विशेष

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit विशेष (viśeṣa).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ʋɪ.ʃeːʂ/, [ʋɪ.ʃeːʃ]

Adjective

विशेष • (viśeṣ) (indeclinable)

1. distinguished, special

   यह केक विशेष रूप से आपके लिए बनाया है।

   yah kek viśeṣ rūp se āpke lie banāyā hai.

   This cake was specially made for you.

2. distinctive
3. peculiar
4. definite
5. particular

Synonyms

• ख़ास (xās)

Antonyms

• साधारण (sādhāraṇ)
• सामान्य (sāmānya)
• आम (ām)

Derived terms

• विशिष्टता (viśiṣṭatā)

References

• John T. Platts (2012 October 9 (last accessed)) “A Dictionary of Urdu, Classical Hindi, and English”, in (Please provide the book title or journal name)‎^[1]
• Hardev Bahri (2012 October 9 (last accessed)) “Learners' Hindi-English Dictionary”, in (Please provide the book title or journal name)‎^[2]

Marathi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit विशेष (viśeṣa).

Pronunciation

• IPA^(key): /ʋi.ɕeʂ/

Adjective

विशेष • (viśeṣ)

1. special

   Synonym: खास (khās)

   आज काय विशेष"?

   āj̈ kāy viśeṣ'?

   What's special today?

Derived terms

• विशिष्ट (viśiṣṭa, “specific”)
• विशेषज्ञ (viśeṣajña, “specialist”)
• विशेषण (viśeṣaṇ, “adjective”)
• विशेषनाम (viśeṣnām, “proper noun”)
• वैशिष्ट्य (vaiśiṣṭya, “characteristic, feature”)

 

References

• Berntsen, Maxine (1982–1983) “विशेष”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ৱিশেষ (Assamese script)
• ᬯᬶᬰᬾᬱ (Balinese script)
• বিশেষ (Bengali script)
• 𑰪𑰰𑰫𑰸𑰬 (Bhaiksuki script)
• 𑀯𑀺𑀰𑁂𑀱 (Brahmi script)
• ဝိၐေၑ (Burmese script)
• વિશેષ (Gujarati script)
• ਵਿਸ਼ੇਸ਼ (Gurmukhi script)
• 𑌵𑌿𑌶𑍇𑌷 (Grantha script)
• ꦮꦶꦯꦺꦰ (Javanese script)
• 𑂫𑂱𑂬𑂵𑂭 (Kaithi script)
• ವಿಶೇಷ (Kannada script)
• វិឝេឞ (Khmer script)
• ວິເຨຩ (Lao script)
• വിശേഷ (Malayalam script)
• ᠸᡳᡧᡝᢢᠠ (Manchu script)
• 𑘪𑘱𑘫𑘹𑘬 (Modi script)
• ᠸᠢᠱᠧᢔᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧊𑧒𑧋𑧚𑧌 (Nandinagari script)
• 𑐰𑐶𑐱𑐾𑐲 (Newa script)
• ଵିଶେଷ (Odia script)
• ꢮꢶꢯꢾꢰ (Saurashtra script)
• 𑆮𑆴𑆯𑆼𑆰 (Sharada script)
• 𑖪𑖰𑖫𑖸𑖬 (Siddham script)
• විශෙෂ (Sinhalese script)
• 𑩾𑩑𑩿𑩔𑪀 (Soyombo script)
• 𑚦𑚮𑚧𑚲 (Takri script)
• விஶேஷ (Tamil script)
• విశేష (Telugu script)
• วิเศษ (Thai script)
• ཝི་ཤེ་ཥ (Tibetan script)
• 𑒫𑒱𑒬𑒹𑒭 (Tirhuta script)
• 𑨭𑨁𑨮𑨄𑨯 (Zanabazar Square script)

Etymology

वि- (vi-, “separation prefix”) +‎ शेष (śeṣa, “residue, that which is saved”).

Adjective

विशेष • (viśeṣa)

