έδαφος

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	το	έδαφος	τα	εδάφη
γενική	του	εδάφους	των	εδαφών
αιτιατική	το	έδαφος	τα	εδάφη
κλητική		έδαφος		εδάφη
Κατηγορία όπως «έδαφος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

έδαφος < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική ἔδαφος. Για τη μεταφορική σημασία: (σημασιολογικό δάνειο) γαλλική terrain^[1]

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈe.ða.fos/

τυπογραφικός συλλαβισμός : έ‐δα‐φος

Ουσιαστικό

έδαφος ουδέτερο

οποιοδήποτε τμήμα του εξωτερικού μέρους του στερεού φλοιού της Γης (ή άλλου ουράνιου σώματος)
⮡ έγινε σεισμός και το έδαφος άνοιξε στα δύο

≈ συνώνυμα: χώμα, γη
(συνεκδοχικά) το μέρος οποιασδήποτε επιφάνειας που πατούμε
⮡ έπεσε στο έδαφος

⮡ χάνω το έδαφος κάτω απ' τα πόδια μου
η έκταση γης που ανήκει σε κράτος
⮡ ελληνικό έδαφος - πάτρια εδάφη
(μεταφορικά) οι συνθήκες, η βάση για την εξέλιξη δραστηριότητας
⮡ υπάρχει γόνιμο έδαφος για συνεργασία και ανάπτυξη

⮡ η άποψη αυτή κερδίζει/χάνει έδαφος

Εκφράσεις

αφήνω ελεύθερο το έδαφος (σε κάποιους) (για να κάνουν κάτι): επιτρέπω να γίνει κάτι (συνήθως εξαιτίας του ότι απέσυρα κάποιο περιοριστικό όρο), δίνω το δικαίωμα να γίνει κάτι
διεκδικώ το έδαφος κάποιας περιοχής: διεκδικώ την περιοχή
δίνω έδαφος σε κάποιον: (μεταφορικά) άθελά μου δημιουργώ ερείσματα για κάποια διεκδίκηση από κάποιον
⮡ η δημόσια παραδοχή του για παλαιότερα σφάλματα δίνει έδαφος σε όσους υποστηρίζουν ότι δεν είναι ο κατάλληλος για τη θέση
κερδίζω (αρκετό/σημαντικό) έδαφος: (μεταφορικά) κάνω πρόοδο (όσον αφορά σε κάποια διεκδίκηση, ψηφοφορία, αγώνα κλπ.)
ξανακερδίζω το χαμένο έδαφος: (μεταφορικά) επανακάμπτω, ξαναμπαίνω στη διεκδίκηση
νιώθω το έδαφος να φεύγει κάτω απ' τα πόδια μου: (μεταφορικά, για άνθρωπο): (νιώθω) να χάνω την ισορροπία μου, ζαλίζομαι, νιώθω παντελώς αδύναμος και ανίκανος να σταθώ, (μεταφορικά) (για άνθρωπο): υφίσταμαι έναν ισχυρότατο και απότομο ψυχικό κλονισμό (συνήθως μετά από κάποιο δυσάρεστο νέο)
παραχωρώ το έδαφος: παραχωρώ την κυριαρχία μίας περιοχής, (μεταφορικά) αποσύρομαι από τη διεκδίκηση για κάτι
χάνω το έδαφος κάτω απ' τα πόδια μου: (για άνθρωπο): χάνω την ισορροπία μου, ζαλίζομαι, νιώθω παντελώς αδύναμος και αστήρικτος, (μεταφορικά) (για άνθρωπο): αισθάνομαι ότι έχω χάσει κάθε (δεδομένη) υποστήριξη και βοήθεια
προλειαίνω/προετοιμάζω το έδαφος για κάτι ή κάποιον: (εργάζομαι ώστε να) διευκολύνω την έλευση κάποιου ανθρώπου ή κατάστασης
γόνιμο/εύφορο έδαφος: γόνιμη/εύφορη επιφάνεια γης
γόνιμο έδαφος: (μεταφορικά) ομάδα ανθρώπων που, υπό τις περιστάσεις, είναι πρόθυμοι να πεισθούν να συμφωνήσουν σε κάτι ή είναι επιρρεπείς όσον αφορά στην υιοθέτηση μίας ιδέας ή συμπεριφοράς ή την προσβολή από κάτι (π.χ. μία νόσο)
πρόσφορο έδαφος: (μεταφορικά) περιοχή δραστηριότητας ή τοποθεσία που είναι διαθέσιμη και παρουσιάζει καλές συνθήκες για εκμετάλλευση, (μεταφορικά) ομάδα ανθρώπων που, υπό τις περιστάσεις, είναι πρόθυμοι να πεισθούν να συμφωνήσουν σε κάτι ή είναι επιρρεπείς όσον αφορά στην υιοθέτηση μίας ιδέας
σαθρό έδαφος: (μεταφορικά) το αντίθετο του πρόσφορο έδαφος
(τα) πάτρια εδάφη: η πατρίδα ή η χώρα των προγόνων ή τμήματά της
(τα) πατρώα εδάφη: η χώρα των προγόνων ή τμήματά της
ανταλλαγή εδαφών: ανταλλαγή (τμημάτων) περιοχών κυριαρχίας (μεταξύ δύο χωρών)
υποχωρεί το έδαφος: κατεβαίνει η επιφάνεια του εδάφους λόγω καθίζησης ή γεωλογικού φαινομένου
χάνω έδαφος: (μεταφορικά) μένω πίσω (όσον αφορά σε κάποια διεκδίκηση, ψηφοφορία, αγώνα κλπ.)
πύραυλος εδάφους-αέρος, εδάφους-εδάφους κλπ.: πύραυλος που εκτοξεύεται από το έδαφος για να πλήξει στόχο στον αέρα, στο έδαφος κλπ. αντίστοιχα.