अपर

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit अपर (apara).

Pronunciation

(Delhi) IPA^(key): /ə.pəɾ/, [ɐ.pɐɾ]

Noun

अपर • (apar) (indeclinable)

additional

Sanskrit

Etymology 1

From अ- (a-) +‎ पर (pára).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /ɐ́.pɐ.ɾɐ/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈɐ.pɐ.ɾɐ/

Adjective

अपर • (a-para)

having nothing beyond or after, having no rival or superior, unsurpassed

Declension

Masculine a-stem declension of अपर (apara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरः aparaḥ	अपरौ / अपरा¹ aparau / aparā¹	अपराः / अपरासः¹ aparāḥ / aparāsaḥ¹
Vocative	अपर apara	अपरौ / अपरा¹ aparau / aparā¹	अपराः / अपरासः¹ aparāḥ / aparāsaḥ¹
Accusative	अपरम् aparam	अपरौ / अपरा¹ aparau / aparā¹	अपरान् aparān
Instrumental	अपरेण apareṇa	अपराभ्याम् aparābhyām	अपरैः / अपरेभिः¹ aparaiḥ / aparebhiḥ¹
Dative	अपराय aparāya	अपराभ्याम् aparābhyām	अपरेभ्यः aparebhyaḥ
Ablative	अपरात् aparāt	अपराभ्याम् aparābhyām	अपरेभ्यः aparebhyaḥ
Genitive	अपरस्य aparasya	अपरयोः aparayoḥ	अपराणाम् aparāṇām
Locative	अपरे apare	अपरयोः aparayoḥ	अपरेषु apareṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of अपरा (aparā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरा aparā	अपरे apare	अपराः aparāḥ
Vocative	अपरे apare	अपरे apare	अपराः aparāḥ
Accusative	अपराम् aparām	अपरे apare	अपराः aparāḥ
Instrumental	अपरया / अपरा¹ aparayā / aparā¹	अपराभ्याम् aparābhyām	अपराभिः aparābhiḥ
Dative	अपरायै aparāyai	अपराभ्याम् aparābhyām	अपराभ्यः aparābhyaḥ
Ablative	अपरायाः / अपरायै² aparāyāḥ / aparāyai²	अपराभ्याम् aparābhyām	अपराभ्यः aparābhyaḥ
Genitive	अपरायाः / अपरायै² aparāyāḥ / aparāyai²	अपरयोः aparayoḥ	अपराणाम् aparāṇām
Locative	अपरायाम् aparāyām	अपरयोः aparayoḥ	अपरासु aparāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of अपर (apara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरम् aparam	अपरे apare	अपराणि / अपरा¹ aparāṇi / aparā¹
Vocative	अपर apara	अपरे apare	अपराणि / अपरा¹ aparāṇi / aparā¹
Accusative	अपरम् aparam	अपरे apare	अपराणि / अपरा¹ aparāṇi / aparā¹
Instrumental	अपरेण apareṇa	अपराभ्याम् aparābhyām	अपरैः / अपरेभिः¹ aparaiḥ / aparebhiḥ¹
Dative	अपराय aparāya	अपराभ्याम् aparābhyām	अपरेभ्यः aparebhyaḥ
Ablative	अपरात् aparāt	अपराभ्याम् aparābhyām	अपरेभ्यः aparebhyaḥ
Genitive	अपरस्य aparasya	अपरयोः aparayoḥ	अपराणाम् aparāṇām
Locative	अपरे apare	अपरयोः aparayoḥ	अपरेषु apareṣu
Notes	¹Vedic

Etymology 2

From Proto-Indo-European *h₂epero-, itself a comparative of *h₂epo that gave Sanskrit अप (ápa). Cognate with Albanian afër (“close, nearby”), Gothic 𐌰𐍆𐌰𐍂 (afar, “after”), Old Persian 𐎠𐎱𐎼 (apara, “later, after”), Avestan 𐬀𐬞𐬀𐬭𐬀 (apara, “more behind, later”).

