Βικιπαίδεια

Πειραιάς

πόλη και λιμάνι της Αττικής, Ελλάδα

Συντεταγμένες: 37°56′34.8″N 23°38′49.0″E / 37.943000°N 23.646944°E / 37.943000; 23.646944

Ο Πειραιάς (αρχαία ελληνικά: Πειραιεύς‎‎) είναι πόλη, τμήμα του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Αθηνών-Πειραιώς, «η τρίτη πόλη της Ελλάδας μετά την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη»[1] με δική της περιφερειακή αστική ζώνη, και έδρα του σημαντικότερου λιμανιού της Ελλάδας. Ο Δήμος Πειραιά, έχει σύμφωνα με την Απογραφή του 2021 έκταση 10,9 τ. χλμ. και πληθυσμό 163.572 κατοίκους (γεγονός που τον καθιστά πέμπτο μεγαλύτερο Δήμο της χώρας μετά την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης).

Πειραιάς
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Πειραιάς
37°56′35″N 23°38′49″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Πειραιά
ΠροστάτηςΆγιος Σπυρίδων Τριμυθούντος
Διοίκηση
 • ΔήμαρχοςΓιάννης Μώραλης (από 2014)
Έκταση10,865 km²
Υψόμετρο2 μέτρα
Πληθυσμός168,151 (2021)
Ταχ. κωδ.185 00–185 99
Τηλ. κωδ.210
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η ευρύτερη περιοχή του Πειραιά συγκροτεί την Περιφερειακή Ενότητα Πειραιώς, η οποία συνίσταται από την ομώνυμη περιοχή και έξι ακόμη περιοχές (Νίκαια, Άγιος Ιωάννης Ρέντη, Κορυδαλλός, Κερατσίνι, Δραπετσώνα και Πέραμα), με συνολικό πληθυσμό 443.196 κατοίκους και έκταση 50,4 τ. χλμ. Καταλαμβάνει το νοτιοδυτικό τμήμα της Περιφέρειας Πρωτευούσης.

Το κέντρο του Πειραιά απέχει περίπου 10 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας, της οποίας αποτελεί ιστορικό επίνειο.

Ο Πειραιάς στη σύγχρονη εποχή είναι σημαντικό βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο της χώρας, αποτελώντας το τρίτο μεγαλύτερο σε επιβατική κίνηση λιμένα της Ευρώπης,[2] συνδέοντας ακτοπλοϊκά την πρωτεύουσα με τα νησιά του Αιγαίου και αποτελώντας ένα σημαντικό προορισμό για κρουαζιερόπλοια εντός της Μεσογείου.

Ιστορία

Επεξεργασία
Κύριο λήμμα: Πειραιεύς Ιπποθοωντίδας
Κύριο λήμμα: Λιμάνι του Πειραιά#Ιστορία
 
Αναπαράσταση του Πειραιά κατά την αρχαιότητα, 19ος αιώνας.
 
Τα Μακρά Τείχη στην τοποθεσία «Σκαφάκι» στην Ακτή της Πειραϊκής.
 
Επιμελητήριο Πειραιώς.
 
Σιδηροδρομικός Σταθμός.

Ο Πειραιάς σύμφωνα με τον Στράβωνα αλλά και σύγχρονες γεωλογικές μελέτες ήταν κάποτε νησί το οποίο ενώθηκε με την Αττική μετά τις αποθέσεις του Κηφισού αλλά και άλλων ρεμάτων της περιοχής.[3][4]

Κατά τον Σουίδα υπήρξε κατά την τεταρτογενή περίοδο της ιστορίας νησί ενώ η πρωτοελλαδική ζωή στην περιοχή εμφανίζεται γύρω στο 3000 π.Χ. Η περιοχή του Πειραιά φαίνεται να κατοικείται ήδη από τη νεολιθική περίοδο. Αργότερα το πέμπτο αιώνα π.Χ. η περιοχή επιλέχθηκε ως το νέο λιμάνι της αθηναϊκής πόλης-κράτους αντικαθιστώντας σταδιακά τον παλαιό λιμένα της Αθήνας το Φάληρο, ανακηρύχθηκε σε δήμο, αποτελώντας συγκεκριμένα έναν από τους δήμους του άστεως της αρχαίας Αθήνας, ξεκινώντας την οικοδόμηση των οχυρώσεων των τριών λιμένων και του οικισμού. Τα Μακρά Τείχη συνέδεσαν τον Πειραιά με την Αθήνα μέσω ενός διαδρόμου που διέτρεχε την πεδιάδα, από το Επίνειο ως την περιτοίχιση του Άστεως. Η πόλη οργανώθηκε με βάση το σχέδιο του Ιππόδαμου. Έφτασε στο μεγαλύτερο σημείο ακμής στην κλασική περίοδο. Με την κατάκτηση της Αθήνας από τους Ρωμαίους ακολούθησε μια μακρά περίοδος παρακμής όπου ο Πειραιάς ερημώθηκε κατά καιρούς, φτάνοντας μέχρι τον 19ο αιώνα και τη μεταφορά της πρωτεύουσας του νεοσύστατου τότε ελληνικού κράτους στην Αθήνα το 1834, οπότε η περιοχή επανακατοικήθηκε και ξεκίνησε μια περίοδος ανάπτυξης, με τη σταδιακή αύξηση του πληθυσμού της και τον άρτιο πολεοδομικό της σχεδιασμό με βάση το σύστημα που εφάρμοσε ο Ιππόδαμος ο Μιλήσιος στον σχεδιασμό του αρχαίου Πειραιά, που αποτελεί πρότυπο πολεοδομικού σχεδιασμού μέχρι και σήμερα.[5]

Ο Πειραιάς είχε προταθεί το 1832 από τον Γκούτενζον, αρχιτέκτονα του Λουδοβίκου Α' της Βαυαρίας, για πρωτεύουσα της Ελλάδας η οποία θα επεκτεινόταν σταδιακά προς την Αθήνα,[6] αλλά τελικά έγινε το αντίστροφο αφού επιλέχθηκε η Αθήνα για πρωτεύουσα και ο Πειραιάς αργότερα ενσωματώθηκε στην περιφέρεια πρωτευούσης.

