Δομιτία Οδός

Η Δομιτία οδός (λατινικά: Via Domitia) ήταν ο πρώτος ρωμαϊκός δρόμος που κατασκευάστηκε στη Γαλατία από το 118 π.Χ., για να συνδέσει την Ιταλία και την Ισπανία μέσω της Ναρβωνικής Γαλατίας, κατά μήκος της νότιας Γαλλίας. Το οδικό δίκτυο πάνω στο οποίο βασίστηκαν οι Ρωμαίοι ανάγεται σε πολύ παλιότερη εποχή, τόσο παλιά που φτάνει έως τη μυθική διαδρομή που ακολούθησε ο Ηρακλής στα ταξίδια του στη Δύση.

Η αρχαία Δομιτία Οδός

Η Δομιτία οδός

Η Δομιτία οδός με μωβ χρώμα

Η κατασκευή του δρόμου ανατέθηκε στον ανθύπατο της Πέραν των Άλπεων Γαλατίας Γναίο Δομίτιο Αηνόβαρβο, από τον οποίο έλαβε το όνομά της. Ο Γναίος Δομίτιος ίδρυσε επίσης ένα οχυρωμένο φρούριο στο Νάρμπο (Ναρμπόν) στην ακτή, κοντά στην Ισπανία, για να επιθεωρεί την κατασκευή του έργου, το οποίο σύντομα αναπτύχθηκε σε μια πλήρη ρωμαϊκή αποικία Colonia Narbo Martius. Τα εδάφη στο δυτικό τμήμα της διαδρομής, πέρα από τον ποταμό Ροδανό, είχαν τεθεί υπό τον έλεγχο της γαλατικής φυλής των Αρβερνών, οι οποίοι, σύμφωνα με τον Στράβωνα, είχαν απλώσει τον έλεγχό τους στο Νάρμπο και στα Πυρηναία.

Η διαδρομή

Η Δομιτία οδός συνέδεε την Ιταλία με την Ισπανία. Διασχίζοντας τις Άλπεις στο πιο εύκολο πέρασμα, το Col de Montgenèvre σε ύψος 1850 μέτρων, διέσχιζε την κοιλάδα του ποταμού Ντυράνς, περνούσε τον Ροδανό στην Μπωκέρ, περνούσε από τη Νιμ (Nemausus) και έπειτα ακολουθούσε την παράκτια πεδιάδα κατά μήκος του κόλπου του Λέοντα. Στη Ναρμπόν συναντούσε την Ακουιτάνια οδό (Via Aquitania), η οποία οδηγούσε στον Ατλαντικό Ωκεανό μέσω της Τουλούζης και του Μπορντώ. Η Ναρμπόν ήταν ένα στρατηγικό σημείο της περιοχής, σταυροδρόμι της Δομίτιας και της Ακουιτάνιας οδού και συγχρόνως ένα μεγάλο και καλά οχυρωμένο λιμάνι.

Ο αρχικός σκοπός της κατασκευής του δρόμου ήταν η γρήγορη και ασφαλής μετακίνηση του στρατού στη ρωμαϊκή επέκταση προς τα δυτικά και η επικοινωνία με την Εντεύθεν των Άλπεων Γαλατία και τη Ρώμη αλλά μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση αποτέλεσε μοχλό ανάπτυξης της περιοχής.

Πάνω στο οδικό δίκτυο, ανάμεσα στις πόλεις, η Δομιτία οδός διέθετε μια σειρά από πανδοχεία κάθε 30 περίπου χιλιόμετρα, απόσταση που κάλυπτε ένας οδοιπόρος ή μια φορτωμένη άμαξα την ημέρα, στα οποία οι ταξιδιώτες έβρισκαν καταφύγιο, τροφή και ξεκούραστα άλογα. Μερικοί από αυτούς τους σταθμούς ανάπαυσης εξελίχθηκαν σε κωμοπόλεις.

Σε ολόκληρο το δίκτυο υπήρχαν οδοδείκτες, που υποδείκνυαν τις αποστάσεις μεταξύ του τερματικού σταθμού και των κοντινών πόλεων. Στη διαδρομή της οδού έχουν εντοπιστεί περισσότεροι από 90 οδοδείκτες αυτού του τύπου.

Η διαδρομή, όπως ήταν στην Ύστερη Αρχαιότητα, παρουσιάζεται σχηματικά στον Χάρτη του Πόιτινγκερ (Tabula Peutingeriana).

Σύγχρονοι δρόμοι συχνά ακολουθούν τη διαδρομή της Δομίτιας οδού (N85 - N100 - A9 κ.ά.).

