Πρίζα

Η πρίζα είναι ηλεκτρικό εξάρτημα από το οποίο αντλούν ενέργεια οι ηλεκτρικές συσκευές ενός νοικοκυριού.

Τύπος C (= οικογένεια C). Αριστερά ο ρευματολήπτης (ή ηλεκτρολήπτης, ή ρευματοβύσμα ή φις) και δεξιά ο ρευματοδότης (ή ηλεκτροδότης, ή πρίζα).

Ιστορία

Η πρίζα έχει συνήθως τρεις συνδέσεις, δύο για την παροχή εναλλασσόμενου ρεύματος και μία γείωση. Στην Ευρώπη και τις πρώην ευρωπαϊκές κτήσεις, οι πρίζες παρέχουν εναλλασσόμενη τάση 230 V (400 V για τριφασικό) με συχνότητα 50 Hz. Στην Αμερική, και σε μερικές ακόμα χώρες, οι πρίζες παρέχουν τάση 120 V και συχνότητα 60 Hz. Οι υποδοχές των πριζών διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα, στην ηπειρωτική Ευρώπη χρησιμοποιούνται βύσματα με τρεις ακίδες που σχηματίζουν ισόπλευρο τρίγωνο, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο,την Κύπρο, τη Μάλτα, την Ινδία και την Αμερική χρησιμοποιούνται πρίζες με πεπλατυσμένα βύσματα σε σχήμα "Τ", που υποτίθεται ότι παρέχουν μεγαλύτερη ασφάλεια. Μέχρι και πριν μερικά χρόνια, στην Ελλάδα, όπως και στις άλλες χώρες της τέως Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, οι πρίζες που έμπαιναν στα σπίτια, ήταν σχεδόν όλες με τρεις ακροδέκτες, οι οποίοι σχημάτιζαν ισόπλευρο τρίγωνο. Χωνευτές πρίζες έμπαιναν μόνο στα μέρη όπου η νοικοκυρά επρόκειτο να τοποθετήσει το ψυγείο και το πλυντήριο, καθώς και στη βεράντα. Μάλιστα αυτές οι τελευταίες είχαν από πάνω και ένα καπάκι για να προστατεύονται από τα νερά. Το 2003 όμως η Κομισιόν αποφάσισε να μη χρησιμοποιούνται πλέον πρίζες με τρεις πόλους, καθώς στο παρελθόν είχαν προκληθεί δεκάδες ατυχήματα απ' αυτές. Έτσι απ' τις αρχές του 2004 σε όλες τις χώρες τις Ευρωπαϊκης Ένωσης (εκτός Κύπρου, Μάλτας και Ηνωμένου Βασιλείου ) χρησιμοποιούνται μόνο χωνευτές πρίζες, οι οποίες ονομάζονται schuko (σούκο) και είναι πολύ πιο ασφαλείς. Εταιρείες οι οποίες παράγουν πρίζες και διακόπτες είναι η Legrand, η Vimar, η Aliberti και πολλές άλλες.

Στην ελληνική γλώσσα, πρίζα ονομάζονται κοινώς δύο διαφορετικά, αλλά σχετιζόμενα ηλεκτρικά εξαρτήματα:

• Ρευματοδότης (το θηλυκό εξάρτημα, επίσης ηλεκτροδότης, πρίζα ή μπρίζα): Το εξάρτημα που βρίσκεται συνήθως είτε σταθερά στηριγμένο σε κάποιον τοίχο ή είναι μέρος ενός πολύπριζου. Έχει εσοχές, στις οποίες μπαίνει ο ρευματολήπτης.
• Ρευματολήπτης (το αρσενικό εξάρτημα, επίσης ηλεκτρολήπτης, βύσμα και φις): Το κινητό εξάρτημα στο οποίο καταλήγει το καλώδιο μιας συσκευής.

Οι ρευματοδότες-ρευματολήπτες διακρίνονται σε διάφορα είδη ανάλογα με:

• το υλικό κατασκευής (π.χ. πλαστικοί-μεταλλικοί)
• την στεγανότητα (π.χ. μη στεγανοί, στεγανοί (διάφοροι βαθμοί στεγανότητας ΙΡ))
• τον τρόπο τοποθέτησης (π.χ χωνευτοί, επιτοίχιοι)
• τον τόπο τοποθέτησης (π.χ οικία, βιομηχανία)
• την ονομαστική τους τάση (π.χ. 10A, 16A)
• την ονομαστική τους έντασης (π.χ. 230V, 400V)

Έτσι, στο ηλεκτρικό κύκλωμα της συσκευής η πρίζα έχει το ρόλο της πηγής.