စာ
Burmese
editPronunciation
edit- IPA(key): /sà/
- Romanization: MLCTS: ca • ALA-LC: cā • BGN/PCGN: sa • Okell: sa
Etymology 1
editProbably from Proto-Sino-Tibetan *tsa ~ za (though this is not mentioned by STEDT). Cognate with သား (sa:, “son, child”), စာ (ca, “to sympathise with; to be considerate to; to have consideration for”). Compare Old Chinese 子 (OC *ʔslɯʔ, “child”), 字 (OC *zlɯs, “to bear; to give birth; to breed; to love; Chinese character”); see the latter for more.
Another theory by Luce compares the word to 寫 (OC *sjaːʔ, “to carry, write, copy”).[1]
Noun
editစာ • (ca) (classifier ရွက် or လုံး or ပုဒ်)
- writing
- (in compounds) written language
- ဗမာစာ/မြန်မာစာ ― ba.maca/mranmaca ― (written) Burmese
- အင်္ဂလိပ်စာ ― angga.lipca ― (written) English
- letter (written or printed communication)
- writing or works
- poetry, verse
- lessons (for study)
- birthmark
Derived terms
edit- ကတိစာချုပ် (ka.ti.cahkyup)
- ကျက်စာ (kyakca)
- ကျမ်းကိုးစာရင်း (kyam:kui:carang:)
- ကျမ်းစာ (kyam:ca)
- ကျိန်စာ (kyinca)
- ကျိန်စာစူး (kyincacu:)
- ကျိန်စာတိုက် (kyincatuik)
- ကျိန်စာမိ (kyincami.)
- ကျိန်စာဝ (kyincawa.)
- ကျိန်စာသင့် (kyincasang.)
- ကျောက်စာ (kyaukca)
- ကျောက်စာတိုင် (kyaukcatuing)
- ကျောင်းသုံးစာအုပ် (kyaung:sum:caup)
- ကြေညာစာတမ်း (kre-nyacatam:)
- ကြော်ငြာစာ (krau-ngraca)
- ကလေးစာပေ (ka.le:cape)
- ကိုယ်စားလှယ်လွှဲစာ (kuiyca:hlaihlwai:ca)
- ကိုယ်ပိုင်စာကြည့်တိုက် (kuiypuingca-krany.tuik)
- ကုန်အမှာစာ (kun-a.hmaca)
- ကော်ပီစာအုပ် (kaupicaup)
- ခန့်စာ (hkan.ca)
- ချောစာ (hkyau:ca)
- ခေတ်စမ်းစာပေ (hketcam:cape)
- ခဲစာလုံး (hkai:calum:)
- ဂီတစာဆို (gita.cahcui)
- ငွေစာရင်း (ngwecarang:)
- ငှက်စာဆော် (hngakcahcau)
- စာကျက် (ca-kyak)
- စာကျန်မှတ် (ca-kyanhmat)
- စာကျိုးစာပျက် (ca-kyui:ca-pyak)
- စာကြည့် (ca-krany.)
- စာကြပ်စာမ (ca-krapcama.)
- စာကြမ်း (ca-kram:)
- စာကြီးပေကြီး (ca-kri:pe-kri:)
- စာကြောင်း (ca-kraung:)
- စာကိုယ် (cakuiy)
- စာကူး (caku:)
- စာကူးစက် (caku:cak)
- စာချန်မှတ် (cahkyanhmat)
- စာချပ် (cahkyap)
- စာချွန်တော် (cahkywantau)
- စာချိုး (cahkyui:)
- စာချီ (cahkyi)
- စာချုပ် (cahkyup)
- စာချုပ်စာတမ်း (cahkyupcatam:)
- စာချုပ်ပေတည်း (cahkyuppetany:)
- စာခွက် (cahkwak)
- စာခုံ (cahkum)
- စာခေါင်း (cahkaung:)
- စာစကား (caca.ka:)
- စာစစ် (cacac)
- စာစဉ် (cacany)
- စာစပ် (cacap)
- စာစီ (caci)
- စာစီကုံး (cacikum:)
- စာစီစာကုံး (cacicakum:)
- စာစောင် (cacaung)
- စာဆို (cahcui)
- စာညွန့် (ca-nywan.)
