Στάρα Ζαγόρα

Η Στάρα Ζαγόρα (βουλγαρικά: Стара Загора = Στάρα Ζαγκόρα, Παλαιά Ζαγορά) είναι πόλη της Νότιας Βουλγαρίας και εθνικής σημασίας οικονομικό κέντρο. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 196 μ. και απέχει από τη Σόφια 231 χλμ. Είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Είναι γνωστή ως η πόλη των ευθέων δρόμων, των φιλυρών και των ποιητών. Το Δεκέμβριο του 2014 η πόλη είχε πληθυσμό 149.137 κατοίκους, ενώ το πολεοδομικό της συγκρότημα 213.444, το πέμπτο μεγαλύτερο στη Βουλγαρία.

Στάρα Ζαγόρα
Σημαία
Στάρα Ζαγόρα 42°25′32″N 25°38′5″E
Χώρα	Βουλγαρία
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος της Στάρα Ζάγκορα
Διοίκηση
• Δήμαρχος	Zhivko Todorov
Υψόμετρο	196
Πληθυσμός	162.768
Ταχ. κωδ.	6000
Τηλ. κωδ.	042
Ζώνη ώρας	UTC+02:00 (επίσημη ώρα) UTC+03:00 (θερινή ώρα)
Σχετικά πολυμέσα

Οι 44οι Βαλκανικοί Αγώνες Στίβου 1985 έγιναν στην πόλη.

Ονομα

Το όνομα προέρχεται από τη Βουλγαρικά σταρ ("παλιό") και τo όνομα της μεσαιωνικής περιοχής Ζαγορά ("περά από τα βουνά (του Αίμου)" στα Βουλγαρικά)

Το αρχαίο Ελληνικό όνομα ήταν Βερόη (Veroe), το οποίο άλλαξε σε Ulpia Augusta Traiana από τους Ρωμαίους. Από τον 6ο αιώνα η πόλη ονομαζόταν Βέρεια (Vereja) και, από το 784, η Ειρηνέπολις (Irenopolis) προς τιμήν της Βυζαντινής Αυτοκράτειρας Ειρήνης της Αθήνας. Τον Μεσαίωνα ονομάστηκε Boruj από τους Βούλγαρους και αργότερα, Železnik. Οι Τούρκοι το ονόμασαν Eski Hisar (παλιό φρούριο) και Eski Zagra, από τα οποία προέρχεται το σημερινό του όνομα, που εκχωρήθηκε το 1871.

Ιστορία

Το Ταχυδρομείο της Στάρα Ζαγόρα

Το Ρωμαϊκό Αμφιθέατρο

Το οχυρό Ούλπια Αουγκούστα Τραϊάνα πάνω στο χάρτη της σημερινής πόλης

Οι ευνοϊκές γεωγραφικές και κλιματικές συνθήκες της περιοχής γύρω από τη Στάρα Ζαγόρα συνέβαλαν στην ίδρυση αρκετών προϊστορικών οικισμών στο απώτερο παρελθόν. Πάνω από 100 προϊστορικοί τύμβοι από την 6η ως την 3η χιλιετία π.Χ. βρέθηκαν στην περιοχή της Στάρα Ζαγόρα. Ένας από αυτούς, ο τύμβος Μπερέκετσκα, είναι ο μεγαλύτερος στη Βουλγαρία και περιέχει ίχνη ανθρώπων που έζησαν εκεί από τη Νεολιθική Εποχή (6η χιλιετία π. Χ.) μέχρι το Μεσαίωνα (12ος αιώνας). Μέσα στην ίδια την πόλη υπάρχει ένας προϊστορικός οικισμός. Δύο κατοικίες από τη Νεολιθική Εποχή σώζονται στο Μουσείο Νεολιθικών Κατοικιών. Είναι οι καλύτερα διατηρημένες κατοικίες της Νεολιθικής Εποχής (6η χιλιετία π. Χ.) στην Ευρώπη και περιέχουν πλούσια συλλογή εργαλείων και τεχνουργημάτων. Τα αρχαιότερα ορυχεία χαλκού στην Ευρώπη (5η χιλιετία π.Χ.) βρέθηκαν 8 χλμ. ανατολικά της πόλης. Σημαντικές ποσότητες μεταλλεύματος χαλκού εξαγόταν από 11 ορυχεία από αρχαίους κατοίκους αυτής της περιοχής, που το εμπορεύονταν σε όλη την ήπειρο.

