Εγκυμοσύνη

Ο όρος εγκυμοσύνη είναι ευρύτατος και χρησιμοποιείται για όλα τα θηλαστικά του ζωικού βασιλείου. Το συγκεκριμένο λήμμα όμως αναφέρεται για την εγκυμοσύνη μόνο στους ανθρώπους

Εγκυμοσύνη είναι η διαδικασία κατά την οποία μία γυναίκα φέρει ένα γονιμοποιημένο ωάριο, το οποίο αναπτύσσεται κι εξελίσσεται μέσα της και διαρκεί μέχρι και τη γέννηση του βρέφους. Ο ιατρικός όρος για την κυοφορούσα γυναίκα είναι "έγκυος" και για το μωρό πριν τη γέννησή του "εμβρύου".

Μία έγκυος γυναίκα

Μία φυσιολογική εγκυμοσύνη διαρκεί περίπου 40 εβδομάδες από τον τελευταίο γυναικείο κύκλο (ή 38 εβδομάδες μετά τη γονιμοποίηση του ωαρίου). Το πρώτο τρίμηνο εγκυμονεί για τη μέλλουσα μητέρα και τους μεγαλύτερους κίνδυνους για μία ενδεχόμενη αποβολή - ονομάζεται έτσι ο θάνατος από φυσιολογική αιτία ενός εμβρύου. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα υγείας του εμβρύου, της μητέρας ή σε κάποια βλάβη που προκλήθηκε μετά τη σύλληψη.

Διάγνωση της Εγκυμοσύνης

Το σώμα δεν είναι σε θέση να γνωρίζει την εγκυμοσύνη παρά μόνο όταν το γονιμοποιημένο ωάριο (στο στάδιο της βλαστοκύστης) εμφυτεύεται στα τοιχώματα της μήτρας, περίπου 7 ημέρες μετά τη γονιμοποίηση. Από τη στιγμή εκείνη και μετά το ωάριο στέλνει την εντολή στο σώμα να συνεχίζει να παράγει προγεστερόνη (από το ωχρό σωμάτιο ή corpus luteum). Τότε αρχίζει να παράγεται και η hCG (χοριακή γοναδοτροπίνη), δηλαδή η ορμόνη της εγκυμοσύνης. Σε μία φυσιολογική κύηση τα επίπεδα της ορμόνης hCG διπλασιάζονται κάθε δεύτερη ημέρα, μέχρι περίπου την 9η εβδομάδα κύησης.

Για το λόγο αυτό ένα τεστ εγκυμοσύνης για να έχει θετική ένδειξη θα πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 7 ημέρες από την ωορρηξία (ή ωοθυλακιορρηξία) - όμως και πάλι είναι πολύ σπάνιο να συμβεί τόσο γρήγορα. Ακόμη και με τα πιο ευαίσθητα τεστ εγκυμοσύνης θα πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 10 ημέρες από τη γονιμοποίηση του ωαρίου προτού ανιχνευτεί ένα θετικό αποτέλεσμα.

• 
  Το έμβρυο στον 1ο μήνα/4 εβδομάδες
• 
  2 μήνες/8 εβδομάδες
• 
  4,5 μήνες/18 εβδομάδες
• 
  9 μήνες/38 εβδομάδες

• 
  Σχετικό μέγεθος κατά τον 1ο μήνα
• 
  3ος μήνας
• 
  5ος μήνας
• 
  9ος μήνας

Αποτελέσματα της εγκυμοσύνης στη μητέρα

Αλλαγές στο γυναικείο σώμα

Ανατομικό μοντέλο για την εγκυμοσύνη

Από τη στιγμή που μια γυναίκα μείνει έγκυος, στο σώμα της αρχίζουν να γίνονται διάφορες αλλαγές, ώστε αυτό να είναι έτοιμο να αντεπεξέλθει σε αυτό που συντελείται μέσα της. Το σώμα της, πρέπει να προετοιμαστεί να αντέξει με τα οστά και τους μύες το αυξανόμενο βάρος καθώς και να είναι σε θέση να παρέχει στο έμβρυο όλες τις θρεπτικές ουσίες και το οξυγόνο που θα του είναι αναγκαίο για την ανάπτυξή του.

Από τις πρώτες ακόμη εβδομάδες, το στήθος αποκτά όγκο και πρήζεται. Τα οστά της λεκάνης και οι πλευρές ανοίγουν ελαφρώς σιγά-σιγά καθώς το έμβρυο μεγαλώνει. Η κοιλότητα του θώρακα εκτείνεται λίγο, λόγω της ώθησης της μήτρας προς τα κάτω. Η κοιλιά αρχίζει να φαίνεται από τον 4ο-5ο μήνα. Οι παραπάνω εμφανείς αλλαγές δεν είναι, βέβαια, οι μόνες. Τροποποιούνται και άλλα πράγματα, όπως η αναπνοή, το κυκλοφορικό, ο μεταβολισμός, η λειτουργία του ήπατος και του εντέρου, η εσωτερική όψη όλων των οργάνων έως και η δομή των οστών.