- စာညှင်း (cahnyang:)
- စာတက် (catak)
- စာတည်း (catany:)
- စာတတ်ပေတတ် (catatpetat)
- စာတန်း (catan:)
- စာတမ်း (catam:)
- စာတွေ့ (ca-twe.)
- စာတွဲ (ca-twai:)
- စာတိုက် (catuik)
- စာတိုင် (catuing)
- စာတိုပေစ (catuipeca.)
- စာတော်ပြန် (catau-pran)
- စာထည့် (cahtany.)
- စာထောက်စာမ (cahtaukcama.)
- စာနက် (canak)
- စာနီ (cani)
- စာပစ် (capac)
- စာပဒေသာ (capa.desa)
- စာပြ (ca-pra.)
- စာပြင် (ca-prang)
- စာပြန် (ca-pran)
- စာပြန်ပွဲ (ca-pranpwai:)
- စာပြု (ca-pru.)
- စာပြောင် (ca-praung)
- စာပြောဆရာ (ca-prau:hca.ra)
- စာပလွေ (capa.lwe)
- စာပို (capui)
- စာပို့ (capui.)
- စာပိုဒ် (capuid)
- စာပုံး (capum:)
- စာပုံနှိပ်စက် (capumhnipcak)
- စာပုံနှိပ်တိုက် (capumhniptuik)
- စာပေ (cape)
- စာပေး (cape:)
- စာဖတ် (cahpat)
- စာဖတ်ပရိသတ် (cahpatpa.ri.sat)
- စာဖွဲ့ (cahpwai.)
- စာမတတ်သူ (cama.tatsu)
- စာမျက်နှာ (ca-myakhna)
- စာမူ (camu)
- စာမူကြမ်း (camu-kram:)
- စာမူခ (camuhka.)
- စာမေးပွဲ (came:pwai:)
- စာမေးပွဲစစ် (came:pwai:cac)
- စာမေးပွဲဖြေ (came:pwai:hpre)
- စာရင်း (carang:)
- စာရင်းကိုက် (carang:kuik)
- စာရင်းကိုင် (carang:kuing)
- စာရင်းကိုင်ပညာ (carang:kuingpa.nya)
- စာရင်းကုပ် (carang:kup)
- စာရင်းကောက် (carang:kauk)
- စာရင်းချုပ် (carang:hkyup)
- စာရင်းငှား (carang:hnga:)
- စာရင်းစစ် (carang:cac)
- စာရင်းစစ်ချုပ် (carang:cachkyup)
- စာရင်းပိတ် (carang:pit)
- စာရင်းဖွင့် (carang:hpwang.)
- စာရင်းရှင် (carang:hrang)
- စာရင်းရှင်း (carang:hrang:)
- စာရင်းရှုပ် (carang:hrup)
- စာရင်းသွင်း (carang:swang:)
- စာရင်းအင်း (carang:ang:)
- စာရင်းအင်းပညာ (carang:ang:pa.nya)
- စာရင်းအင်းပညာရှင် (carang:ang:pa.nyahrang)
- စာရွက် (carwak)
- စာရေး (care:)
- စာရေးကိရိယာ (care:ki.ri.ya)
- စာရေးစာချီ (care:cahkyi)
- စာရေးဆရာ (care:hca.ra)
- စာရေးတံ (care:tam)
- စာလုံး (calum:)
- စာလုံးစောင်း (calum:caung:)
- စာလုံးပေါင်း (calum:paung:)
- စာလုံးပေါင်းသတ်ပုံ (calum:paung:satpum)
- စာဝါ (cawa)
- စာသင် (casang)
- စာသွား (caswa:)
- စာသွားစာလာ (caswa:cala)
- စာသား (casa:)
- စာသိ (casi.)