Ευρισκόμενη στο σταυροδρόμι πολλαπλών πολιτισμών, η Στάρα Ζαγόρα είναι ένα σημαντικό κομμάτι στο ψηφιδωτό των Ευρωπαϊκών πολιτιστικών δρόμων. Κατοικημένη από Θράκες, αρχαίους Έλληνες, Ρωμαίους, Οθωμανούς και Βουλγάρους αυτή η μοναδική πόλη φέρει το ιστορικό αποτύπωμα αυτών των παρελθόντων πολιτισμών, μαζί με πολλούς από τους ιστορικούς θησαυρούς τους. Απόδειξη της μακροβιότητάς της είναι τα πολλαπλά ονόματα της πόλης, καθένα τους συνδεόμενο με μια διαφορετική εποχή της ανάπτυξής της.

Ρωμαϊκή περίοδος

Ιδρυμένη γύρω στο 106 μ.Χ. από τον Αυτοκράτορα Μάρκο Ούλπιο Τραϊανό (98 - 117 μ.Χ.), η Αουγκούστα Τραϊάνα, η επιδεικτικότερη πόλη από τις Τραϊανές, ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στη Ρωμαϊκή επαρχία της Θράκης το 2ο και 3ο αιώνα μ.Χ. , μετά τη Φιλιππούπολη. Καταλάμβανε έκταση 38 εκταρίων και ήταν οχυρωμένη με ισχυρά οχυρωματικά τείχη. Η Αουγκούστα Τραϊάνα είχε το καθεστώς αυτόνομης πόλης του τύπου πόλης-κράτους. Από την εποχή του Αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου (161 - 180 μ.Χ.) μέχρι τον Αυτοκράτορα Γαλλιηνό (253 - 268 μ.Χ.) είχε το δικαίωμα να κόβει τα δικά της μπρούντζινα νομίσματα, που κυκλοφορούσαν σε όλη τη Βαλκανική Χερσόνησο.

Μεσαίωνας

Μεταξύ του 4ου και 7ου αιώνα ως τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η πόλη είχε το όνομα Βερόη. Ήταν θρησκευτικό κέντρο των πρώτων Χριστιανών στις περιοχές αυτές και η κατοικία ενός αρχιεπισκόπου. Για μια σύντομη περίοδο ονομάστηκε Ειρηνόπολις, από τη Βυζαντινή Αυτοκράτειρα Ειρήνη, που επισκέφθηκε την πόλη το 784.

Το 812 η πόλη έγινε τμήμα του Πρώτου Βουλγαρικού Κράτους με το όνομα Βερέια, που απαντά επίσης ως Μπερέια, Μπερόια. Κατά τη Δεύτερη Βουλγαρική Αυτοκρατορία (12ο μέχρι 14ο αιώνα) η πόλη είχε το όνομα Μπόρουι. Έγινε κέντρο μιας διοικητικής περιοχής μέσα στη Μεσαιωνική Βουλγαρία. Μερικά από τα αξιολογότερα Μεσαιωνικά έργα λιθοπλαστικής χρονολογούνται από αυτή την περίοδο - κομψά ανάγλυφα που απεικονίζουν ζώα. Ένα από αυτά, μια λέαινα με το λιονταράκι της, έγινε το σύμβολο της Στάρα Ζαγόρα.

Οθωμανική περίοδος

Το 1364 η μεσαιωνική πόλη καταλήφθηκε από τους Τούρκους, που την ονόμασαν Εσκί (Χισάρ) Ζαγκρά (το Παλιό φρούριο Ζαγόρα). Κατά τη Βουλγαρική Αφύπνιση εξελίχθηκε σε σημαντικό κέντρο βιοτεχνίας και εμπορίου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1850 το Τουρκικό όνομα αντικαταστάθηκε από το Βουλγαρικό Ζελέζνικ. Το σημερινό όνομα της πόλης, Στάρα Ζαγόρα, εμφανίσθηκε για πρώτη φορά σε έγγραφα από το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο του Τσάριγκραντ (Κωνσταντινούπολη)το 1875.