Πόλεις

Η πύλη του Αυγούστου στη Νιμ

Η ρωμαϊκή γέφυρα Λουρς

Οι κυριότερες πόλεις από τις οποίες περνούσε η Δομιτία οδός:

• Μπριανσόν (Brigantio). Ήταν γεωγραφικό σταυροδρόμι στην κέντρο τριών κοιλάδων. Σε αυτή την πόλη βρέθηκαν ερείπια λουτρών και αμφιθεάτρου.
• Γκαπ (Vapincum),
• Εμπράν(Eburodunum),
• Σιστερόν (Segustero),
• Απτ (Apta Julia). Τα ερείπια της αρχαίας πόλης βρίσκονται κάτω από τη σύγχρονη πόλη. Ανάμεσα σε άλλα οικοδομήματα υπήρχε θέατρο, ένα φόρουμ και πολλά σπίτια.
• Καβαγιόν (Cabellio). Ήταν σταυροδρόμι αρχαίων δρόμων, στους πρόποδες ενός oppidum. Υπάρχουν πολλά ρωμαϊκά κτίρια: μια θριαμβική αψίδα και ένα υδραγωγείο. Στα νοτιο-ανατολικά ο δρόμος διέσχιζε τον ποταμό Ντυράνς.
• Ταρασκόν
• Μπωκαίρ. Αναπτύχθηκε γύρω από ένα ισχυρό κάστρο τον 2ο αιώνα. Έχουν αποκαλυφθεί πολλά κτίρια, όπως το Mas des Tourelles, μια τεράστια βίλα που ειδικεύονταν στην αμπελοκαλλιέργεια (υπήρχαν ειδικοί κλίβανοι στα κτίρια για την κατασκευή αμφορέων).
• Νιμ (Nemausus).Η πόλη ήταν ένας από τους μεγαλύτερους οικισμούς με έκταση μεγαλύτερη από 200 εκτάρια. Η Δομιτία οδός έμπαινε στην πόλη μέσω της Πύλης του Αυγούστου, που εξακολουθεί να είναι ορατή σήμερα, και στη συνέχεια συνέχιζε στον σημερινό Εθνικό δρόμο.
• Πινέ
• Σαιν-Τιμπερί (Cessero), όπου περνούσε τον ποταμό Ερώ.
• Μπεζιέ (Baeterris). Μεγάλο εμπορικό κέντρο. Η Παλιά Γέφυρα, από την οποία διέσχιζε τον Ορμπ στους πρόποδες της πόλης, έχει εννέα καμάρες. Τον Μεσαίωνα, ξανακτίστηκαν η ποδιά και τα παραπέτα.
• Φρούριο Ενσερύρ. Πόλη που είχε αναπτυχθεί κατά την Ελληνιστική περίοδο. Αριστούργημα του πολεοδομικού σχεδιασμού, η ήδη ακμάζουσα δραστηριότητά της πριν τη ρωμαϊκή παρουσία αυξήθηκε με την παρουσία της οδού.
• Ναρμπόν (Narbo Martius). Είναι η δεύτερη ρωμαϊκή αποικία στη Γαλατία (118 π.Χ.) μετά την Aquae Sextiae (Αιξ-αν-Προβάνς) (122 π.Χ.). Οδικός κόμβος και σημαντικό λιμάνι.
• Περπινιάν
• Ρυσινό, ήταν μια σημαντική πόλη 6 χιλιόμετρα ανατολικά του κέντρου της σημερινής κοινότητας Περπινιάν, που αναπτύχθηκε από τον 1ο αιώνα από ένα παλαιότερο γαλατικό φρούριο (oppidum).
• Λα Χουνκέρα, το τέλος της οδού.

Στο Ρυσινό, ο δρόμος χωριζόταν σε δύο: την εσωτερική διαδρομή και την παράκτια διαδρομή, οι οποίες κατέληγαν στη Λα Χουνκέρα, από όπου άρχιζε η οδός Αυγούστα (via Augusta).

Γέφυρες

Σαιν-Τιμπερί, η ρωμαϊκή γέφυρα

Κατά μήκος του δρόμου υπάρχουν τα ερείπια πολλών ρωμαϊκών γεφυρών.

Οι κυριότερες γέφυρες της Δομιτίας οδού:

• Ρωμαϊκή γέφυρα Σαιν-Τιμπερί, στον ποταμό Ερώ
• Γέφυρα Αμπρουά, στον ποταμό Βιντούρλ
• Ιούλια γέφυρα, 8 χιλιόμετρα δυτικά της Απτ, στον ποταμό Καλαβόν
• Γέφυρα Σερμ
• Γέφυρα της Λουρς

• 
  Η Δομιτία οδός στη Ναρμπόν
• 
  Η Δομιτία οδός στο φρούριο Αμπσούρντουμ
• 
  Η γέφυρα Αμπρουά
• 
  Οδοδείκτες στη Μπωκέρ
• 
  Η Ιουλία γέφυρα στην Προβηγκία
• 
  Οδοδείκτης στο Ταβερνούρ
• 
  Η Δομιτία οδός στο Πινέ
• 
  Η Παλιά γέφυρα στη Μπεζιέ

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Οι ρωμαϊκοί δρόμοι Youtube (ελληνικά)

Η Δομιτία οδός (αγγλικά)