Επιπλοκές και διακοπή της κύησης

Σκηνή από τον τοκετό Ελληνίδας του Αρχιπελάγους, χαλκογραφία του Sinnini de Manoncourt από το βιβλίο "Voyage en Grece et en Turquie...", Παρίσι 1801

Αν μια εγκυμοσύνη που δεν παρουσιάζει ιδιαίτερα προβλήματα διακοπεί πριν την 22η εβδομάδα, όταν δηλαδή το έμβρυο είναι ανώριμο να επιζήσει, γίνεται λόγος για αυτόματη αποβολή. Εάν, αντίθετα, το γονιμοποιημένο ωάριο εγκατασταθεί έξω από τη μήτρα, πρόκειται για εξωμήτρια κύηση, που θα διακοπεί κι αυτή αρκετά νωρίς.

Αυτόματη αποβολή

Στο 60% των περιπτώσεων, η αποβολή προκαλείται από εμβρυϊκές ανωμαλίες, στο 15% σε λόγους που αφορούν τη μητέρα, ενώ σε κάποιες άλλες μπορεί να υπάρχουν προβλήματα που αφορούν το γεννητικό σύστημα της μητέρας. Συχνά, όμως, οι λόγοι αυτόματης αποβολής παραμένουν άγνωστοι. Πιο συγκεκριμένα:

• Εμβρυϊκές ανωμαλίες: αφορά την ανικανότητα του εμβρύου να αναπτυχθεί -στην πλειοψηφία έχει κληρονομικό χαρακτήρα-, ενώ πιο σπάνια αποδίδεται σε εξωτερικούς παράγοντες που παρεμβαίνουν στην ανάπτυξή του.
• Προβλήματα της μητέρας: προβλήματα υγείας που αφορούν τη μέλλουσα μητέρα και είναι για παράδειγμα: χρόνιες ασθένειες (διαβήτης, υπέρταση, σύφιλη, καρδιακές και νεφρικές παθήσεις κτλ), αλκοόλ, φάρμακα, ναρκωτικά ή ακόμη έμμεσα φυσικά τραύματα (ηλεκτροπληξία, εγκαύματα, δηλητηρίαση), ή άμεσα φυσικά τραύματα (πτώσεις, χτυπήματα στην περιοχή της κοιλιάς κτλ). Επίσης, οι πολύ έντονες συγκινήσεις (πένθος, απώλεια εργασίας, διαζύγιο, εγκατάλειψη κτλ).
• Προβλήματα του γεννητικού συστήματος: δυσπλασίες της μήτρας και ινομυώματα, ανεπάρκεια τραχηλικού στομίου, κλίση της μήτρας προς τα πίσω στις σπάνιες περιπτώσεις που δεν μπορεί να επανέλθει έως τον 3ο μήνα.

Εξωμήτρια κύηση

Η εξωμήτρια κύηση αφορά εγκυμοσύνη κατά την οποία το γονιμοποιημένο ωάριο εγκαθίσταται έξω από την κοιλότητα της μήτρας. Γενικά, αυτό συμβαίνει σε μία από τις σάλπιγγες, μπορεί όμως να συμβεί και στην ωοθήκη ή στην κοιλιακή κοιλότητα. Φυσικά, η εγκυμοσύνη δεν μπορεί να εξελιχθεί κανονικά και προορίζεται να διακοπεί μέσα στους πρώτους τρεις μήνες.

Στο 50% των περιπτώσεων, οι εξωμήτριες κυήσεις προκαλούνται από φλεγμονώδη τραύματα των σαλπίγγων, που εμποδίζουν τη φυσιολογική εγκατάσταση του ωαρίου στη μήτρα.

Στο 30% των περιπτώσεων η εξωμήτρια εγκυμοσύνη εμφανίζεται με απώλειες αίματος μετά από λίγες ημέρες και οπωσδήποτε μέσα στις 2 εβδομάδες από την απουσία της περιόδου. Γι΄αυτό, μπορεί μια γυναίκα να μπερδευτεί και να μην υποψιαστεί ακόμη πως είναι έγκυος.

Οι πρώτες ενοχλήσεις είναι:

• συνεχείς πόνοι χαμηλά στην κοιλιά με περιοδικές σουβλιές πότε από την αριστερή και πότε από τη δεξιά πλευρά. Προκαλούνται από τη σάλπιγγα η οποία διογκώνεται και μπορεί να μπερδευτούν με πόνους σκωληκοειδήτιδος.
• απώλειες σκούρου κόκκινου αίματος, όχι άφθονες. Αυτό σημαίνει ότι η εξωμήτρια κύηση έχει διακοπεί και η καινούργια ορμονική κατάσταση προκάλεσε την απόπτωση της βλεννογόνου της μήτρας.

Περαιτέρω ανάγνωση

• «Nutrition For The First Trimester Of Pregnancy». IDEA Health & Fitness Association. Ανακτήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2013. 
• Bothwell, TH (July 2000). «Iron requirements in pregnancy and strategies to meet them». The American Journal of Clinical Nutrition 72 (1 Suppl): 257S–264S. PMID 10871591. 
• Stevens, Jacqueline (June 2005). «Pregnancy envy and the politics of compensatory masculinities». Politics & Gender 1 (2): 265–296. doi:10.1017/S1743923X05050087.