Η Στάρα Ζαγόρα και η μάχη του 1877

Η 31 Ιουλίου 1877 είναι μια τραγική ημερομηνία στην ιστορία της πόλης. Την ημέρα αυτή έλαβε χώρα κοντά στη Στάρα Ζαγόρα η πρώτη μεγάλη σύγκρουση ανάμεσα στους δύο εμπόλεμους στρατούς του Ρωσοτουρκικού Απελευθερωτικού Πολέμου. Ο Τουρκικός στρατός δύναμης 48.000 ρίχτηκε στην πόλη, που την υπερασπίζονταν μόνο ένα μικρό Ρωσικό απόσπασμα και μια μικρή μονάδα Βούλγαρων εθελοντών. Μετά από μια εξάωρη μάχη για τη Στάρα Ζαγόρα οι Ρώσοι στρατιώτες και οι Βούλγαροι εθελοντές παραδόθηκαν υπό την πίεση του μεγαλύτερου εχθρικού στρατού. Τότε η πόλη βίωσε αμέσως τη μεγαλύτερη τραγωδία της. Ο οπλισμένος Τουρκικός στρατός, υποστηριζόμενος από Αλβανούς βασιβουζούκους (άτακτους), Τσερκέζους υπό τον Αχμέντ Τζιβέ, Γύφτους από το Τσιρπάν με την υλικοτεχνική υποστήριξη συμμετεχόντων Εβραίων και ενός Εβραίου διοικητή, διέπραξαν τη σφαγή της Στάρα Ζαγόρα κατά των άοπλων αμάχων. Η πόλη κατακάηκε και ισοπεδώθηκε τις τρεις μέρες που ακολούθησαν τη μάχη. Με απίστευτο σαδισμό σφαγιάστηκαν 14.500 Βούλγαροι από την πόλη και τα χωριά νότια αυτής, όλοι δηλαδή οι Βούλγαροι πολίτες, πλην εξαιρέσεων. Άλλες 10.000 νέες γυναίκες και κορίτσια πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Όλοι οι Χριστιανικοί ναοί χτυπήθηκαν από το πυροβολικό και κάηκαν. Το μόνο δημόσιο κτίριο που επέζησε από τη φωτιά ήταν το τζαμί, το Εσκί Τζαμίγια, που σώζεται ακόμη και σήμερα. Αυτή είναι ίσως η μεγαλύτερη και χειρότερη σφαγή που αναφέρεται στη Βουλγαρική ιστορία και μια από τις τραγικότερες στιγμές των Βουλγάρων. Ενώ ο Βουλγαρικός λαός έχασε αυτή τη συγκεκριμένη μάχη για τη Στάρα Ζαγόρα, τελικά κέρδισε τον πόλεμο. Σήμερα αρκετά μνημεία μαρτυρούν την ευγνωμοσύνη του Βουλγαρικού λαού στους απελευθερωτές του.

Η αναστήλωση της Στάρα Ζαγόρα από την καταστροφή άρχισε αμέσως μετά την απελευθέρωση της Βουλγαρίας. Ο πρώτος συμβολικός θεμέλιος λίθος τοποθετήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 1879 από τον πρίγκιπα Αλέκο Μπογκόριντι. Η πόλη ανοικοδομήθηκε πάνω σε σχέδια του Τσέχου αρχιτέκτονα Λιούμπορ Μάγιερ και έγινε η πρώτη Βουλγαρική πόλη με σύγχρονη όψη μετά την Απελευθέρωση, με μεγάλους ευθείς δρόμους και ευρύχωρες πλατείες.

Κάθε χρόνο η 5η Οκτωβρίου εορτάζεται ως επίσημη μέρα της Στάρα Ζαγόρα με πολλαπλές εκδηλώσεις, συναυλίες, δραστηριότητες για παιδιά και πανηγύρι.

Κλίμα

Η πόλη είναι σε μια περιοχή μεταβατικού ηπειρωτικού κλίματος με υποτροπικές επιδράσεις. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι περίπου 13 °C.