Άμεσες πηγές για τη μελέτη της ιστορίας και τοπογραφίας του Πειραιά αποτελούν οι διάφορες επιγραφές, ευρήματα αρχαίων τάφων, θεμέλια ναών, νεωσοίκων, κτιρίων και τειχών και αρχαίων λιμενικών έργων, σε συνδυασμό πάντα με τις περικοπές αρχαίων συγγραφέων που αναφέρονται στον Πειραιά, σπουδαιότεροι των οποίων ήταν οι: Θουκυδίδης,[7] Ξενοφών, Αριστοτέλης,[8] Πλούταρχος, Ισοκράτης, Πλάτων, Λυκούργος, Δημοσθένης, Ηρόδοτος και Πολυδεύκης. Ο αρχαιότερος όμως αυτών ο Διόδωρος ο περιηγητής (4ος αιώνας π.Χ.) ήταν αυτός που πρώτος συνέγραψε για την Αττική, τον οποίον και ακολούθησε ο Ηλιόδωρος που συνέγραψε έργο εκ 15 βιβλίων για τα μνημεία της Αθήνας.[9][10]

Όνομα

Επεξεργασία

Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα τα ονόματα που έλαβε κατά καιρούς είναι κατά σειρά:

«Πειραιεύς» (αρχαίοι χρόνοι και τελευταία επίσημη ονομασία).
«Πειραιάς» (Στέφανος ο Βυζάντιος και σύγχρονη δημοτική).
«Πειραίας», «Περαίας», ή «Περαιάς», (κατά δημώδεις ονομασίες). Επίσης σε κείμενα του προηγούμενου αιώνα απαντώνται: «Πιραιάς», ή «Πιρεάς», ακόμη και «Πειρεάς», «Πειρέας», «Πιρέας» και «Περέας» ή «Περεάς». Σε όλες τις περιπτώσεις που τονίζονταν στη λήγουσα λάμβανε περισπωμένη.
«Λιμήν του Πειραιώς» ή απλώς «Λιμήν» (αρχαίοι χρόνοι - τελευταία αρχαιολογική άποψη).[11]
«Κάνθαρος» ή «Λιμήν Κανθάρου» (αρχαίοι χρόνοι).
«Κωφός λιμήν» (μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο - τελευταία αρχαιολογική άποψη).
«Λιμήν Αθηνών».
«Athenarum portus» τη Ρωμαϊκή περίοδο. «Porto dei Setine», «Portus de Sithines» ή απλώς «Sithines» κατά τον Μεσαίωνα.
«Λιμήν Λέοντος» ή γνωστότερα «Πόρτο Λεόνε» (Porto Leone), που είναι και η διεθνής ονομασία του στους ναυτικούς χάρτες. Κατ' αντιστοιχίαν «Ασλάν λιμάνι» (Λιμάνι του λέοντος στην τουρκική γλώσσα) πριν και κατά το 1821. Από την εποχή του πολέμου κατά των Μακεδόνων, τότε που οι Πειραιώτες με αρχηγό τον Αθηναίο στρατηγό Λεωσθένη έπεσαν στη μάχη για να σώσουν το κύρος της Αθήνας, στήθηκε ως κενοτάφιο στην οδό προς την Αθήνα ένα μεγάλου μεγέθους μαρμάρινο λιοντάρι παρόμοιο με αυτά της Χαιρώνειας και της Αμφίπολης, που αποτελούσε το ομιλούν σύμβολο των Πειραιωτών και του αρχηγού τους, ο οποίος έδειξε σθένος λιονταριού (Λεωσθένης). Το μαρμάρινο λιοντάρι μετακινήθηκε από την αρχική του θέση πιθανότατα κατά τη ρωμαϊκή εποχή και μεταφέρθηκε κοντά στον σημερινό Τινάνειο κήπο. Τον 14ο[12] ως τον 17ο αιώνα στον ακατοίκητο Πειραιά δέσποζε η μορφή του από την είσοδο του λιμανιού και ήταν το πρώτο πράγμα που έβλεπαν οι ταξιδιώτες όταν έφταναν στο λιμάνι. Έτσι το λιμάνι χαρακτηρίστηκε στους ναυτικούς χάρτες ως "πόρτο Λιόν" ή "πόρτο Λεόνε". Σήμερα υπάρχει εκεί ένα ακριβές αντίγραφό του, δημιούργημα του γλύπτη Γεωργίου Μέγκουλα, μιας και το πρωτότυπο είχε κλαπεί το 1688 από τον Φραντσέσκο Μοροζίνι (Francesco Morosini) και βρίσκεται στη Βενετία.
Η διπλογραφία "πόρτο Λιόν" ή "πόρτο Λεόνε" και «Πόρτο Δράκο» (Porto Draco) ή «Πόρτο Δρακόνε» (Porto Dracone) επί Καταλανών, κατ' αντιστοιχία «Εζντέρ λιμάνι» (Λιμάνι του δράκου στην τουρκική γλώσσα) επί Τουρκοκρατίας[13] οφειλόταν στο γεγονός ότι ιδιοκτήτης όλης της έκτασης του λιμανιού ήταν κάποιος Αθηναίος από τον 16ο αιώνα με το επώνυμο Δράκος. Έτσι δόθηκε η αφορμή ώστε στη λαϊκή αντίληψη το μαρμάρινο λιοντάρι να θεωρηθεί "δράκος".
«Πόρτο της Αθήνας» (Μελέτιος, 17ος αιώνας).

Κατά τον 19ο αιώνα ο Πειραιάς αναφέρθηκε και ως Μαγχεστρία ή Μαγεστρία (δηλαδή Μάντσεστερ) της Ανατολής[14], εξαιτίας των λιμενικών και σιδηροδρομικών του εγκαταστάσεων[15].

Ετυμολογία

Επεξεργασία
 
Το Μικρολίμανο και στο βάθος το στάδιο Ειρήνης και Φιλίας.
 
Μαρίνα Ζέας στο Πασαλιμάνι Πειραιώς.

Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς προκειμένου να ενισχύσουν το νησιωτικό χαρακτήρα του Πειραιά ετυμολογούν τη λέξη «Πειραιεύς» εκ του «περαιεύς» (με εναλλαγή του ε σε ει). Πειραιεύς σημαίνει ο πορθμεύς (περαιόω = περνώ αντίκρυ), δηλαδή αυτός που αναλαμβάνει διαπόρθμευση από τη Φαληρική ακτή στην απέναντι όχθη της νήσου του Πειραιά. Κατά τους Δραγάτση Ι. και Χατζή Α. το όνομα από προσηγορικό μεταβλήθηκε αργότερα σε τοπωνυμικό, (συνδυάζοντας το φαρμακώ (φάρμακο - φαρμακεύς) και βάπτω (βαφή - βαφεύς). Έτσι ο Πειραιάς δηλώνει επάγγελμα όπως τα τοπωνύμια Πέραμα, Γαλατάς κ.λπ. Στην αρχαία ελληνική «πορθμεύς» λεγόταν όχι μόνο πειραιεύς αλλά και πειραιός (Σ. Βυζάντιος). Στην ετυμολογία αυτή συμφωνούν και οι J. Schmidt και K. Wahrman (1929). Τέλος η άποψη αυτή ενισχύεται από την ονομασία Πειραιός που λεγόταν επίσης ο λιμένας της αρχαίας Κορίνθου που σήμαινε επίσης πορθμεύς.

Κατ' άλλους[εκκρεμεί παραπομπή] η ονομασία Πειραιεύς παράγεται από το «πέραν» (εις την αντιπέραν) επειδή στην αρχαιότητα μεσολαβούσε τόπος ελώδης, (το λεγόμενο «αλίπεδον»), όπως επίσης λέγονταν ομοίως οι αντιτακτές όχθες π.χ.:

Περαία Παλαιστίνης, πέραν του Ιορδάνη ποταμού.
Περαία, έναντι Τενέδου και Μυσίας.
Περαία Κορίνθου (σημερινή Περαχώρα).
Περαία Συρίας, της οποίας οι κάτοικοι λέγονταν Πειραιείς.
Περαία Σμύρνης (προάστιο της Σμύρνης).

