Sidney Lumet
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Sidney Arthur Lumet (Filadèlfia, 25 ad Śugn dal 1924 - New York, 9 'd Avrìl dal 2011, a s lèś ['sɪdni luːˈmɛt] in ingléś), cgnusû méj cuma Sidney Lumet, 'l è stâ 'n regista, senegiadōr e prudutōr ad film americàṅ.
In dal 2005 'l à purtâ a cà 'n Prèmi Òscar a la caréra dòp ch'l iva cuncōrs par vìns'r-al par quàtar vòlti sénsa mai cavàr-'g-la, in dal 1958 par La parola ai giurati, in dal 1976 par Quel pomeriggio di un giorno da cani, in dal 1977 par Quinto potere e in dal 1983 p'r Il verdetto.
Da 'l 1949 a 'l 1954 'l è stâ spuśâ cun l'atōra Rita Gam.
Biugrafìa
Uriginàri dna famìja ebrèja, Lumet a 'l inìsi di an Sinquànta al lavóra cuma regìsta a teàt'r e in soquànt séri televiśìvi.
Al fà 'l sò debùt a 'l cìnema a trénta-tri an girànd al film La parola ai giurati, na pelìcula cun prutagunìsta Henry Fonda ch'la dascór dal rasìśum e dla viulasiòṅ di dirìt sivìl e ch'l'è bòna 'd vìns'r al Lèòṅ 'd Òr a 'l Fèstival ad Berlîṅ. Al sucès dal film al gh vèra 'l pòrti a Hollywood e Sidney al gh'à la manéra 'd lauràr cun dal star cuma la Sophia Loren in Quel tipo di donna (1959), l'Anna Magnani e Marlon Brando in Pelle di serpente (1960), la Katharine Hepburn in Il lungo viaggio verso la notte (1962), Rod Steiger in L'uomo del banco dei pegni (1964) e Sean Connery in La collina del disonore (1965).
In di an Stanta al gira dū impurtànt film cun Al Pacino, Serpico (1973) e Quel pomeriggio di un giorno da cani (1975), e 'l śal internasiunàl Assassinio sull'Orient Express, trat da 'n rumànś dl'Agatha Christie. Cun Quinto potere dal 1976 al vins un Golden Globe mént'r invéci i dū prutagunìsta Peter Finch e la Faye Dunaway i vìns'n al Prèmi Òscar.
In di an Utànta al s fà nutàr p'r al film Il verdetto cun Paul Newman (1982) e Il mattino dopo (1986) cun la Jane Fonda mént'r al sò arfacimènt dna pelìcula ad John Cassavetes dal 1980 cun prutagunìsta la Sharon Stone, Gloria, 'l è 'n mèś fiàsc.
Al sò ùltim lavōr, prima 'd murìr p'r un linfòma in dal 2011, 'l è 'l thriller dramàtic dal 2007 Onora il padre e la madre cun Ethan Hawke.