Adjective

अपर • (ápara)

posterior, later, latter (as opposed to पूर्व (pū́rva); often in compounds)
- RV 1.145.2
  तमित्पृच्छन्ति न सिमो वि पृच्छति स्वेनेव धीरो मनसा यदग्रभीत्।
  
  न मृष्यते प्रथमं नापरं वचोऽस्य क्रत्वा सचते अप्रदृपितः॥
  tamitpṛcchanti na simo vi pṛcchati sveneva dhīro manasā yadaghrabhīt |
  
  na mṛṣyate prathamaṃ nāparaṃ vaco'sya kratvā sacate apradṛpitaḥ ||
  They ask of him (Agni): not all learn by their questioning what he, the Sage, hath grasped, as ’twere, with his own mind.
  
  Forgetting not the former nor the later word, he goeth on, not careless, in his mental power.
following
western
- RV 1.31.4
  त्वमग्ने मनवे द्यामवाशयः पुरूरवसे सुकृते सुकृत्तरः।
  
  श्वात्रेण यत्पित्रोर्मुच्यसे पर्या त्वा पूर्वमनयन्नापरं पुनः॥
  tvamagne manave dyāmavāśayaḥ purūravase sukṛte sukṛttaraḥ |
  
  śvātreṇa yatpitrormucyase paryā tvā pūrvamanayannāparaṃ punaḥ ||
  Agni thou madest heaven to thunder for mankind; thou, yet more pious, for pious Purūravas.
  
  When thou art rapidly freed from thy parents, first eastward they bear thee round, and, after, to the west.
inferior, lower (as opposed to पर (pára))
other, another (as opposed to स्व (svá))
different (with ablative)
being in the west of
distant, opposite

Usage notes

Sometimes अपर (apara) is used as a conjunction to connect words or sentences e.g. अपरञ्च (aparañca, “moreover”).

Declension

Masculine a-stem declension of अपर (apara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरः aparaḥ	अपरौ / अपरा¹ aparau / aparā¹	अपराः / अपरासः¹ aparāḥ / aparāsaḥ¹
Vocative	अपर apara	अपरौ / अपरा¹ aparau / aparā¹	अपराः / अपरासः¹ aparāḥ / aparāsaḥ¹
Accusative	अपरम् aparam	अपरौ / अपरा¹ aparau / aparā¹	अपरान् aparān
Instrumental	अपरेण apareṇa	अपराभ्याम् aparābhyām	अपरैः / अपरेभिः¹ aparaiḥ / aparebhiḥ¹
Dative	अपराय aparāya	अपराभ्याम् aparābhyām	अपरेभ्यः aparebhyaḥ
Ablative	अपरात् aparāt	अपराभ्याम् aparābhyām	अपरेभ्यः aparebhyaḥ
Genitive	अपरस्य aparasya	अपरयोः aparayoḥ	अपराणाम् aparāṇām
Locative	अपरे apare	अपरयोः aparayoḥ	अपरेषु apareṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of अपरा (aparā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरा aparā	अपरे apare	अपराः aparāḥ
Vocative	अपरे apare	अपरे apare	अपराः aparāḥ
Accusative	अपराम् aparām	अपरे apare	अपराः aparāḥ
Instrumental	अपरया / अपरा¹ aparayā / aparā¹	अपराभ्याम् aparābhyām	अपराभिः aparābhiḥ
Dative	अपरायै aparāyai	अपराभ्याम् aparābhyām	अपराभ्यः aparābhyaḥ
Ablative	अपरायाः / अपरायै² aparāyāḥ / aparāyai²	अपराभ्याम् aparābhyām	अपराभ्यः aparābhyaḥ
Genitive	अपरायाः / अपरायै² aparāyāḥ / aparāyai²	अपरयोः aparayoḥ	अपराणाम् aparāṇām
Locative	अपरायाम् aparāyām	अपरयोः aparayoḥ	अपरासु aparāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of अपर (apara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरम् aparam	अपरे apare	अपराणि / अपरा¹ aparāṇi / aparā¹
Vocative	अपर apara	अपरे apare	अपराणि / अपरा¹ aparāṇi / aparā¹
Accusative	अपरम् aparam	अपरे apare	अपराणि / अपरा¹ aparāṇi / aparā¹
Instrumental	अपरेण apareṇa	अपराभ्याम् aparābhyām	अपरैः / अपरेभिः¹ aparaiḥ / aparebhiḥ¹
Dative	अपराय aparāya	अपराभ्याम् aparābhyām	अपरेभ्यः aparebhyaḥ
Ablative	अपरात् aparāt	अपराभ्याम् aparābhyām	अपरेभ्यः aparebhyaḥ
Genitive	अपरस्य aparasya	अपरयोः aparayoḥ	अपराणाम् aparāṇām
Locative	अपरे apare	अपरयोः aparayoḥ	अपरेषु apareṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

