źle

See also: zle, zlé, and złe

Old Polish

Etymology

From zły +‎ -e. First attested in the end of the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ʑlʲɛ/
• IPA^(key): (15^th CE) /ʑlʲɛ/

Adverb

źle (comparative gorzej)

1. (attested in Lesser Poland) badly, wrongly (not as it should be, inappropriately, inappropriately)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 17, 24:

     Bo strzegl iesm drog boszich any iesm zle nosil od boga mego (nec impie gessi a deo meo)

     [Bo strzegł jeśm drog bożych ani jeśm źle nosił od Boga mego (nec impie gessi a Deo meo)]

2. (attested in Lesser Poland) badly (messily, carelessly)
   • 1876-1929 [15th century], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[2], volume XIV, Sieciechów, page 506:

     Przetho szle napyssano, esze malo pywa we dzbanye imyano

     [Przeto źle napisano, eże mało piwa we dzbanie imiano]

3. (attested in Lesser Poland) badly (wrongly, falsely)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 49, 22:

     Wnimal ies zle (inique), isze bødø tobe podobni

     [Wnimał jeś źle (inique), iże będę tobie podobny]

4. insufficiently
   • c. 1483, Satyra na leniwych chłopów‎^[4], line 14:

     Bo vmyszlnye na to godzy, ysz sye panu zlye vrodzy

     [Bo umyślnie na to godzi, iż sie panu źle urodzi]

5. (attested in Masovia) badly (to no avail; unsuccessfully)
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 47:

     Abi... synowye nye prosili gimyenya... oth oczcza pirzvey,... nyszlyby tedy yako swey poczcziwosczy rosproscza gymyenye... szle (indebite) rospraszal

     [Aby... synowie nie prosili jimienia... ot oćca pirzwej,... niżliby tedy jako swej poczciwości rozproszca jimienie... źle (indebite) rozpraszał]

6. (attested in Lesser Poland) badly (immmorally)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 37, 20:

     Roszmnoszili se sø, gisz nenasrzeli me zle (inique)

     [Rozmnożyli sie są, jiż nienaźrzeli mie źle (inique)]

7. badly (shamelessly, indecently)
   • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎^[6], Modlitewnik Nawojki, page 163:

     Kazy szyerczv memv wznacz..., czom zlye mowyla albo myslyla o sprosznych rzeczach

     [Każy siercu memu uznać..., com źle mowiła albo myśliła o sprosnych rzeczach]

8. badly (vexatiously, severely, cruelly)
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[7], page 257:

     Ovasz vzdrovyon a yvsch nye zgrzeschay vyeczey, aby szye potem nye przygodzylo gorzey (deterius Jo 5, 14)

     [Owaś uzdrowion a już nie zgrzeszaj więcej, aby sie potem nie przygodziło gorzej (deterius Jo 5, 14)]

9. The meaning of this term is uncertain.
   • 1874-1891 [15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[8], [9], [10]}, volume XLVII, page 357:

     Peius szlye, *gorzyech

     [Peius źle, gorzej]

Derived terms

adjectives

• źle o sobie czujący
• źle urodzony

 

nouns

• źle czyniący

 

verbs

• źle myślić impf
• źle mówić impf
• źle pożywać impf
• źle się mieć impf

 

Descendants

• Polish: źle
• Silesian: źle

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “źle”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish źle. By surface analysis, zły +‎ -e. Compare Kashubian zle and Slovincian zlê.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈʑlɛ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈʑlɛ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛ
• Syllabification: źle

Adverb

źle (comparative gorzej, superlative najgorzej)

1. badly, wrongly (in a not as it should be)

   Synonym: niedobrze

   Antonym: dobrze

2. badly (unbeneficially) [with dative]

   Synonym: niedobrze

   Antonym: dobrze

3. badly (in a way suggesting future badness)

   Synonyms: licho, niedobrze

   Antonym: dobrze

4. badly; wrongly (in an unkind or unfair manner)

   Synonym: niedobrze

   Antonym: dobrze

5. badly; negatively (in a way showing one's disapproval)

Derived terms

proverbs

• jak Kali ukraść krowę - to dobrze, jak Kalemu - to źle
• nigdy nie jest tak źle, żeby nie mogło być gorzej

 

verbs

• zrobić źle pf, robić źle impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), źle is one of the most used words in Polish, appearing 7 times in scientific texts, 3 times in news, 6 times in essays, 11 times in fiction, and 43 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 70 times, making it the 930th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• źle in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• źle in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “źle”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “ŹLE”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16.07.2010
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “źle”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “źle”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “źle”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 677

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish źle. By surface analysis, zły +‎ -e.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈʑlɛ/
• Rhymes: -ɛ
• Syllabification: źle

Adverb

źle (comparative gorzij, superlative nojgorzij)

1. badly
2. incorrectly
3. evilly

Further reading

• zle in dykcjonorz.eu
• źle in silling.org
• Henryk Jaroszewicz (2022) “źle”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 166