Creative Commons

Η Creative Commons (CC) είναι μια μη κερδοσκοπική οργάνωση αφιερωμένη στην επέκταση του εύρους των πνευματικών έργων που είναι διαθέσιμα για να βασιστούν σε αυτά και άλλα έργα και να μοιραστούν νόμιμα. Η οργάνωση έχει εκδώσει διάφορες άδειες πνευματικών δικαιωμάτων γνωστές ως άδειες Creative Commons. Αυτές οι άδειες επιτρέπουν στους δημιουργούς να δηλώσουν εύκολα ποια δικαιώματα διατηρούν, και ποια δικαιώματα παραμερίζουν προς όφελος άλλων δημιουργών.

Creative Commons

Νομική μορφή	μη κερδοσκοπικός οργανισμός
Ίδρυση	15  Ιανουαρίου 2001
Ιδρυτής	Λώρενς Λέσιγκ, Hal Abelson και Eric Eldred
Έδρα	Μάουντεν Βιού, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Περιοχές δραστηρ.	παγκόσμιο
Σημαντικά πρόσωπα	Ryan Merkley, Catherine Stihler και Anna Tumadóttir
Προϊόντα	άδειες Creative Commons
Υπάλληλοι	147
Σλόγκαν	Creative Commons develops, supports, and stewards legal and technical infrastructure that maximizes digital creativity, sharing, and innovation.
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Πολυμέσα
δεδομένα ()

Στόχος

Σεμινάριο της Creative Commons στο Τόκυο της Ιαπωνίας το 2007

Οι άδειες Creative Commons επιτρέπουν στους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων να χορηγήσουν μερικά ή όλα τα δικαιώματά τους στο κοινό διατηρώντας άλλα μέσω ποικίλων σχημάτων χορήγησης αδειών και συμβάσεων συμπεριλαμβανομένης της απελευθέρωσης ως κοινό κτήμα ή όρους χορήγησης αδειών ελεύθερου περιεχομένου. Η πρόθεση είναι να αποφευχθούν τα προβλήματα που οι τρέχοντες νόμοι περί πνευματικής ιδιοκτησίας δημιουργούν για τη διανομή των πληροφοριών.

Το εγχείρημα παρέχει διάφορες ελεύθερες άδειες που οι ιδιοκτήτες πνευματικών δικαιωμάτων μπορούν να χρησιμοποιήσουν κατά δημοσίευση των έργων τους στον Παγκόσμιο Ιστό. Παρέχει επίσης τα μεταδεδομένα RDF/XML που περιγράφουν την άδεια χρήσης και το έργο, που το καθιστούν ευκολότερο να επεξεργαστεί αυτόματα και να εντοπίσει τις αδειοδοτημένες εργασίες. Η Creative Commons παρέχει επίσης μια σύμβαση «πνευματικών δικαιωμάτων των Ιδρυτών», που προορίζεται να επαναδημιουργήσει τα αποτελέσματα των αρχικών αμερικανικών νόμων πνευματικών δικαιωμάτων που δημιουργήθηκαν από τους Ιδρυτές του Συντάγματος των ΗΠΑ.

Όλες αυτές οι προσπάθειες, και ακόμη περισσότερες, γίνονται για να αντιμετωπίσουν τα αποτελέσματα αυτών που η Creative Commons θεωρεί για ότι είναι μια κυριαρχική και όλο και περισσότερο περιοριστική κουλτούρα αδειών χρήσης. Σύμφωνα με τον Λώρενς Λέσιγκ (Lawrence Lessig), δικηγόρο, ιδρυτή των Creative Commons και πρώην πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου, είναι «ένας πολιτισμός στον οποίο οι δημιουργοί μπορούν να δημιουργήσουν μόνο με την άδεια του ισχυρού, ή των δημιουργών του παρελθόντος». Ο Λέσσιγκ υποστηρίζει ότι ο σύγχρονος πολιτισμός εξουσιάζεται από τους παραδοσιακούς διανομείς προκειμένου να διατηρηθούν και να ενισχυθούν τα μονοπώλιά τους στα πολιτιστικά προϊόντα όπως η δημοφιλής μουσική και ο δημοφιλής κινηματογράφος, και ότι η Creative Commons μπορεί να παρέχει εναλλακτικές λύσεις σε αυτούς τους περιορισμούς.