Κατόπιν των παραπάνω ο Α. Χατζής υποστηρίζει ότι και στη σημερινή διάλεκτο οι ονομασίες Περεάς, ή Περαιάς και Περέας ή Περαίας δεν αποτελούν βαρβαρισμό παραπέμποντας στο λεξικό Pape-Benseler στη λέξη Πειραιεύς.

Σύγχρονος Πειραιάς

Επεξεργασία

Αξιοθέατα & Μουσεία

Επεξεργασία
 
Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος.
 
Άποψη του Πειραιά από το λόφο του Προφήτη Ηλία σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ου αιώνα.
  • Σηράγγιο ή Σηραγγείο ή Σπηλιά του Παρασκευά: Φυσικό σπήλαιο με υπόγειο κατασκεύασματα μέσα σε βράχους που βρίσκεται πίσω από την πλαζ "Βοτσαλάκια". Το σπήλαιο αυτό λέγεται πως ήταν ιερό, πιθανολογείται ότι ήταν αφιερωμένο στον τοπικό ήρωα Σήραγγο και πως αργότερα χρησιμοποιήθηκε επίσης και ως «Ασκληπιείο» και ως «Πορφυρείο» και ως λουτρώνας (Βαλλανείο), ενώ έχει πολλά υπόγεια διαμερίσματα.
  • Σπηλιά της Αρετούσας, στο λόφο της Καστέλλας.
  • Νησίδα Κουμουνδούρου, μεταξύ Μικρολίμανου και λιμένα Ζέας (πρώην Πασαλιμάνι).
  • Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος: Συνολικής επιφάνειας περίπου 1850 τ.μ. Βρίσκεται στην περιοχή της Φρεαττύδας στην Ακτή Θεμιστοκλέους. Αποτελεί το μεγαλύτερο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος και παρουσιάζει την ιστορία και την εξέλιξη του Ναυτικού των Ελλήνων από την προϊστορική εποχή ως τις μέρες μας.
  • Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά: Συνολικής επιφάνειας 1394 τ.μ. Βρίσκεται στην περιοχή μεταξύ Τερψιθέας και Πασαλιμανιού. Παρουσιάζει πλήρη εικόνα της ιστορίας της πόλης από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας, φιλοξενώντας σημαντικότατα ιστορικά εκθέματα.
  • Ηετιώνεια: Η χερσόνησος της Ηετιώνας με το αρχαίο φρούριο βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του κεντρικού λιμανιού του Πειραιά. Ήταν ο πρώτος ορμίσκος αριστερά του εισερχομένου του κεντρικού λιμένα Πειραιά καθώς και η προεξοχή της ακτής που σχημάτιζε αυτόν.
  • Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη: Το νέο κτίριο του Ιδρύματος βρίσκεται από το 2009 στη συμβολή των οδών 2ας Μεραρχίας 36 & Ακτής Μουτσοπούλου. Το κτίριο είναι γνωστό ως Μέγαρο Στρίγκου, όπου στεγαζόταν το παράρτημα του Γαλλικού Ινστιτούτου στον Πειραιά. Το Ίδρυμα εξελίσσεται διαρκώς και κατέχει εξέχουσα και ρυθμιστική παρουσία στην πνευματική ζωή του τόπου μας με σκοπό του την προαγωγή του ελληνικού πολιτισμού, των ελληνικών γραμμάτων και της ιστορικής και ναυτικής έρευνας.
  • Μουσείο Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων: Βρίσκεται εντός του σιδηροδρομικού σταθμού του Πειραιά στο λιμάνι.
  • Μουσείο Ζωγραφικής και Σκηνογραφίας Πάνου Αραβαντινού: Βρίσκεται εντός του Δημοτικού Θεάτρου.
  • Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά: Στην Πινακοθήκη υπάρχουν σημαντικά έργα των Μαλέα, Βολανάκη, Λύτρα, Λαζαρή, Βυζαντίου, Γεραλή, Κοκότση κ.ά., ενώ υπάρχει και μεγάλη συλλογή 80 γλυπτών του Καστριώτη.[16]

Σημαντικά κτήρια

Επεξεργασία
 
Μέγαρο στη Λεωφόρο Ηρώων Πολυτεχνείου 48, έργο του Βασίλειου Τσαγρή.
  • Οικία Πατσιάδου (1894-1895) στην Πλατεία Αλεξάνδρας, έργο του Ερνέστου Τσίλλερ.
  • Οικία Σπυρίδωνος Μεταξά (1899) στη Βασιλέως Γεωργίου Α' και Γρηγορίου Λαμπράκη, έργο του Ερνέστου Τσίλλερ.
  • Οικία Φραντζή (1880), στην Μπουμπουλίνας και Κουντουριώτου.[17]
  • Μέγαρο στη Λεωφόρο Ηρώων Πολυτεχνείου 48 (1930 περίπου), έργο του αρχιτέκτονα Βασίλειου Τσαγρή.[18]
  • "Μέγαρο Κανέττη", στη Λεωφόρο Ηρώων Πολυτεχνείου & Σωτήρος Διός.[19]

Θέατρα του δήμου

Επεξεργασία
 
Οικία Σπυρίδωνος Μεταξά (1899) έργο του Ερνέστου Τσίλλερ.

Δημοτικό Θέατρο

Επεξεργασία
 
Το Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά.

Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και κτίστηκε σε σχέδια του αρχιτέκτονα και καθηγητή του Ε.Μ. Πολυτεχνείου Ιωάννη Λαζαρίμου, ενώ η ανέγερσή του διήρκεσε από το 1884 έως το 1895 και είχε διαστάσεις 34 Χ 45 μ. Στο Δημοτικό Θέατρο εμφανίστηκαν κατά καιρούς οι γνωστότεροι ελληνικοί θίασοι, το Εθνικό Θέατρο Ελλάδας, η Εθνική Λυρική Σκηνή κ.ά. Για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα σε διάφορους βοηθητικούς χώρους του φιλοξενήθηκαν η Δημοτική Βιβλιοθήκη Πειραιά καθώς και η Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά.

Βεάκειο Θέατρο

Επεξεργασία
 
Εσωτερική άποψη του Βεάκειου.

Το Βεάκειο Δημοτικό Θέατρο, πρώην Σκυλίτσειο, βρίσκεται στον λόφο της Καστέλλας (Προφήτη Ηλία) και έχει τη μορφή αρχαίου θεάτρου. Το Βεάκειο κατασκευάστηκε και άρχισε να λειτουργεί το 1969 επί δημαρχίας Αριστείδη-Αλέξανδρου Σκυλίτση, του παππού του οποίου Αριστείδη Σκυλίτση του Πρεσβύτερου (επίσης δημάρχου Πειραιά) έφερε το όνομα. Το 1976 μετονομάστηκε σε "Βεάκειο" προς τιμήν του μεγάλου ηθοποιού Αιμίλιου Βεάκη, ο οποίος είχε γεννηθεί στον Πειραιά. Το θέατρο έχει χωρητικότητα περίπου 2000 θεατών και οργανώνονται σε αυτό πολλές παραστάσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις κατά τους θερινούς μήνες.