1. extraordinary, abundant

Declension

Masculine a-stem declension of विशेष (viśeṣa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विशेषः viśeṣaḥ	विशेषौ / विशेषा¹ viśeṣau / viśeṣā¹	विशेषाः / विशेषासः¹ viśeṣāḥ / viśeṣāsaḥ¹
Vocative	विशेष viśeṣa	विशेषौ / विशेषा¹ viśeṣau / viśeṣā¹	विशेषाः / विशेषासः¹ viśeṣāḥ / viśeṣāsaḥ¹
Accusative	विशेषम् viśeṣam	विशेषौ / विशेषा¹ viśeṣau / viśeṣā¹	विशेषान् viśeṣān
Instrumental	विशेषेण viśeṣeṇa	विशेषाभ्याम् viśeṣābhyām	विशेषैः / विशेषेभिः¹ viśeṣaiḥ / viśeṣebhiḥ¹
Dative	विशेषाय viśeṣāya	विशेषाभ्याम् viśeṣābhyām	विशेषेभ्यः viśeṣebhyaḥ
Ablative	विशेषात् viśeṣāt	विशेषाभ्याम् viśeṣābhyām	विशेषेभ्यः viśeṣebhyaḥ
Genitive	विशेषस्य viśeṣasya	विशेषयोः viśeṣayoḥ	विशेषाणाम् viśeṣāṇām
Locative	विशेषे viśeṣe	विशेषयोः viśeṣayoḥ	विशेषेषु viśeṣeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of विशेषा (viśeṣā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विशेषा viśeṣā	विशेषे viśeṣe	विशेषाः viśeṣāḥ
Vocative	विशेषे viśeṣe	विशेषे viśeṣe	विशेषाः viśeṣāḥ
Accusative	विशेषाम् viśeṣām	विशेषे viśeṣe	विशेषाः viśeṣāḥ
Instrumental	विशेषया / विशेषा¹ viśeṣayā / viśeṣā¹	विशेषाभ्याम् viśeṣābhyām	विशेषाभिः viśeṣābhiḥ
Dative	विशेषायै viśeṣāyai	विशेषाभ्याम् viśeṣābhyām	विशेषाभ्यः viśeṣābhyaḥ
Ablative	विशेषायाः / विशेषायै² viśeṣāyāḥ / viśeṣāyai²	विशेषाभ्याम् viśeṣābhyām	विशेषाभ्यः viśeṣābhyaḥ
Genitive	विशेषायाः / विशेषायै² viśeṣāyāḥ / viśeṣāyai²	विशेषयोः viśeṣayoḥ	विशेषाणाम् viśeṣāṇām
Locative	विशेषायाम् viśeṣāyām	विशेषयोः viśeṣayoḥ	विशेषासु viśeṣāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of विशेष (viśeṣa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विशेषम् viśeṣam	विशेषे viśeṣe	विशेषाणि / विशेषा¹ viśeṣāṇi / viśeṣā¹
Vocative	विशेष viśeṣa	विशेषे viśeṣe	विशेषाणि / विशेषा¹ viśeṣāṇi / viśeṣā¹
Accusative	विशेषम् viśeṣam	विशेषे viśeṣe	विशेषाणि / विशेषा¹ viśeṣāṇi / viśeṣā¹
Instrumental	विशेषेण viśeṣeṇa	विशेषाभ्याम् viśeṣābhyām	विशेषैः / विशेषेभिः¹ viśeṣaiḥ / viśeṣebhiḥ¹
Dative	विशेषाय viśeṣāya	विशेषाभ्याम् viśeṣābhyām	विशेषेभ्यः viśeṣebhyaḥ
Ablative	विशेषात् viśeṣāt	विशेषाभ्याम् viśeṣābhyām	विशेषेभ्यः viśeṣebhyaḥ
Genitive	विशेषस्य viśeṣasya	विशेषयोः viśeṣayoḥ	विशेषाणाम् viśeṣāṇām
Locative	विशेषे viśeṣe	विशेषयोः viśeṣayoḥ	विशेषेषु viśeṣeṣu
Notes	¹Vedic

Noun

विशेष • (viśeṣa) stem, m

1. distinction, difference (GṛŚrS., MBh., etc.)
2. characteristic difference, peculiarity, speciality (Mn., MBh., etc.)
3. distinction, excellence (Mn., MBh., etc.)
4. (grammar) a word which defines the meaning of another
5. (philosophy) individuality, essential difference (IW., etc.)
6. (medicine) turning point of illness, crisis (Suśr.)
7. (rhetoric) statement of difference, individualization (Kuval.)
8. sectarian mark, mark on the forehead (L.)
9. hypotenuse (Śulbas.)
10. the primary elements (MaitrUp.)
11. elemental earth (BhP.)
12. egg (BhP.)

Declension

Masculine a-stem declension of विशेष
Nom. sg.	विशेषः (viśeṣaḥ)
Gen. sg.	विशेषस्य (viśeṣasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विशेषः (viśeṣaḥ)	विशेषौ (viśeṣau)	विशेषाः (viśeṣāḥ)
Vocative	विशेष (viśeṣa)	विशेषौ (viśeṣau)	विशेषाः (viśeṣāḥ)
Accusative	विशेषम् (viśeṣam)	विशेषौ (viśeṣau)	विशेषान् (viśeṣān)
Instrumental	विशेषेण (viśeṣeṇa)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषैः (viśeṣaiḥ)
Dative	विशेषाय (viśeṣāya)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषेभ्यः (viśeṣebhyaḥ)
Ablative	विशेषात् (viśeṣāt)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषेभ्यः (viśeṣebhyaḥ)
Genitive	विशेषस्य (viśeṣasya)	विशेषयोः (viśeṣayoḥ)	विशेषाणाम् (viśeṣāṇām)
Locative	विशेषे (viśeṣe)	विशेषयोः (viśeṣayoḥ)	विशेषेषु (viśeṣeṣu)

Descendants

• → Hindi: विशेष (viśeṣ)
• → Kannada: ವಿಶೇಷ (viśēṣa)
• → Malay: wisesa
  • Indonesian: wisésa
• → Newar: विशेष (wiśeṣa)
• → Old Javanese: wiśeṣa
  • Javanese: ꦮꦶꦱꦺꦱ (wisésa)
• → Old Khmer: viśeṣa, biśeṣa
  • → Thai: วิเศษ (wí-sèet), พิเศษ (pí-sèet)
• Pali: visesa
  • → Burmese: ဝိသေသ (wi.sesa.)
  • → Khmer: វិសេស (visaeh)
• → Punjabi: ਵਿਸ਼ੇਸ਼ (viśeś)
• → Tamil: விசேடம் (vicēṭam), விசேஷம் (vicēṣam)

References

• Monier Williams (1899) “विशेष”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, pages 990, 991.