοι κινητοποιήθηκαν και τον εμπόδισαν να τροφοδοτήσει τους κατοίκους πιέζοντας τους περισσότερο να παραδοθούν στους Γότθους. Ο Τωτίλας δεν πραγματοποίησε την απειλή του να κάνει την περιοχή βοσκότοπο για βοοειδή και οπισθοχώρησε στην Απουλία, οι ζημιές στα τείχη της πόλης σύντομα αποκαταστάθηκαν. Ο Βελισάριος έφτασε με τον στρατό του για την υπεράσπιση της πόλης, ο Τωτίλας δεν εκμεταλλεύτηκε το πλεονέκτημα του και ηττήθηκε κατάφερε όμως να καταλάβει πολλές πόλεις της κεντρικής Ιταλίας όπως η Περούτζια στη συνέχεια ο Βελισάριος ανακλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Στην τρίτη επίθεση του στη Ρώμη (549) ο Τωτίλας κατόρθωσε να την κυριεύσει λόγω προδοσίας από μια μερίδα κατοίκων που είχαν εξαθλιωθεί από την πείνα. Η συνάντηση του Τωτίλα με τον Βενέδικτο της Νουρσίας περιγράφεται στους Διαλόγους του πάπα Γρηγορίου Α΄, έγινε στις 21 Μαρτίου 543 την παραδοσιακή ημερομηνία των Βενεδικτινών μοναχών.

Πτώση

Ο Τωτίλας - Χρονικά του Νουόβα, 14ος αιώνας

Ο επόμενος στόχος του Τωτίλα ήταν η κατάληψη της Σικελίας για να χρησιμοποιήσει τις ακτές της να υποτάξουν την Κορσική και τη Σαρδηνία και να στείλει έναν Γοτθικό στόλο να λεηλατήσει τις Ελληνικές ακτές. Ο Ιουστινιανός αποφάσισε να τον αντιμετωπίσει σοβαρά στέλνοντας εναντίον του τον ισχυρό και έμπειρο στρατηγό Ναρσή, τον Ιούλιο του 552 στη Μάχη των Βουσταγαλλώρων οι Γότθοι γνώρισαν τη συντριβή ο ίδιος ο Τωτίλας έπεσε στη μάχη. Η ήττα αυτή στάθηκε η αρχή του τέλους του βασιλείου τον Οστρογότθων, τον Τωτίλα διαδέχτηκε ο τελευταίος βασιλιάς των Οστρογότθων Τεΐας.

Πηγές

• Heather, Peter (1998). The Goths. Malden: Blackwell
• Henry Bradley, The story of the Goths: from the earliest times to the end of the Gothic dominion in Spain, p. 280 (G.P. Putnam's Sons, 1903).
• Croke, Brian (April 1987). "Cassiodorus and the Getica of Jordanes". Classical Philology. 82 (2): 117–134

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ανακατάκτηση της Ιταλίας
• Προκόπιος, Ανέκδοτα