- စာသေ (case)
- စာဟန် (cahan)
- စာဟော (cahau:)
- စာအံ (caam)
- စာအိတ် (cait)
- စာအိတ်ခေါင်း (caithkaung:)
- စာအုပ် (caup)
- ဆင့်စာ (hcang.ca)
- ဆုံးမစာ (hcum:ma.ca)
- ဆေးစာ (hce:ca)
- တိုင်စာ (tuingca)
- တောင်ပူစာ (taungpuca)
- ထွက်စာ (htwakca)
- ထွက်စာတင် (htwakcatang)
- ထောက်ခံစာ (htaukhkamca)
- ထောင်ဝင်စာခံ (htaung-wangcahkam)
- ဒေသစာရီ (desa.cari)
- နန်းစဉ်စာ (nan:canyca)
- နဖူးစာ (na.hpu:ca)
- နှစ်ချုပ်အစီရင်ခံစာ (hnachkyup-a.ciranghkamca)
- နှိုးဆော်စာ (hnui:hcauca)
- နှုတ်ဖြေစာမေးပွဲ (hnuthprecame:pwai:)
- ပစ်စာ (pacca)
- ပထမပြန်စာမေးပွဲ (pa.hta.ma.prancame:pwai:)
- ပြန်စာ (pranca)
- ပုံနှိပ်စာ (pumhnipca)
- ပေးစာ (pe:ca)
- ပေစာ (peca)
- ဖတ်စာ (hpatca)
- ဖြည့်စာ (hprany.ca)
- ဖြတ်စာ (hpratca)
- ဖြတ်တမ်းစာ (hprattam:ca)
- ဖွားစာရင်း (hpwa:carang:)
- ဖွားသေစာရင်း (hpwa:secarang:)
- ဖိတ်စာ (hpitca)
- ဖူးစာ (hpu:ca)
- ဖူးစာဆုံ (hpu:cahcum)
- ဖူးစာရေးနတ် (hpu:care:nat)
- ဖောင်းကြွစာလုံး (hpaung:krwa.calum:)
- ဗလာစာအုပ် (ba.lacaup)
- မင်စာ (mangca)
- မျက်နှာစာ (myakhnaca)
- မျှောစာ (hmyau:ca)
- မွေးစာရင်း (mwe:carang:)
- မှန်စာ (hmanca)
- မိတ်ဆက်စာ (mithcakca)
- မေတ္တာစာ (mettaca)
- ရွှေတိုက်စာရင်း (hrwetuikcarang:)
- ရသစာပေ (ra.sa.cape)
- ရုံးတွင်းစာ (rum:twang:ca)
- ရုပ်ပုံစာ (ruppumca)
- ရေစာ (reca)
- လက်ယှက်စာခုံ (lakhyakcahkum)
- လက်ဝေစာ (lak-weca)
- လွှဲစာ (hlwai:ca)
- လိပ်စာ (lipca)
- လူမွဲစာခံ (lu-mwai:cahkam)
- လေကြောင်းစာပို့ (le-kraung:capui.)
- ဝရမ်းစာ (wa.ram:ca)
- ဝှက်စာ (hwakca)
- သံကြိုးစာ (samkrui:ca)
- သင်ခန်းစာ (sanghkan:ca)
- သင်္ကြန်စာ (sangkranca)
- သတင်းစာ (sa.tang:ca)
- သတင်းစာစက္ကူ (sa.tang:cacakku)
- သတင်းစာဆရာ (sa.tang:cahca.ra)
- သန်းခေါင်စာရင်း (san:hkaungcarang:)
- သမ္မန်စာ (sammanca)
- သရော်စာ (sa.rauca)
- သိုက်စာ (suikca)
- သုတစာပေ (su.ta.cape)
- သေစာရှင်စာ (secahrangca)
- သေတမ်းစာ (setam:ca)
- ဟောစာ (hau:ca)
- အချိန်စာရင်း (a.hkyincarang:)
- အစီရင်ခံစာ (a.ciranghkamca)
- အတန်းတင်စာမေးပွဲ (a.tan:tangcame:pwai:)
- အတွင်းစာ (a.twang:ca)
- အနုစာပေ (a.nu.cape)
- အန်စာ (anca)
- အမှာစာ (a.hmaca)
- အမိန့်ကြော်ငြာစာ (a.min.krau-ngraca)
- အမိန့်စာ (a.min.ca)
- အရုပ်စာ (a.rupca)
- အိမ်စာ (imca)
- ဩဘာစာ (au:bhaca)
Etymology 2
editInherited from Proto-Tibeto-Burman *m-tsa (“sparrow”). Compare Old Chinese 雀 (OC *ʔsewɢ, “sparrow”) and 鵲 (OC *sʰaɡ, “magpie”) (STEDT).