Μενάνδρειο Θέατρο

Επεξεργασία

Το Μενάνδρειο Δημοτικό Θέατρο (πρώην Δελφινάριο) είναι λυόμενου τύπου θερινό θέατρο, σε μορφή αρχαίου θεάτρου, σε αντιγραφή του αντίστοιχου που υπήρχε στον άλλοτε Βασιλικό και σήμερα Εθνικό Κήπο. Βρίσκεται στη περιοχή του Νέου Φαλήρου, κοντά στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας. Σ' αυτό παρουσιάζονται κυρίως «επιθεωρήσεις» από μεγάλους θιάσους τους θερινούς μήνες και είναι χωρητικότητας 1.000 ατόμων.

Άλλα θέατρα

Επεξεργασία

Μέχρι και τη δεκαετία του 1970 στον Πειραιά λειτουργούσαν επίσης το "Αρχαίο Θέατρο" όπου έδινε παραστάσεις η Δόρα Στράτου, το "Πειραϊκό θέατρο" του δήμου Πειραιά (θερινό) που είχε ανακατασκευασθεί επίσης από τον Σκυλίτση και που αργότερα κατεδαφίστηκε και στη θέση του δημιουργήθηκε μικρό πάρκο (έναντι του ΥΕΝ), το θέατρο Παλλάς (χειμερινό), το θέατρο Πειραϊκού Συνδέσμου (χειμερινό), το Χριστιανικό θέατρο της Ζωής (επίσης χειμερινό), καθώς και άλλες θεατρικές σκηνές μεγάλων εκπαιδευτηρίων (Πλάτωνα, Γαλλικής Σχολής κ.λ.π.) και κάποιων κινηματογράφων (π.χ. Αττικόν, Ολύμπιον κλπ.)[16]

Εκκλησίες

Επεξεργασία
Κύριο λήμμα: Ιερά Μητρόπολις Πειραιώς#Ιεροί ναοί
 
Ο Καθεδρικός Ι.Ν. Αγίας Τριάδας Πειραιά.
 
Ο Ι.Ν. Αγίου Σπυρίδωνα, Πολιούχου του Πειραιά.
 
Ο Ι.Ν. Αγίας Σοφίας Πειραιά.

Στον Πειραιά[20] υπάρχει σημαντικός αριθμός ιερών ναών,[21] οι μεγαλύτεροι από τους οποίους είναι:

  • Ο καθεδρικός ναός της Αγίας Τριάδος
  • Ο Ι.Ν. του Αγίου Σπυρίδωνος ([πολιούχος) ιστορικός ναός
  • Ο Ι.Ν. Αγίου Νικολάου
  • Ο Ι.Ν. Αγίου Βασιλείου
  • Ο Ι.Ν. Ευαγγελίστριας
  • Ο Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
  • Ο Ι.Ν. Αγίου Διονυσίου
  • Ο Ι.Ν. Αγίου Νείλου
  • Ο Ι.Ν. Αγίας Σοφίας
  • Ο Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής

ΜΜΕ

Επεξεργασία

Στον Πειραιά εδρεύουν και στεγάζονται ο εθνικής εμβέλειας τηλεοπτικός σταθμός ΣΚΑΪ, οι ραδιοφωνικοί σταθμοί του ομίλου ΣΚΑΪ 100.3, Happy Radio 104, BwinΣΠΟΡ FM 94.6, Pepper 96.6, Μέντα 88 (οι τρεις τελευταίοι με στούντιο στο Μοσχάτο), η Πειραϊκή Εκκλησία της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς, το Κανάλι Ένα 90,4[22] του Δήμου Πειραιά καθώς και οι τοπικές εφημερίδες Εν Πειραιεί, Δημοτικό Μέλλον, Τα Νέα του Σαρωνικού, Νέος Λόγος, Κοινωνική και άλλες.[23][24]

Αξίζει να επισημανθεί πως το πρώτο ελληνικό μη κρατικό κανάλι στην Ελλάδα αλλά και το πρώτο συνδρομητικό κανάλι αργότερα ήταν το κανάλι του Δήμου Πειραιά μεταδίδοντας από τον λόφο του Προφήτη Ηλία με τον διακριτικό τίτλο TV Plus.[25]

Εκπαιδευτικά Ιδρύματα

Επεξεργασία

Στον ευρύτερο Πειραιά λειτουργούν:

  • 146 Δημόσια Νηπιαγωγεία
  • 146 Δημόσια Δημοτικά
  • 62 Δημόσια Γυμνάσια
  • 58 Δημόσια Λύκεια
  • 2 Πανεπιστημιακά Ιδρύματα

Στο Δήμο Πειραιά λειτουργούν:

  • 54 Δημόσια Νηπιαγωγεία
  • 60 Δημόσια Δημοτικά από τα οποία ένα Πειραματικό (Ράλλειος Δημοτικό)
  • 22 Δημόσια Γυμνάσια εκ των οποίων ένα Πρότυπο, ένα Πειραματικό και ένα Εσπερινό
  • 22 Δημόσια Λύκεια (Η Ράλλειος που είναι από τα ελάχιστα σχολεία θηλέων της Ελλάδας) από τα οποία 1 εσπερινό, 1 πειραματικό (το Ζάννειο[26]) και 1 πρότυπο (η Ιωνίδειος που είναι το δεύτερο σχολικό κτήριο που χτίστηκε στο νεότερο Πειραιά το 1845-47 με δωρεά του Κωνσταντίνου Ιωνίδη και βρισκόταν στο χώρο που στεγάζεται το σημερινό σχολείο «Ιωνίδειος Σχολή»)
  • 1 Ναυτικό Λύκειο
  • 1 Μουσικό Γυμνάσιο/Λύκειο
  • 1 Αθλητικό Λύκειο
  • 2 Ειδικά Εργαστήρια Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης
  • 7 Επαγγελματικά Λύκεια από τα οποία 1 εσπερινό
  • 2 Επαγγελματικές Σχολές
  • 3 Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και η Σχολή Δοκίμων Σημαιοφόρων Λιμενικού Σώματος - Ελληνικής Ακτοφυλακής όπου στεγάζεται στις εγκαταστάσεις της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων.[27][28]

Αθλητισμός

Επεξεργασία

Δημοφιλέστεροι αθλητικοί σύλλογοι του δήμου Πειραιά είναι ο Ολυμπιακός Σύνδεσμος Φιλάθλων Πειραιώς και ο Εθνικός Όμιλος Φιλάθλων Πειραιώς-Φαλήρου, ενώ άλλοι γνωστοί και ιστορικοί σύλλογοι είναι ο Ποδοσφαιρικός Αθλητικός Όμιλος Ατρόμητος Πειραιώς, ο Δωδεκανησιακός Αθλητικός Όμιλος Αργοναύτης Πειραιώς, ο Πειραϊκός Σύνδεσμος και ο Όμιλος Ερετών.