Ιστορία

Οι άδειες Creative Commons είναι μεταγενέστερες χρονικά από την Open Publication License και την GNU Free Documentation License (GFDL). Η GFDL προοριζόταν κυρίως ως άδεια για την τεκμηρίωση λογισμικού, αλλά είναι επίσης σε ενεργό χρήση από εγχειρήματα άσχετα με το λογισμικό όπως η Wikipedia. Η Open Publication License είναι τώρα κατά ένα μεγάλο μέρος ξεπερασμένη, και ο δημιουργός της προτείνει νέα εγχειρήματα να μην την χρησιμοποιούν. Και οι δύο άδειες περιείχαν προαιρετικά μέρη που, κατά τις απόψεις των κριτικών, τις κατέστησαν λιγότερο «ελεύθερες». Το GFDL διαφέρει από τις άδειες των CC στην απαίτησή του ότι η εξουσιοδοτημένη εργασία διανέμεται σε μια μορφή που είναι «διαφανής», δηλ., όχι με ένα ιδιόκτητη ή/και εμπιστευτική μορφή. Οι CC άδειες δεν είναι συμβατές με την GFDL, ωστόσο στο προσχέδιο για την έκδοση 2 της GFDL το Free Software Foundation περιέλαβε μια πρόβλεψη υπό συζήτηση για την άδεια GNU Wiki License, που θα επέτρεπε υπό ορισμένες προϋποθέσεις τη "μετανάστευση" συμμετοχικών GFDL εγχειρημάτων σε άδειες CC.

Έναρξη των Creative Commons στην Ελλάδα 13/10/2007

Ο Λόρενς Λέσσιγκ, ο ιδρυτής και ο πρώην πρόεδρος, ξεκίνησε τον οργανισμό ως πρόσθετη μέθοδο στους στόχους της υπόθεσης του στο Ανώτατο Δικαστήριο (των ΗΠΑ), Eldred V. Ashcroft. Το αρχικό σύνολο αδειών Creative Commons δημοσιεύθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2002.

Η Creative Commons ξεκίνησε επίσημα το 2001 με την υποστήριξη του Center for the Public Domain. Η έναρξη του εγχειρήματος είχε την πρόσθετη υποστήριξη από τους σπουδαστές και συνεργάτες της Νομικής Σχολής του Χάρβαρντ και το Κέντρο Νομικής Σχολής του Στάνφορντ για το Διαδίκτυο και την Κοινωνία. Η Creative Commons έχει τα κεντρικά γραφεία της στο Σαν Φρανσίσκο. Η οργάνωση λειτουργεί από το Διοικητικό Συμβούλιο των Creative Commons και ένα μικρό αριθμό διοικητικού προσωπικού και μια τεχνική ομάδα, και υποστηρίζεται συμβουλευτικά από μια Τεχνική Συμβουλευτική Επιτροπή.

Το ίδιο το εγχείρημα τιμήθηκε το 2004 με το Golden Nica Award στο Prix ARS Electronica, για την κατηγορία «όραμα δικτύου».

Στις 15 Δεκεμβρίου 2006, ο καθηγητής Λέσσιγκ αποσύρθηκε από πρόεδρος και διόρισε τον Joi Ito ως νέο πρόεδρο, σε μια τελετή που πραγματοποιήθηκε στο Second Life.

Στην Ελλάδα έγινε πανηγυρική έναρξη των Creative Commons με συνέδριο που οργανώθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2007 με την παρουσία του καθηγητή Λέσσιγκ.

Χαρακτηριστικά και όροι των αδειών

Στην απόφαση για την επιλογή της κατάλληλης άδειας χρήσης λαμβάνονται υπόψη τρία βασικά ερωτήματα:

• Απαιτείται η αναφορά του δημιουργού;
• Επιτρέπεται η εμπορική χρήση;
• Επιτρέπεται η τροποποίηση του έργου; Εάν ναι, ο χρήστης θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την ίδια άδεια χρήσης ή μπορεί να επιλέξει άλλη;

Τα ερωτήματα αυτά αντιστοιχούν στην υιοθέτηση ή όχι, τεσσάρων βασικών όρων στην επιλεγμένη άδεια:

Εικονίδιο	Συντόμευση	Όρος (αγγλικά)	Όρος (ελληνικά)	Ορισμός
	by	Attribution	Αναφορά	Απαιτείται αναφορά του δημιουργού ή του χορηγού της άδειας.
	nc	Noncommercial	Μη Εμπορική Χρήση	Δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί το έργο για εμπορικούς σκοπούς.
	nd	No Derivative Works	Όχι Παράγωγα Έργα	Δεν επιτρέπεται για το έργο να αλλοιωθεί, να τροποποιηθεί ή να δημιουργηθεί κάτι νέο βασισμένο στο έργο.
	sa	Share Alike	Παρόμοια διανομή	Εάν το έργο αλλοιωθεί, τροποποιηθεί ή δημιουργηθεί κάτι νέο βασισμένο στο έργο, το έργο που θα προκύψει θα μπορεί να διανεμηθεί μόνο με την ίδια ή παρόμοια άδεια.