The "shrill" sense is likely a semantic extension of the "sparrow" sense, via "to chirp like a sparrow" > "to be shrill" (supported by MED), though this is disputed (based on STEDT not linking the entry "ca 'shrill ( obs. )'" to the root page).
Noun
editစာ • (ca)
Verb
editစာ • (ca)
Derived terms
edit- စာကလေး (caka.le:)
- စာခြောက်ရုပ် (cahkrauk-rup, “scarecrow”)
- စာဘုန်းကြီး (cabhun:kri:)
- စာဘူးတောင်း (cabhu:taung:, “weaver bird or its nest”)
- စာဝတီး (cawa.ti:)
- စာဝါ (cawa)
- ညံစာစာ (nyamcaca, “stridently, noisily”)
- ဗွတ်စာမွဲ (bwatca-mwai:)
- အိမ်စာ (imca, “house sparrow”)
- ဥမမည်စာမမြောက် (u.ma.manycama.mrauk)
Etymology 3
editFrom Proto-Tibeto-Burman *m-dza-k (“to love”). Cognate with Tibetan [script needed] (mdza-ba, “idem”), Jingpho [script needed] (ndźaʔ, “to show love”) (STEDT).
Verb
editစာ • (ca)
- to sympathize with, be considerate to, have consideration for
- to compare to or with
Derived terms
edit- ကိုယ်ချင်းစာ (kuiyhkyang:ca)
- ကိုယ်ချင်းစာတရား (kuiyhkyang:cata.ra:)
- စာနာ (cana)
- နှိုင်းစာ (hnuing:ca)
Etymology 4
editFrom Proto-Sino-Tibetan *dza (“to eat”). See also စား (ca:, “to eat”) (STEDT).
Noun
editစာ • (ca)
- food (something kept for consumption)
- diet, cuisine
- meal
- fodder, feed, prey, bait
- subsistence, means
Derived terms
edit- ကျစ်စာ (kyacca)
- ချည်စာကျွေး (hkyanyca-kywe:)
- ချွေးနှဲစာ (hkywe:hnai:ca)
- ချုပ်စာ (hkyupca)
- ခွစာ (hkwa.ca)
- ခေါစာ (hkau:ca)
- ခေါစာကျွေး (hkau:ca-kywe:)
- ခေါစာပစ် (hkau:capac)
- စလောင်းစာ (ca.laung:ca)
- စားမြိန်စာ (ca:mrinca)
- ဆိတ်စာ (hcitca)
- ညစာ (nya.ca)
- တက်စာ (takca)
- တစ်ဆိတ်စာ (tachcitca)
- တီကျစ်စာ (ti-kyacca)
- တုံးလုံးစာ (tum:lum:ca)
- တောစာ (tau:ca)
- ထယ်စာ (htaica)
- ထွန်စာ (htwanca)
- ဓားစာခံ (dha:cahkam)
- ဓာတ်စာ (dhatca)
- ဓာတ်စာကျ (dhatca-kya.)
- ဓာတ်စာကျွေး (dhatca-kywe:)
- နံနက်စာ (namnakca)
- နေ့ခင်းစာ (ne.hkang:ca)
- နေ့ဖို့ညစာ (ne.hpui.nya.ca)
- နေ့လယ်စာ (ne.laica)
- နေစာ (neca)
- နေလွဲညစာ (nelwai:nya.ca)
- ပတ်စာ (patca)
- ပတ်စာခွာဖျာသိမ်း (patcahkwahpyasim:)
- ပတ်စာပိုး (patcapui:)
- ပြောင်စာ (praungca)
- ပွစာတက် (pwa.catak)
- ပိုးစာ (pui:ca)
- ပိုးမည်းတောင်စာ (pui:many:taungca)
- ပုံသေလစာ (pumsela.ca)
- ပုစွန်စာ (pu.cwanca)
- ပုတတ်စာ (pu.tatca)
- ပေးစာကမ်းစာ (pe:cakam:ca)
- ဗလိနတ်စာ (ba.li.natca)
- ဗွေစာထောင် (bwecahtaung)
- ဗွေစာဖွပ် (bwecahpwap)
- မတန်ရေစာ (ma.tanreca)
- မတ်တတ်စာ (mattatca)
- မြေစာ (mreca)
- မြေစာပင် (mrecapang)
- မြေစာဥ (mrecau.)