Από τους υπόλοιπους δήμους του Πειραιά δημοφιλέστεροι αθλητικοί σύλλογοι είναι ο Αθλητικός Όμιλος Προοδευτική Νεολαία και ο Αθλητικός Όμιλος Ιωνικός Νίκαιας, ενώ άλλοι γνωστοί σύλλογοι είναι μεταξύ άλλων ο Α.Ο. Χαλκηδών, ο Α.Π.Ο. Κερατσινίου, ο Α.Π.Ο. Περαμαϊκός, ο Α.Π.Σ.Ε. Αμφιάλης, ο Γ.Ν.Ο. Άρης Νίκαιας, ο Α.Ο. Φάρος Κερατσινίου κ.ά.

Μεταφορές

Επεξεργασία

Ναυτιλιακές μεταφορές

Επεξεργασία
Κύριο λήμμα: Λιμάνι του Πειραιά

Το λιμάνι του Πειραιά είναι το μεγαλύτερο της Ελλάδας και της Μεσογείου, έχει τέσσερις τερματικούς σταθμούς. Ο πρώτος είναι ο επιβατικός, ο οποίος δέχεται πλοία και καράβια από την Κρήτη, το Αιγαίο Πέλαγος, και τον Αργοσαρωνικό αλλά και κρουαζιερόπλοια από άλλες χώρες όπως η Κύπρος και το Ισραήλ. Το 2007, ο επιβατικός τερματικός είχε συνολικά 21.522.917 επιβάτες. Ο δεύτερος, είναι ο τερματικός για αυτοκίνητα και άλλα οχήματα, ο οποίος το 2007 είχε 612.840 αυτοκίνητα, 260.605 φορτηγά και 9.920 λεωφορεία. Ο τρίτος, είναι ο εμπορικός τερματικός, στον οποίο εμπορικά πλοία μεταφέρουν εμπορεύματα από και προς τον Πειραιά. Έχει χωρητικότητα 900.000 τετραγωνικά μέτρα και έχει δύο προβλήτες ενώ υπάρχει και μια τρίτη υπό κατασκευή. Ο τέταρτος είναι ο τερματικός για φορτίο ο οποίος έχει χωρητικότητα 180.000 τετραγωνικά μέτρα και ετήσιο φορτίο 25.000.000 τόνους.[29] Το 2008 απασχολούσε προσωπικό 1.681 ατόμων.[30]

Αστικές μεταφορές

Επεξεργασία

Η πόλη εξυπηρετείται συγκοινωνιακά από λεωφορεία/τρόλεϊ, τη γραμμή 1 του μετρό, τον προαστιακό, το τραμ Αθήνας, το υπεραστικό ΚΤΕΛ και από τη γραμμή 3 του μετρό.

ΟΣΕ

Επεξεργασία

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Πειραιά είναι η αφετηρία της γραμμής Πειραιά-Θεσσαλονίκης και των γραμμών 1 και 2 του Προαστιακού της Αθήνας, οι οποίες ενώνουν τον Πειραιά με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» και το Κιάτο στην Πελοπόννησο αντίστοιχα. Διαθέτει μία πλευρική αποβάθρα και δύο αποβάθρες μορφής νησίδας. Στην παλαιότερή του μορφή διέθετε και μηχανοστάσιο, το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα.

Μετρό και Τραμ

Επεξεργασία
Κύριο λήμμα: Σιδηροδρομικός Σταθμός Πειραιά

Ο σταθμός του μετρό στον Πειραιά, επί της πλατείας Οδησσού, αποτελεί σήμερα τερματικό σταθμό της γραμμή του ηλεκτρικού, στο μετρό της Αθήνας. Στις 10 Οκτωβρίου 2022 γίνεται η σύνδεση μεταξύ του σταθμού και με τη Γραμμή 3 του μετρό μέσω της επέκτασης Νίκαια - Δημοτικό Θέατρο.

Η επέκταση του τραμ προς τον Πειραιά άρχισε να κατασκευάζεται το 2013 βάσει της σχετικής σύμβασης η οποία υπογράφτηκε στις 14 Ιανουαρίου 2013 ανάμεσα στην Αττικό Μετρό Α.Ε. και την ανάδοχο εταιρεία Θεμέλη Α.Ε. και είχε ύψος 1,5 εκ. ευρώ. Το έργο ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2021, κατά τον οποίο το τραμ ξεκίνησε τα πρώτα του δρομολόγια μετά από αρκετές καθυστερήσεις.[31]Η γραμμή του τραμ στον Πειραιά είναι μονής τροχιάς, δηλαδή τα τραμ διέρχονται από κάθε στάση προς μία μόνο κατεύθυνση.[32]

Λεωφορεία και τρόλεϊ

Επεξεργασία
Κύριο λήμμα: Συγκοινωνίες στην Αθήνα

Στον Πειραιά καταλήγουν και ξεκινούν διάφορες λεωφορειακές γραμμές αλλά και γραμμές τρόλεϊ. Το δίκτυο των αστικών λεωφορείων καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του συγκοινωνιακού έργου στο πολεοδομικό συγκρότημα Αθηνών - Πειραιώς. Με 280 γραμμές, εξυπηρετούνται μετακινήσεις από τα προάστια προς τα κέντρα του Πειραιά και της Αθήνας και αντίστροφα, μετακίνηση από και προς σταθμούς του Μετρό, σύνδεση με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών και πλήθος ακόμα μετακινήσεων. Τα τρόλεϊ, παρομοίως συνδέουν τον Πειραιά με την κεντρική Αθήνα καθώς και τις ενδιάμεσες περιοχές. Το δίκτυο εκμεταλλεύεται η Ο.ΣΥ. Α.Ε.[εκκρεμεί παραπομπή]

Οδικές μεταφορές

Επεξεργασία

Λόγω της γεωμορφολογίας του Πειραιά και τη στενή είσοδο στη χερσόνησο, δεν υπάρχει έντονο εθνικό οδικό δίκτυο. 2 κύριες οδικές αρτηρίες συνδέουν την πόλη με τις υπόλοιπες περιοχές της Αττικής: Η οδός Πειραιώς και ο Κόμβος Λεωφόρου Ποσειδώνος / Αυτοκινητόδρομος 1 (Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Εύζωνοι). Ξεκινάει από τα σύνορα του Πειραιά με το Παλαιό Φάληρο, κατευθύνεται προς την Αθήνα και αργότερα προς τη Λαμία και τη Θεσσαλονίκη.