Magadhi Prakrit: *𑀅𑀯𑀭 (*avara)
- Assamese: আৰু (aru)
- Bengali: আর (ar), ও (ō)
- Bhojpuri: 𑂄 (ā)
- Magahi: 𑂄𑂇 (āu), 𑂄 (ā)
Sauraseni Prakrit: 𑀅𑀯𑀭 (avara)
- Old Hindi: अरु (aru, “and”)
  - Hindi: और (aur, “and”)
- Romani: aver

Marathi: अपर (apar)
Nepali: अपर् (apar)
Punjabi: ਹੋਰ (hor)
→ Assamese: অপৰ (opor)
→ Kannada: ಅಪರ (apara)
→ Tamil: அபரம் (aparam)
→ Telugu: అపరము (aparamu)

Noun

अपर • (ápara) stem, m

the hind foot of an elephant

Declension

Masculine a-stem declension of अपर (ápara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरः áparaḥ	अपरौ / अपरा¹ áparau / áparā¹	अपराः / अपरासः¹ áparāḥ / áparāsaḥ¹
Vocative	अपर ápara	अपरौ / अपरा¹ áparau / áparā¹	अपराः / अपरासः¹ áparāḥ / áparāsaḥ¹
Accusative	अपरम् áparam	अपरौ / अपरा¹ áparau / áparā¹	अपरान् áparān
Instrumental	अपरेण ápareṇa	अपराभ्याम् áparābhyām	अपरैः / अपरेभिः¹ áparaiḥ / áparebhiḥ¹
Dative	अपराय áparāya	अपराभ्याम् áparābhyām	अपरेभ्यः áparebhyaḥ
Ablative	अपरात् áparāt	अपराभ्याम् áparābhyām	अपरेभ्यः áparebhyaḥ
Genitive	अपरस्य áparasya	अपरयोः áparayoḥ	अपराणाम् áparāṇām
Locative	अपरे ápare	अपरयोः áparayoḥ	अपरेषु ápareṣu
Notes	¹Vedic

Noun

अपर • (ápara) stem, n

the future
- RV 6.33.5
  नूनं न इन्द्रापराय च सया भवा मर्ळीक उत नो अभिष्टौ |
इत्था गर्णन्तो महिनस्य शर्मन दिवि षयाम पार्ये गोषतमाः ||
nūnaṃ na indrāparāya ca syā bhavā mṛḷīka uta no abhiṣṭau |

itthā ghṛṇanto mahinasya śarman divi ṣyāma pārye ghoṣatamāḥ ||
Be ours, O Indra, now and for the future, be graciously inclined and near to help us.

Thus may we, singing, sheltered by the Mighty, win many cattle on the day of trial.

Declension

Neuter a-stem declension of अपर (ápara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरम् áparam	अपरे ápare	अपराणि / अपरा¹ áparāṇi / áparā¹
Vocative	अपर ápara	अपरे ápare	अपराणि / अपरा¹ áparāṇi / áparā¹
Accusative	अपरम् áparam	अपरे ápare	अपराणि / अपरा¹ áparāṇi / áparā¹
Instrumental	अपरेण ápareṇa	अपराभ्याम् áparābhyām	अपरैः / अपरेभिः¹ áparaiḥ / áparebhiḥ¹
Dative	अपराय áparāya	अपराभ्याम् áparābhyām	अपरेभ्यः áparebhyaḥ
Ablative	अपरात् áparāt	अपराभ्याम् áparābhyām	अपरेभ्यः áparebhyaḥ
Genitive	अपरस्य áparasya	अपरयोः áparayoḥ	अपराणाम् áparāṇām
Locative	अपरे ápare	अपरयोः áparayoḥ	अपरेषु ápareṣu
Notes	¹Vedic

References

Monier Williams (1899) “अपर”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, pages 50/2-3.
Mayrhofer, Manfred (1992) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 83-84

Orel, Vladimir E. (1998) “अपर”, in Albanian Etymological Dictionary, Leiden, Boston, Köln: Brill, →ISBN, page 1