Χρησιμοποιούμενες άδειες

Η μίξη αυτών των όρων παράγει δεκαέξι πιθανούς συνδυασμούς, εκ των οποίων ένδεκα είναι έγκυρες άδειες Creative Commons. Από τους πέντε άκυρους συνδυασμούς, τέσσερις περιλαμβάνουν ταυτόχρονα τους όρους «nd» και «sa», οι οποίοι είναι αμοιβαία ασύμβατοι και o ένας δεν περιλαμβάνει κανένα από τους όρους. Οι πέντε από τις ένδεκα έγκυρες άδειες που στερούνται το στοιχείο αναφοράς («by») έχουν καταργηθεί σταδιακά επειδή 98% των χορηγών άδειας ζήτησε την αναφορά, αλλά είναι ακόμα διαθέσιμες για εξέταση στον ιστότοπο των Creative Commons. Υπάρχουν έτσι έξι τακτικά χρησιμοποιούμενες άδειες:

Εικονίδια	Συντόμευση	Έννοια	Κείμενο άδειας
	by	Αναφορά	Έκδοση 3.0
	by-sa	Αναφορά - Παρόμοια διανομή	Έκδοση 3.0
	by-nd	Αναφορά - Όχι Παράγωγα Έργα	Έκδοση 3.0
	by-nc	Αναφορά - Μη Εμπορική Χρήση	Έκδοση 3.0
	by-nc-sa	Αναφορά - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια διανομή	Έκδοση 3.0
	by-nc-nd	Αναφορά - Μη Εμπορική Χρήση - Όχι Παράγωγα Έργα	Έκδοση 3.0

Νομική δοκιμή

Μια άδεια Creative Commons εξετάστηκε για πρώτη φορά σε δικαστήριο στις αρχές του 2006, όταν ο podcaster Adam Curry μήνυσε μια ολλανδική εφημερίδα που δημοσίευσε τις φωτογραφίες από τη σελίδα του στο Flickr χωρίς άδεια. Οι φωτογραφίες δημοσιεύονταν υπό την άδεια Creative Commons Non-Commercial (μη εμπορική).

Ενώ η απόφαση ήταν υπέρ του Curry, η εφημερίδα απέφυγε να του πληρώσει ικανοποίηση εφ' όσον δεν επανέλαβαν την παράβαση. Μια ανάλυση της απόφασης λέει πως, «η απόφαση του ολλανδικού δικαστηρίου είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη επειδή επιβεβαιώνει ότι οι όροι μιας άδειας Creative Commons ισχύουν αυτόματα για το περιεχόμενο για το οποίο χορηγείται η άδεια, και δεσμεύει τους χρήστες τέτοιου περιεχομένου ακόμη και χωρίς ρητώς να συμφωνήσουν με, ή να έχουν γνώση για, τους όρους της άδειας».

Διεθνοποίηση

Οι αρχικές άδειες Creative Commons γράφτηκαν υπό την σκέψη του αμερικανικού νομικού συστήματος, έτσι η διατύπωση θα μπορούσε να είναι ασυμβίβαστη σε διαφορετικές τοπικές νομοθεσίες και να καταστήσει τις άδειες ανεκτέλεστες σε διάφορες περιοχές νομικής αρμοδιότητας. Για να αντιμετωπίσει αυτό το ζήτημα, η Creative Commons έχει αρχίσει να τροποποιεί τις διάφορες άδειες για να προσαρμοστούν σε τοπικούς νόμους πνευματικών δικαιωμάτων και ιδιωτικού δικαίου. Ως τον Φεβρουάριο 2008, υπάρχουν 43 άδειες για συγκεκριμένες περιοχές νομικής αρμοδιότητας, με 8 άλλες περιοχές στη διαδικασία σύνταξης, και περισσότερες χώρες συμμετέχουν στο εγχείρημα.