Εκτός από τον αυτοκινητόδρομο ΠΑΘΕ, από τον Πειραιά περνάνε και δύο εθνικές οδοί. Η πρώτη είναι η εθνική οδός 56, που συνδέει τον Πειραιά με την Αθήνα. Η δεύτερη είναι η εθνική οδός 56α, η οποία συνδέει τον Πειραιά με το Κερατσίνι και τον Σκαραμαγκά στα δυτικά και το Παλαιό Φάληρο στα ανατολικά.[εκκρεμεί παραπομπή]

Κλίμα

Επεξεργασία

Το κλίμα του Πειραιά είναι θερμό ημίξηρο (το μοναδικό τέτοιο κλίμα στην Ελλάδα σύμφωνα με τον κλιματικό άτλαντα της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας) κατά την Κλιματική ταξινόμηση Κέππεν.[33][34] Ταυτόχρονα ο Πειραιάς είναι η θερμότερη περιοχή ετησίως στην Ηπειρωτική Ευρώπη για την περίοδο 1981-2010.[35] Τα κύρια χαρακτηριστικά της περιοχής είναι ο καθαρός ουρανός στη μεγαλύτερη διάρκεια του έτους, τα μεγάλα σε διάρκεια φθινόπωρα και τα ζεστά και ξηρά καλοκαίρια. Οι χιονοπτώσεις το χειμώνα είναι σχετικά σπάνιες και όποτε συμβαίνουν είναι συνήθως ασθενείς με ελάχιστες εξαιρέσεις ενώ οι μεγάλες βροχοπτώσεις κυμαίνονται από τα τέλη Σεπτεμβρίου έως και τα τέλη Απριλίου.

Κλιματικά δεδομένα Πειραιά - Ε.Μ.Υ (1981-2010)
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Μέση Μέγιστη °C (°F) 14.1 14.4 16.6 20.3 25.1 29.9 32.8 32.9 29.1 24.2 18.9 15.4 22,81
Μέση Μηνιαία °C (°F) 11.1 11.2 13.3 16.9 21.4 26.3 29.0 28.8 25.2 20.6 15.8 12.6 19,35
Μέση Ελάχιστη °C (°F) 8.2 7.9 10.0 13.4 17.7 22.2 24.8 25.0 21.5 17.4 12.9 9.7 15,89
Βροχόπτωση mm (ίντσες) 41,95 36,26 34,09 30,34 15,95 5,08 5,56 3,07 11,37 30,5 58,87 58,84 331,9
Πηγή: Meteoclub.gr[36]


Κλιματικά δεδομένα Λιμάνι Πειραιά
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F) 19.3 19.8 24.6 28.6 30.8 36.3 41.8 37.7 33.2 30.2 26.7 21.6 41,8
Μέση Μέγιστη °C (°F) 15.2 15.4 18.5 21.6 24.8 30.8 35.0 33.3 29.0 25.1 21.3 17.6 23,97
Μέση Μηνιαία °C (°F) 12.8 12.7 15.3 18.4 21.4 27.1 31.0 30.0 25.8 22.1 18.4 15.1 20,84
Μέση Ελάχιστη °C (°F) 10.3 10.0 12.2 15.2 18.1 23.4 27.1 26.7 22.6 19.2 15.6 12.5 17,74
Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F) 4.6 0.7 7.5 10.5 14.1 18.4 20.1 21.9 15.8 15.6 7.8 7.5 0,7
Βροχόπτωση mm (ίντσες) 51,9 26,4 27,9 9,7 14,9 6,6 1,3 16,2 64,2 4,5 53,6 29,6 306,8
Πηγή #1: Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (Aπρ 2022 – Aπρ 2024)[37]
Πηγή #2: Piraeus Port N.O.A station, [38] Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός[39]

Αδελφοποιημένες Πόλεις

Επεξεργασία

Η πόλη του Πειραιά έχει αδελφοποιηθεί με τις παρακάτω πόλεις:

Προξενικές Αρχές

Επεξεργασία

Στον Πειραιά υφίστανται τα ακόλουθα Προξενεία χωρών:

