Αιτιατική
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Αιτιατική είναι η πτώση που μεταχειριζόμαστε όταν θέλουμε να προσδιορίσουμε την αιτία, λόγω της οποίας κάποιο πτωτικό μέρος του λόγου, ενεργεί ή πάσχει.
Με χρήση της αιτιατικής απαντούμε στην ερώτηση ποιον;
Οι πτώσεις είναι στα Νέα Ελληνικά: η Ονομαστική, η Γενική, η Αιτιατική και η Κλητική. Στην αρχαιότητα υπήρχαν περισσότερες πτώσεις (Δοτική).
Τα πτωτικά μέρη του λόγου είναι: το Άρθρο, το Ουσιαστικό, το Επίθετο, η Αντωνυμία και η Μετοχή.
Το άμεσο αντικείμενο του ρήματος σχηματίζεται στην αιτιατική, ενώ με πρόθεση συν αιτιατική σχηματίζονται περιφραστικές πτώσεις που εκφράζουν έμμεσα αντικείμενα ρημάτων.
Η αιτιατική ήταν μία από τις πλάγιες πτώσεις της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
Από τα αρχαία χρόνια, η αιτιατική των ουδετέρων ήταν ίδια με την ονομαστική. Στα νέα ελληνικά η αιτιατική του ενικού των αρσενικών σε -ης και -ας σχηματίζεται με την αφαίρεση του σίγμα, ενώ στον πληθυντικό είναι ίδια με την ονομαστική. Το ίδιο ισχύει και για θηλυκά σε -ης. Για τα υπόλοιπα θηλυκά η αιτιατική είναι ίδια με την ονομαστική. Τέλος, για αρσενικά και θηλυκά σε -ος η αιτιατική του ενικού σχηματίζεται με την αφαίρεση του σίγμα, ενώ η κατάληξη -οι της ονομαστικής του πληθυντικού μετατρέπεται σε -ους. Για το άρθρο και τις προσωπικές αντωνυμίες ισχύουν τα ακόλουθα (ονομαστική / αιτιατική):
- ο / το(ν) - οι / τους - η / τη(ν) - οι / τις
- εγώ / εμένα - εμείς / εμάς - εσύ / εσένα - εσείς / εσάς