Κριτική

Διάφορες αρνητικές κριτικές:

• Μια πολιτική θέση - όπου το αντικείμενο είναι να αναλυθούν αυστηρά τα θεμέλια του κινήματος Creative Commons και να προσφερθεί μια διαπρεπής κριτική (π.χ. Berry & Moss 2005, Geert Lovink, Free Culture movements). Μια από τις πιο ξεχωριστές ανησυχίες που βρίσκονται σε αυτήν την κριτική είναι αναφορικά με το ρόλο που οι Creative Commons διαδραματίζουν ως μη εμπλεκόμενο εταιρικό φίλτρο. Όπως αναφέρεται από τον Martin Hardie στο «Creative License Fetishism», «όταν κάποιος εξετάζει αρκετά ποιο ακριβώς είδος «ελευθερίας» τελικά υπάρχει μέσα σε αυτές τις άδειες, πολύ γρήγορα θα ανακαλύψει ότι είναι πρωτίστως εργαλεία που προορίζονται για να τροφοδοτήσουν άμεσα την επιχειρηματική συν-επιλογή.» Ο Matteo Pasquinelli (2008) περιγράφει δύο μέτωπα κριτικής: «εκείνοι που απαιτούν την ίδρυση μιας πραγματικής κοινωνίας ενάντια στους περιορισμούς των Creative Commons (non-commercial, share-alike, κ.λπ.) και εκείνους που επισημαίνουν τη συνενοχή των Creative Commons με την παγκόσμια κεφαλαιοκρατία». Ο Pasquinelli επικρίνει συγκεκριμένα τα CC για την μη καθιέρωση «παραγωγικών κοινών».
• Μια θέση υπέρ των πνευματικών δικαιωμάτων - αυτη υιοθετείται συνήθως από τη βιομηχανία περιεχομένου και υποστηρίζουν είτε ότι οι άδειες Creative Commons δεν είναι χρήσιμες, είτε ότι υπονομεύουν τα πνευματικά δικαιώματα (Nimmer 2005).
• Ότι επιδεινώνουν τον πολλαπλασιασμό αδειών, με την παροχή πολλαπλάσιων αδειών που είναι ασύμβατες. Ειδικότερα, η «attribution-sharealike» και «attribution-noncommercial-sharealike» είναι ασύμβατες σημαίνοντας ότι οι έργα υπό αυτές τις άδειες δεν μπορούν να συνδυαστούν σε μια παράγωγη εργασία χωρίς λήψη της άδειας από τον κάτοχο της άδειας.
• Ότι «δεν απαιτείται» ή «αφαιρεί τα δικαιώματα χρηστών» (δείτε Toth 2005 ή Dvorak 2005).