Κλιματικά δεδομένα Στάρα Ζαγόρα (1931-1970)
Μήνας	Ιαν	Φεβ	Μάρ	Απρ	Μάι	Ιούν	Ιούλ	Αύγ	Σεπ	Οκτ	Νοε	Δεκ	Έτος
Μέση Μέγιστη °C (°F)	4.5	7.1	11.2	17.9	23.1	27.1	30.1	30.0	25.8	19.4	12.2	6.7	17,93
Μέση Μηνιαία °C (°F)	1.0	3.0	6.5	12.5	17.5	21.4	24.0	23.8	19.7	13.8	8.4	3.4	12,92
Μέση Ελάχιστη °C (°F)	−2.1	−0.7	1.9	7.0	11.7	15.4	17.7	17.5	13.8	9.1	4.9	0.2	8,03
Υετός mm (ίντσες)	47	35	37	51	71	66	57	48	32	45	57	52	598
Πηγή: [Stringmeteo.com]

Πληθυσμός

Η Στάρα Ζαγόρα ήταν μάλλον η μεγαλύτερη πόλη στα εδάφη της σημερινής Βουλγαρίας πριν την απελευθέρωση από την Οθωμανική κυριαρχία. Αλλά η πόλη κάηκε και καταστράφηκε από τον Τουρκικό στρατό κατά τον Απελευθερωτικό πόλεμο του 1877-1878. Την πρώτη δεκαετία μετά την απελευθέρωση της Βουλγαρίας, του 1880, ο πληθυσμός της Στάρα Ζαγόρα μειώθηκε και ήταν περίπου 16.000. Από τότε άρχισε να αυξάνεται κυρίως λόγω των μεταναστών από τις αγροτικές περιοχές και τις γύρω μικρότερες πόλεις, φθάνοντας στην κορύφωσή του το διάστημα 1989-1991 ξεπερνώντας τις 160.000. Στη συνέχεια ο πληθυσμός άρχισε να μειώνεται λόγω της χαμηλής γεννητικότητας. Η Στάρα Ζαγόρα είναι μια από τις πλουσιότερες πόλεις της Βουλγαρίας με πολύ καλύτερη οικονομική κατάσταση από το μέσο όρο των βουλγαρικών επαρχιών.

Kύρια αξιοθέατα

Μουσείο Νεολιθικών Κατοικιών, εξωτερικό

Μουσείο Νεολιθικών Κατοικιών, εσωτερικό

• Περιφερειακό Ιστορικό Μουσείο
• Αρχαία Αγορά
• Θρακικός Τάφος
• Ρωμαϊκά Λουτρά
• Μνημείο Σημαίας της Σαμάρα
• Πάρκο Αγιάζμοτο
• Μνημειακό Συγκρότημα Υπερασπιστών της Στάρα Ζαγόρα
• Μνημείο-σπίτι του Γκέο Μίλεφ
• Νότια Πύλη της Αουγκούστα Τραϊάνα
• Οπερα (1925)

Μουσείο Νεολιθικών Κατοικιών

Το Μουσείο Νεολιθικών Κατοικιών της Στάρα Ζαγόρα περιέχει ερείπια δύο από τα παλαιότερα σωζόμενα κτίρια στον κόσμο. Δημιουργήθηκε το 1979 και είναι παράρτημα του Περιφερειακού Ιστορικού Μουσείου της Στάρα Ζαγόρα. Έχει ανεγερθεί γύρω από δύο Νεολιθικές κατοικίες, που χρονολογούνται από την 6η χιλιετία π.Χ., και όπου βρέθηκαν 1826 αντικείμενα. Οι Νεολιθικές αυτές κατοικίες είναι οι καλύτερα διατηρημένες αυτής της περιόδου στην Ευρώπη. Κουζίνες, εστίες, χειρόμυλοι σιτηρών και κεραμικά αγγεία συνιστούν το πλουσιότερο απόθεμα της προϊστορικής οικιακής ζωής στην Ευρώπη της 6ης χιλιετίας π.Χ. Η έκθεση προϊστορικής τέχνης περιλαμβάνει 333 από τα σημαντικότερα ευρήματα της Νεολιθικής και Χαλκολιθικής περιόδου (6η-3η χιλιετία π.Χ.).

Αδελφοποιήσεις

• Ράντομ, Πολωνία
• Λάρισα, Ελλάδα
• Σαμάρα, Ρωσία
• Νταουνπάτρικ, Βόρεια Ιρλανδία
• Σέφιλντ, Αγγλία
• Κρούσεβατς, Σερβία
• Μπαρέιρο, Πορτογαλία