Πρόσωπα

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Νικολίνα Μυωφά, Εγκαταλελειμμένες - αδόμητες εκτάσεις στον Δήμο Πειραιά και πολιτική διαχείρισης (πτυχιακή εργασία στο Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου), Αθήνα 2007, σελ. 59.
  2. ↑ «Maritime passenger statistics». Eurostat Statitstics Explained. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2023. 
  3. ↑ Άρθρο της επιστημονικής επιθεώρησης Geology (Αγγλικά)
  4. ↑ Τελικά ο Στράβωνας είχε δίκιο για το αρχαίο νησί του Πειραιά
  5. ↑ Αριστοτέλης, «Πολιτικά», Βιβλίον β΄, 1267b: [...] "Ἱππόδαμος δὲ Εὐρυφῶντος Μιλήσιος (ὃς καὶ τὴν τῶν πόλεων διαίρεσιν εὗρε καὶ τὸν Πειραιᾶ κατέτεμεν, γενόμενος καὶ περὶ τὸν ἄλλον βίον περιττότερος διὰ φιλοτιμίαν οὕτως [25] ὥστε δοκεῖν ἐνίοις ζῆν περιεργότερον τριχῶν τε πλήθει καὶ κόσμῳ πολυτελεῖ, ἔτι δὲ ἐσθῆτος εὐτελοῦς μὲν ἀλεεινῆς δέ, οὐκ ἐν τῷ χειμῶνι μόνον ἀλλὰ καὶ περὶ τοὺς θερινοὺς χρόνους, λόγιος δὲ καὶ περὶ τὴν ὅλην φύσιν εἶναι βουλόμενος) πρῶτος τῶν μὴ πολιτευομένων ἐνεχείρησέ τι περὶ πολιτείας [30] εἰπεῖν τῆς ἀρίστης. κατεσκεύαζε δὲ τὴν πόλιν τῷ πλήθει μὲν μυρίανδρον, εἰς τρία δὲ μέρη διῃρημένην• ἐποίει γὰρ ἓν μὲν μέρος τεχνίτας, ἓν δὲ γεωργούς, τρίτον δὲ τὸ προπολεμοῦν καὶ τὰ ὅπλα ἔχον. διῄρει δ’ εἰς τρία μέρη τὴν χώραν, τὴν μὲν ἱερὰν τὴν δὲ δημοσίαν τὴν δ’ ἰδίαν• ὅθεν [35] μὲν τὰ νομιζόμενα ποιήσουσι πρὸς τοὺς θεούς, ἱεράν, ἀφ’ ὧν δ’ οἱ προπολεμοῦντες βιώσονται, κοινήν, τὴν δὲ τῶν γεωργῶν ἰδίαν. ᾤετο δ’ εἴδη καὶ τῶν νόμων εἶναι τρία μόνον• περὶ ὧν γὰρ αἱ δίκαι γίνονται, τρία ταῦτ’ εἶναι τὸν ἀριθμόν, ὕβριν βλάβην θάνατον. ἐνομοθέτει δὲ καὶ δικαστήριον ἓν τὸ [40] κύριον, εἰς ὃ πάσας ἀνάγεσθαι δεῖν τὰς μὴ καλῶς κεκρίσθαι δοκούσας δίκας• τοῦτο δὲ κατεσκεύαζεν ἐκ τινῶν γερόντων αἱρετῶν".
  6. ↑ Επτά Ημέρες, ένθετο περιοδικό της εφημερίδας Η Καθημερινή, Κυριακή 30 Απριλίου 1995.
  7. ↑ Θουκυδίδης, «Ιστορίαι», Βιβλίο Η.
  8. ↑ Αριστοτέλης, «Αθηναίων Πολιτεία», 42: [...] "XLII. § 2. ἐπὰν δὲ δοκιμασθῶσιν οἱ ἔφηβοι, συλλεγέντες οἱ πατέρες αὐτῶν κατὰ φυλάς, ὀμόσαντες αἱροῦνται τρεῖς ἐκ τῶν φυλετῶν τῶν ὑπὲρ τετταράκοντα ἔτη γεγονότων, οὓς ἂν ἡγῶνται βελτίστους εἶναι καὶ ἐπιτηδειοτάτους ἐπιμελεῖσθαι τῶν ἐφήβων, ἐκ δὲ τούτων ὁ δῆμος ἕνα τῆς φυλῆς ἑκάστης χειροτονεῖ σωφρονιστήν, καὶ κοσμητὴν ἐκ τῶν ἄλλων Ἀθηναίων ἐπὶ πάντας. συλλαβόντες δ´ οὗτοι τοὺς ἐφήβους, πρῶτον μὲν τὰ ἱερὰ περιῆλθον, εἶτ´ εἰς Πειραιέα πορεύονται, καὶ φρουροῦσιν οἱ μὲν τὴν Μουνιχίαν, οἱ δὲ τὴν Ἀκτήν. χειροτονεῖ δὲ καὶ παιδοτρίβας αὐτοῖς δύο καὶ διδασκάλους, οἵτινες ὁπλομαχεῖν καὶ τοξεύειν καὶ ἀκοντίζειν καὶ καταπάλτην ἀφιέναι διδάσκουσιν. δίδωσι δὲ καὶ εἰς τροφὴν τοῖς μὲν σωφρονισταῖς δραχμὴν αʹ ἑκάστῳ, τοῖς δ´ ἐφήβοις τέτταρας ὀβολοὺς ἑκάστῳ• τὰ δὲ τῶν φυλετῶν τῶν αὑτοῦ λαμβάνων ὁ σωφρονιστὴς ἕκαστος ἀγοράζει τὰ ἐπιτήδεια πᾶσιν εἰς τὸ κοινόν (συσσιτοῦσι γὰρ κατὰ φυλάς), καὶ τῶν ἄλλων ἐπιμελεῖται πάντων. καὶ τὸν μὲν πρῶτον ἐνιαυτὸν οὕτως διάγουσι• τὸν δ´ ὕστερον ἐκκλησίας ἐν τῷ θεάτρῳ γενομένης, ἀποδειξάμενοι τῷ δήμῳ τὰ περὶ τὰς τάξεις, καὶ λαβόντες ἀσπίδα καὶ δόρυ παρὰ τῆς πόλεως, περιπολοῦσι τὴν χώραν καὶ διατρίβουσιν ἐν τοῖς φυλακτηρίοις. φρουροῦσι δὲ τὰ δύο ἔτη χλαμύδας ἔχοντες, καὶ ἀτελεῖς εἰσι πάντων• καὶ δίκην οὔτε διδόασιν οὔτε λαμβάνουσιν, ἵνα μὴ πρόφασις ᾖ τοῦ ἀπιέναι, πλὴν περὶ κλήρου καὶ ἐπικλήρου, κἄν τινι κατὰ τὸ γένος ἱερωσύνη γένηται. διεξελθόντων δὲ τῶν δυεῖν ἐτῶν, ἤδη μετὰ τῶν ἄλλων εἰσίν". [...]
  9. ↑ «ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΠΕΤΡΑΚΟΥ» (PDF). 
  10. ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 186, τομ. 13.
  11. ↑ Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Πειραιός, ούτως εκαλείτο ο λιμήν της Αττικής, Πειραιός δε και το εθνικόν, ύστερον δε Πειραιεύς δήμος της Ιπποθοωντίδος φυλής. ό δημότης Πειραιεύς, τα τοπικά εκ, Πειραιώς, εις τόπον εις Πειραιά, εν τόπω εν Πειραιεί και Πειραιοί. λέγεται και κτητικώς Πειραϊκός μετά συστολής του α. έστι και της Κορινθίας λιμήν. λέγεται δε και Πειρητίδος ιερός όρνις ως από του πειρήτης αρσενικού. έστι δε δήλον ως από του Πειραιά Πειραιάτης και Πειραιείτης και καθ’ υφαίρεσιν τής ει διφθόγγου Πειραίτης". [...], σελ. 228.
  12. ↑ Πρώτη αναφορά στον Πειραιά ως Porto Leone γίνεται στον χάρτη του Βεσκόντε (Pietro Vesconte) το 1318, από τον ιστότοπο www.koutouzis.gr. Βλ. για τον συμβολισμό του Λέοντα και τον χαρακτηρισμό του ως Δράκος στο Κουτελάκης Χαρ. Το πόρτο Λεόνε, ο Λέων του Πειραιώς, Πειραιάς 2000, έκδοση της Γαλλικής Σχολής "Άγιος Παύλος".
  13. ↑ «Αιώνες της παρακμής – ΔΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΑ». Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2019. 
  14. ↑ Σύντομη παρουσίαση του ντοκιμαντέρ του Διονύση Γρηγοράτου «Στον αστερισμό του Πόρτο Λεόνε - Η τοπική συνείδηση μιας πολιτείας» με αναφορά στην εποχή ονομασίας ως «Μαγχεστρία», στον ιστότοπο του Ριζοσπάστη.
  15. ↑ Μιχελή, Λίζα (1988). Από το Πόρτο Λεόνε στη Μαγχεστρία της Ανατολής. Αθήνα: Δρώμενα. σελίδες 5–7. 
  16. ↑ 16,0 16,1 «ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ». www.pcci.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2020. 
  17. ↑ «ΠΕΙΡΑΙΑΣ: ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ [ΟΔΟΣ ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑΣ]». Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2020. 
  18. ↑ Μάνος Μπίρης, Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη (2001). Νεοκλασική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα. Μέλισσα, Αθήνα. σελ. 276. 
  19. ↑ «ΜΕΓΑΡΟ ΚΑΝΕΤΤΗ». Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2020. 
  20. ↑ Μπουγάς, Ιωάννης (27 Ιουλίου 2019). «Λιτανείες Εορτές στον Πειραιά. Εκκλησιαστικές φωτογραφίες του 20ου αιώνος. ανάρτηση 12η». ENOTHTA. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2019. 
  21. ↑ Ιεροί Ναοί Πειραιά
  22. ↑ ««ΦΕΚ B 631/2001». Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. 25 Μαΐου 2001». 
  23. ↑ «Εφημερίδες και δημοσιογραφία στον Πειραιά». Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2020. 
  24. ↑ «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΪΚΟΥ ΤΥΠΟΥ». Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2020. 
  25. ↑ Psarras, Petros (16 Οκτωβρίου 2019). «Οκτώβριος του 1988…Το TV PLUS εκπέμπει απο τον Πειραιά». PireasPiraeus (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2020. 
  26. ↑ ΜΠΕΛΣΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ (2016). ΖΑΝΝΕΙΟ 1956-1986. Ένα ιστορικό σχολείο του Πειραιά "αποκαλύπτεται". Τα πρώτα 30 χρόνια (έρευνα βασισμένη σε αδημοσίευτο αρχειακό υλικό). Αθήνα: Παπαζήσης. ISBN 978-960-02-3281-3. 
  27. ↑ «Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα – ΔΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΑ». Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2020. 
  28. ↑ «ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΕΙΡΑΙΑ». dide-peiraia.att.sch.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2020. 
  29. ↑ «ΠΕΙΡΑΙΑΣ :: ΣΔΥ ΠΕΙΡΑΙΑ». www.sdypir.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2020. 
  30. ↑ «Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς Α.Ε.». olp.gr. 3 Ιουνίου 2009. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2020. 
  31. ↑ «Κατασκευή Επεκτάσεων ΤΡΑΜ». Αττικό Μετρό Α.Ε. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2013. 
  32. ↑ «Έργα Τραμ στον Πειραιά - Α΄ Φάση». Χάρτης Τραμ. Αττικό Μετρό Α.Ε. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2013. 
  33. ↑ «Climate Atlas of Greece» (PDF). Hellenic National Meteorological Service. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 21 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2019. 
  34. ↑ «Homogenization of mean monthly temperature series in Greece». International Journal of Climatology. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2016. 
  35. ↑ «Athens Riviera: The warmest area in continental Europe». Meteoclub. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2019. 
  36. ↑ Piraeus climate data. Meteoclub. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2018. 
  37. ↑ «Meteo.gr - Προγνώσεις καιρού για όλη την Ελλάδα». 
  38. ↑ «Latest Conditions in Piraeus Port». 
  39. ↑ «World Meteorological Organization». Ανακτήθηκε στις 14 Ιουλίου 2023. 

