Γενική Άδεια Δημόσιας Χρήσης GNU

Η Γενική Άδεια Δημόσιας Χρήσης GNU (GNU General Public License, ή GNU GPL ή απλά GPL) είναι πιθανόν η περισσότερο δημοφιλής άδεια χρήσης ελεύθερου λογισμικού, και είναι η άδεια που προστατεύει το μεγαλύτερο ποσοστό του ελεύθερου λογισμικού που υπάρχει μέχρι σήμερα.

Λογότυπος του Επεξεργασία: Γενική Άδεια Δημόσιας Χρήσης GNU

Λογότυπος του GNU

Παρουσίαση

Η άδεια γράφτηκε αρχικά από τον Ρίτσαρντ Στόλλμαν για το εγχείρημα GNU. Η πιο πρόσφατη έκδοση της άδειας, η έκδοση 3, κυκλοφόρησε στις 29 Ιουνίου 2007. Η GPLv3 έχει διχάσει την κοινότητα του ανοιχτού λογισμικού, καθώς μέρος των προγραμματιστών του Linux δηλώνουν πως δεν είναι ευχαριστημένοι με την καινούργια έκδοση.

Η άδεια GPL, που δημιουργήθηκε για τα προγράμματα που έγραφε το Gnu Project, δίνει στους κατόχους ενός προγράμματος τα ακόλουθα τέσσερα δικαιώματα, που στην κοινότητα του ελεύθερου λογισμικού είναι γνωστά και ως Τέσσερις Ελευθερίες:

• να τρέξουν ένα πρόγραμμα για οποιοδήποτε λόγο.
• να μελετήσουν τη λειτουργία ενός προγράμματος και να το τροποποιήσουν
• να διανείμουν αντίγραφα του προγράμματος έτσι ώστε να βοηθήσουν τον πλησίον
• να βελτιώσουν το πρόγραμμα και να προσφέρουν τις βελτιώσεις στο κοινό, έτσι ώστε να ωφεληθεί ολόκληρη η κοινότητα

Προϋποθέσεις για τα παραπάνω είναι ο ανοιχτός κώδικας, δηλαδή ο κώδικας του προγράμματος να είναι γνωστός και προσβάσιμος στον χρήστη. Η διαφορά της GPL από την BSD είναι ότι κάθε αντίγραφο, παράγωγο και προϊόν ενός GPL προγράμματος, υποχρεούται να κυκλοφορεί κι αυτό υπό την ίδια άδεια. Αντίθετα στην άλλη περίπτωση, τα παράγωγα προγράμματα μπορεί να είναι και ιδιόκτητα (κλειστού κώδικα).

Η μεγαλύτερη απόσταση όμως είναι μεταξύ GNU και ιδιόκτητου λογισμικού. Το τελευταίο δεν δίνει κανένα δικαίωμα στο χρήστη, πέραν από το δικαίωμα χρήσης και αυτό κατόπιν συμφωνίας με τον ιδιοκτήτη του προγράμματος (με τη μορφή μιας End User License Agreement). Κριτικοί του ιδιόκτητου λογισμικού υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να χρειάζεται άδεια για χρήση και υποστηρίζουν ότι οι περιορισμοί αυτοί και η διάθεση από τους ιδιοκτήτες του λογισμικού μόνο των δυαδικών πακέτων και όχι του πηγαίου κώδικα του προγράμματος απαγορεύουν νόμιμες διαδικασίες όπως η ανάστροφη μηχανική.

Δημοφιλία και στατιστικές

Σύμφωνα με κάποιες μελέτες και μετρήσεις, η GPL είναι η δημοφιλέστερη άδεια ελεύθερου και ανοιχτού λογισμικού. Σε μέτρηση που έγινε τον Απρίλιο του 2005, 75% από τα 23,479 ελεύθερα προγράμματα του Freshmeat, και 68% από τα προγράμματα στο SourceForge, ανήκουν στην GPL. Αξίζει να αναφερθεί ότι οι δύο αυτοί δικτυακοί τόποι, ανήκουν στην εταιρεία Geeknet, η οποία υποστηρίζει τόσο την άδεια όσο και κατ' επέκτασιν το Λίνουξ.

Μια παλαιότερη έρευνα που έκανε το Red Hat Linux 7.1 το 2001, βρήκε πως το 50% του πηγαίου κώδικα ήταν άδειας GPL, και η έρευνα του 1997 που έκανε το Metalab, το μεγαλύτερο αρχείο ελεύθερου λογισμικού της εποχής, έδειξε το ίδιο.

Τα πιο γνωστά/σημαντικά προγράμματα που ανήκουν στην άδεια αποτελούν τον πυρήνα Λίνουξ και τον μεταγγλωτιστή GNU Compiler Collection. Άλλα προγράμματα ελεύθερου λογισμικού κυκλοφορούν σε πολλαπλές άδειες, μεταξύ των οποίων και GPL, όπως είναι η Perl.

Η GPL στην δοκιμασία

Το ανοιχτό λογισμικό εκ φύσεως είναι πιο ευάλωτο στην καταπάτηση των δικαιωμάτων των προγραμματιστών από χρήστες ή εταιρείες που χρησιμοποιούν κώδικα χωρίς να σέβονται τις άδειες υπό τις οποίες αυτός δημοσιεύεται. Η GPL αναγκάζει το οποιοδήποτε λογισμικό χρησιμοποιεί ή βασίζεται σε κώδικα που κυκλοφορεί υπό την GPL, να δώσει την δυνατότητα στους χρήστες που το επιθυμούν να δουν τον κώδικα. Παρόλα ταύτα, μερικές υποθέσεις έφτασαν ως τα δικαστήρια όπου και αποδείχτηκε η ασφάλεια και σιγουριά της άδειας αυτής και η πρόθεση του Free Software Foundation να προασπίσει τις τέσσερις ελευθερίες που εγγυάται η άδεια..

Κείμενα

• Το κείμενο της GNU General Public License
• Ανεπίσημη μετάφραση της GPL στα ελληνικά
• Το προσχέδιο της έκδοσης 3.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• http://www.gnu.org/home.el.html Αρχειοθετήθηκε 2006-01-28 στο Wayback Machine.
• Κείμενο του Richard Stallman για την GPLv3 που παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες, 1 Απριλίου 2007