Δείτε επίσης

• Copyleft
• ελεύθερο περιεχόμενο
• ελεύθερο λογισμικό

Παραπομπές

• Ardito, Stephanie C. "Public-Domain Advocacy Flourishes." Information Today 20, no. 7 (2003): 17,19.
• Asschenfeldt, Christiane. "Copyright and Licensing Issues—The International Commons. In CERN Workshop Series on Innovations in Scholarly Communication: Implementing the Benefits of OAI (OAI3), 12 Φεβρουαρίου-14 Φεβρουαρίου 2004 στο CERN, Geneva, Switzerland. Geneva: CERN, 2004. (Παρουσίαση)
• Brown, Glenn Otis. "Academic Digital Rights: A Walk on the Creative Commons." Syllabus Magazine (April 2003).
• ———. "Out of the Way: How the Next Copyright Revolution Can Help the Next Scientific Revolution." PLoS Biology 1, no. 1 (2003): 30-31.
• Chillingworth, Mark. "Creative Commons Attracts BBC's Attention." Information World Review, 11 Ιουνίου 2004.
• Conhaim, Wallys W. "Creative Commons Nurtures the Public Domain." Information Today 19, no. 7 (2002): 52, 54.
• "Delivering Classics Resources with TEI-XML, Open Source, and Creative Commons Licenses." Cover Pages, 28 Απριλίου 2004.
• Denison, D.C. "For Creators, An Argument for Alienable Rights." Boston Globe, 22 Δεκεμβρίου 2002, E2.
• Ermert, Monika. "Germany Debuts Creative Commons." The Register, 15 Ιουνίου 2004.
• Fitzgerald, Brian, and Ian Oi. "Free Culture: Cultivating the Creative Commons." (2004).
• Johnstone, Sally M. "Sharing Educational Materials Without Losing Rights." Change 35, no. 6 (2003): 49-51.
• Lessig, Lawrence (1994). «The Creative Commons». Florida Law Review 55: 763–777. 
• Pasquinelli, Matteo. "The ideology of Free Culture and the Grammar of Sabotage", Rotterdam: NAi Publishers, 2008.
• Plotkin, Hal. "All Hail Creative Commons: Stanford Professor and Author Lawrence Lessig Plans a Legal Insurrection." SFGate.com, 11 Φεβρουαρίου 2002.
• Schloman, Barbara F. "Creative Commons: An Opportunity to Extend the Public Domain." Online Journal of Issues in Nursing, 13 Οκτωβρίου 2003.
• Stix, Gary. "Some Rights Reserved." Scientific American 288, no. 3 (2003): 46.
• Weitzman, Jonathan B., and Lawrence Lessig. "Open Access and Creative Common Sense." Open Access Now, 10 Μαΐου 2004.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Creative Commons and Creative Commons Wiki
• A short Flash animation describing Creative Commons
• Lawrence Lessig: How creativity is being strangled by the law (20 min presentation on video)
• Creative Commons Explained: Lawrence Lessig στο The Hour με τον George Stroumboulopoulos
• International Commons: Creative Commons initiatives outside the United States
• ccPublisher -(εργαλείο για το μαρκάρισμα αρχείων με μια άδεια Creative Commons και επιφόρωσή τους στο Internet Archive)
• Plugin Αρχειοθετήθηκε 2008-11-20 στο Wayback Machine. για τον Mozilla Firefox -(εμφανίζει τα δεδομένα Creative Commons στην γραμμή κατάστασης)
• Common Content -- "κατάλογος έργων υπό άδειες Creative Commons"
• Yahoo! Search for CC content (αναζήτηση για περιεχόμενο υπό άδειες Creative Commons)

Άρθρα

• "The Commons: The Commons as an Idea - Ideas as a Commons" -(άρθρο του David M. Berry σχετικά με τα commons και ιδέες)
• "BBC to Open Content Floodgates The BBC's Creative Archive project" -(άρθρο στο περιοδικό Wired για την χρήση αδειών Creative Commons από το BBC)
• "Creative Commons: Let’s be creative together" -(από το "Framasoft")
• "Take My Music ... Please" -(άρθρο του Newsweek από τον Brian Braiker)
• "Creative Commons Humbug" Αρχειοθετήθηκε 2007-09-30 στο Wayback Machine. -(κριτικό άρθρο στο PC Magazine από τον John C. Dvorak)
• "Creative Humbug" -(κριτικό άρθρο από τον Péter Benjamin Tóth)
  • "Creative Humbug? Bah the humbug, let’s get creative!" -(απάντηση στην κριτική του Tóth από την Mia Garlick)
• Berry, D. M. & Moss, G. (2005). On the “Creative Commons”: a critique of the commons without commonality. Free Software Magazine. No. 5.
• Berry, D. M & Moss, G. (2005). Libre Commons = Libre Culture + Radical Democracy. Noema. No. 44.
• Fitzgerald, Michael (2005), Copyleft hits a Snag. Technology Review
• Hill, Benjamin Mako. (2005). Towards a Standard of Freedom: Creative Commons and the Free Software Movement.
• Nimmer, Raymond (2005). Open source license proliferation, a broader view
• Orlowski, Andrew (2005). On Creativity, Computers and Copyright. The Register
• Tóth, Péter Benjamin. (2005). Creative Humbug: Personal feelings about the Creative Commons licenses
• Richard Stallman explains his disagreement with Creative Commons
• A Debian Developer gives his summary of problems discussed on the debian-legal mailing list (τα σχόλια αφορούν τις ξεπερασμένες εκδόσεις 2.0 των αδειών)
• "Why the BBS Documentary is Creative Commons" by Jason Scott
• Greentown article Ανασκόπηση της ιστορίας των πνευματικών δικαιωμάτων από το 1556 εώς τα Creative Commons
• Möller, Erik (2006). The Case for Free Use: Reasons Not to Use a Creative Commons NC License. Open Source Jahrbuch 2006. Αρχειοθετήθηκε 2021-04-14 στο Wayback Machine.
• "Community Created Content; Law, Business and Policy" Hietanen, Oksanen and Välimäki