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Αγγελόπουλος Γ., Στατιστική Πειραιώς, Εν Αθήναις 1852.
  • Αγγελόπουλος Ηλίας Ιω., Περί Πειραιώς και των λιμένων αυτού κατά τους αρχαίους χρόνους, Εν Αθήναις 1898.
  • Αγριαντώνη Χριστίνα, Οι απαρχές της εκβιομηχάνισης στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα, Ιστορικό Αρχείο, Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα 1986.
  • Αξαρλής Νίκος, Δημοτικό Θέατρο, Πειραιάς, θέατρο και πόλη, Οδός Πανός, Αθήνα 2001.
  • Δημακόπουλος Ιορδάνης, "Ο Ιω. Λαζαρίμος και το Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά" Πανελλήνιο Συνέδριο, Νεοκλασική πόλη και αρχιτεκτονική. Πρακτικά Α.Π.Θ., Σπουδαστήριο Ιστορίας Αρχιτεκτονικής, Θεσσαλονίκη 2-4 Δεκεμβρίου 1983, σελ. 110-127.
  • Ζουμπουλίδης Κ., Ιστορία και εξέλιξις του λιμένος Πειραιώς, Αθήναι 1932.
  • Hirschon Renee, Κληρονόμοι της Μικρασιατικής καταστροφής. Η κοινωνική ζωή των μικρασιατών προσφύγων στον Πειραιά, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2004.
  • Καμπούρογλου Παντολέων, Ιστορία του Πειραιώς, από του 1833-1882 έτους. Γενική κατάστασις - κίνησις εμπορίου - ναυτιλία - βιομηχανία. Εν Αθήναις, 1883, εκ του τυπογραφείου "Ο Ασμοδαίος" Γ. Σταυριανού.
  • Κοτέα Μ., Η βιομηχανική ζώνη του Πειραιά 1860-1890, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα 1997.
  • Κουτελάκης Χ., Φώσκολου Αμ., Πειραιάς και συνοικισμοί, (μαρτυρίες και γεγονότα), Εστία, Αθήνα 1991.
  • Κουτελάκης Χ., Το Πόρτο Λεόνε, ο λέων του Πειραιώς, η απαγωγή του στη Βενετία και τα προβλήματα που σχετίζονται με το μνημείο και τη χρονολόγησή του, Πειραιάς 2000, έκδοση Ελληνογαλλικής Σχολής Πειραιά «Ο Άγιος Παύλος».
  • Λεοντίδου Λίλα, Πόλεις της σιωπής, εργατικός εποικισμός της Αθήνας και του Πειραιά, 1909-1940, Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ, Αθήνα 1989.
  • Μαίστρου Ελ. Μαυροκορδάτου, Δημ., Μαχαίρας, Γ., Μπελαβίλας, Ν., Παπαστεφανάκη, Λ. Πολύζος, Γ., Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων (1909-1993), Λιπάσματα Δραπετσώνας, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, Αθήνα 2007.
  • Μαλικούτη Σταματίνα, Πειραιάς 1834-1912, Λειτουργική συγκρότηση και πολεοδομική εξέλιξη, ΠΙΟΠ, Αθήνα 2004.
  • Μαλικούτη Σταματίνα, Σταϊνχάουερ Γεώργιος, Τσοκόπουλος Βάσιας, Πειραιάς, Κέντρο ναυτιλίας και πολιτισμού, Έφεσος, Αθήνα 2000.
  • Μελετόπουλος Ι., Πειραϊκά, Αθήναι 1946.
  • Μέλιος Νίκος, Μπαφούνη Ευαγγελία, Νέο Φάληρο, φωτογραφικό οδοιπορικό, Νέο Φάληρο 1998.
  • Μπελαβίλας Νίκος, Ιστορία της πόλης του Πειραιά (19ος-20ος αιώνας), Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2021.
  • Μπέλσης Κωνσταντίνος, ΖΑΝΝΕΙΟ 1956-1986. Ένα ιστορικό σχολείο του Πειραιά "αποκαλύπτεται". (Έρευνα βασισμένη σε αδημοσίευτο αρχειακό υλικό), Παπαζήση, Αθήνα 2016.
  • Ντόριζας Νικόλας, Τα κτίρια του Πειραιά κατά τον 19ο αιώνα, Αθήνα 1997.
  • Συναρέλλη Μαρία, Δρόμοι και λιμάνια στην Ελλάδα, 1830-1880, Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα Ε.Τ.Β.Α., Αθήνα 1989.
  • Sorocos Eustache, P., La morphologie sociale du Piree a travers son evolution, Centre National des Researches Sociales, Athenes 1985.
  • Τσοκόπουλος Βάσιας, Πειραιάς, 1835-1870, Εισαγωγή στην Ιστορία του Ελληνικού Μάντσεστερ, Εταιρεία της Οικονομικής και Κοινωνικής Εταιρείας της Ελλάδας, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 1984.
  • Χατζημανωλάκης Γιάννης Ε., Το λιμάνι του Πειραιά στη διαδρομή των αιώνων, Δ' έκδοση, Πειραιάς 1996.

Φωτογραφικό υλικό

Επεξεργασία
  •  
    Σταθμός του Πειραιά
  •  
    Πλατεία Οδησσού
  •  
    Λιμένας Πειραιώς
  •  
    Πανοραμική άποψη του Πειραιά

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πειραιάς&oldid=10836646"
  NODES
INTERN 1