- မဝရေစာ (ma.wa.reca)
- မသထာရေစာ (ma.sa.htareca)
- မသဒ္ဒါရေစာ (ma.saddareca)
- မီးစာ (mi:ca)
- မီးစာကြိုး (mi:ca-krui:)
- မီးစာကုန်ဆီခန်း (mi:cakunhcihkan:)
- မီးလွတ်စာ (mi:lwatca)
- မုန့်တွန်စာ (mun.twanca)
- မူရင်းလစာ (murang:la.ca)
- ယင်နားစာ (yangna:ca)
- ယင်ပေါင်စာငါး (yangpaungca-nga:)
- ရစုရစာ (ra.cu.ra.ca)
- ရပ်စောက်စာ (rapcaukca)
- ရွေပေါ်စာ (rwepauca)
- ရာသီစာ (rasica)
- လစာ (la.ca)
- လစာနှုန်း (la.cahnun:)
- လစာရင်း (la.carang:)
- လွှစာ (hlwa.ca)
- လှည်းစာ (hlany:ca)
- လှော်စာ (hlauca)
- လုပ်စာ (lupca)
- လူကြီးစာ (lu-kri:ca)
- လေစာ (leca)
- လောင်စာ (laungca)
- ဝက်မြေစာဥ (wakmrecau.)
- ဝမ်းစာ (wam:ca)
- ဝမ်းနူးစာ (wam:nu:ca)
- သင်ပေါင်းစာ (sangpaung:ca)
- သမင်စာ (sa.mangca)
- သွားရည်စာ (swa:ranyca)
- သားစာမယားစာ (sa:cama.ya:ca)
- သူငယ်စာငှက်ပျော (su-ngaicahngakpyau:)
- အစာရေစာ (a.careca)
- အပူစာ (a.puca)
- အရက်သေစာ (a.rakseca)
- အအေးစာ (a.e:ca)
- အိုစာ (uica)
- အိုစာနာစာ (uicanaca)
- အိုစာမင်းစာ (uicamang:ca)
- အိုနာစာ (uinaca)
- အိုနာစာရန်ပုံငွေ (uinacaranpumngwe)
Particle
editစာ • (ca)
- (derogatory) particle suffixed to nouns to connote that someone is deserving of being victimized or hit by someone or something
- particle suffixed to nouns to denote supportive material for a certain function
- particle suffixed to nouns to denote sufficiency for a certain number or utility over a certain length of time
- particle suffixed to nouns to denote a waste product
References
edit- ^ Luce, G. H. (1981) “-A Finals (34. Writing)”, in A Comparative Word-List of Old Burmese, Chinese and Tibetan, London: School of Oriental and African Studies, University of London, →ISBN, page 2
Further reading
edit- “စာ” in Myanmar–English Dictionary (Myanmar Language Commission 1993). Searchable online at SEAlang.net.
Pa'o Karen
editEtymology
editFrom Proto-Karen *caᴬ (“sell”). Cognate with S'gaw Karen ဆါ (hsah).
Verb
editစာ (cà)
- to sell
- Burmese terms with IPA pronunciation
- Burmese terms derived from Proto-Sino-Tibetan
- Burmese lemmas
- Burmese nouns
- Burmese nouns classified by ရွက်
- Burmese nouns classified by လုံး
- Burmese nouns classified by ပုဒ်
- Burmese terms with usage examples
- Burmese terms inherited from Proto-Tibeto-Burman
- Burmese terms derived from Proto-Tibeto-Burman
- Burmese verbs
- Burmese terms inherited from Proto-Sino-Tibetan
- Burmese particles
- Burmese derogatory terms
- my:Writing
- Pa'o Karen terms inherited from Proto-Karen
- Pa'o Karen terms derived from Proto-Karen
- Pa'o Karen lemmas
- Pa'o Karen verbs