გჲარი

Laz

Alternative forms

• ჯარი (cari), ჯაი (cai) — Atina, Vizha, Artasheni
• გჲაჲი (gyayi), გჲაი (gyai) — alternative spellings
• დჲარი (dyari)

Etymology

From Byzantine Greek διάριον (diárion), from Latin diarium.

Noun

გჲარი • (gyari) (Latin spelling gyari) (Vitse–Arkabi, Khopa, Chkhala, Akçakoca)

1. food, meal, dish

   Synonyms: ოშკომალე (oşǩomale), ჲემეღი (yemeği)

   ჰანდღა ონდღენერი გჲარი შენი ხაჯი მებოკიდი.

   handğa ondğeneri gyari şeni xaci meboǩidi.

   I cooked beans for lunch today.

2. (Vitse)

   Synonyms: მჭკუდი (mç̌ǩudi, “corn bread”), ქოვალი (kovali, “wheat bread”)

   1. bread dough

      გჲარი ფშველუმტიშა კვარი ეშალუ დო ლეტას მელუ.

      gyari pşvelumťişa ǩvari eşalu do leťas melu.

      While kneading bread, a piece of dough bounced and fell on the floor.

   2. bread

      ნანაქ ხომბულა გჲარი ფუნჩხოლუმზ დო ქოთუმეფეზ დუბღამზ.

      nanak xombula gyari punçxolumz do kotumepez dubğamz.

      My mother crumbles dry bread and feeds the chickens (pours it in front of the chickens).

3. (Arkabi) animal feed

   კვათერი ჩაჲიზ თიფი მოილუდორენ. ბედრიჲექ, ჰემ ფუჯიში გჲარი იქომს, ჰემ ჩაჲიზ გუფაღამს.

   ǩvateri çayiz tipi moiludoren. bedriyek, hem pucişi gyari ikoms, hem çayiz gupağams.

   Grass covers the chopped tea. Bedriye both feeds the cow and cleans around the stream.

Declension

.Georgian.inflection-table tr:hover
{
	background-color:#EBEBEB;
}

Declension of გჲარი (gyari) (see Laz declension)

	singular	plural
absolutive	გჲარი (gyari)	გჲარეფე (gyarepe)
ergative	გჲარიქ (gyarik)	გჲარეფექ (gyarepek)
dative	გჲარის (gyaris)	გჲარეფეს (gyarepes)
genitive	გჲარიშ(ი) (gyariş(i))	გჲარეფეშ(ი) (gyarepeş(i))
directive	გჲარიშე (gyarişe)	გჲარეფეშე (gyarepeşe)
ablative	გჲარიშენ (gyarişen)	გჲარეფეშენ (gyarepeşen)
locative	გჲარის (gyaris)	გჲარეფეს (gyarepes)
instrumental	გჲარითენ (gyariten)	გჲარეფეთენ (gyarepeten)
Notes: dialects may differ on declension.

Derived terms

• ოგჲარე (ogyare)
• მეგჲარი (megyari)
• გჲარობა (gyaroba)
• უგჲარელი (ugyareli)
• მეჯარამს (mecarams)
• ლიმჯიჯარი (limcicari)
• მდიკაჯარი (mdiǩacari)
• გჲაიშიჲეი (gyaişiyei)
• უგჲარელობა (ugyareloba)
• ლაზუტიჯარი (lazuťicari)
• ქაფჩონგჲაჲი (kapçongyayi)
• გჲარინაჭუმს (gyarinaç̌ums)
• მეჯარამსმეწარამს (mecaramsmeǯarams)
• კაფჩონი ჯარი (ǩapçoni cari)
• გჲარი გელადვენ (gyari geladven)

 

Further reading

• Adjarian, H. (1898) “gyari”, in “Étude sur la langue laze”, in Mémoires de la Société de Linguistique de Paris (in French), volume X, page 235
• Bucaklişi, İsmail Avcı, Uzunhasanoğlu, Hasan (1999) Lazca-Türkçe Sözlük / Lazuri-Turkuli Nenapuna [Laz–Turkish dictionary] (in Turkish), Istanbul: Akyüz Yayıncılık, page 14
• Erckert, Roderich von (1895) Die Sprachen des kaukasischen Stammes. I. Theil. Wörterverzeichniss (in German), Vienna: Alfred Hölder, § 78, page 48, has the form diari
• Erckert, Roderich von (1895) Die Sprachen des kaukasischen Stammes. I. Theil. Wörterverzeichniss (in German), Vienna: Alfred Hölder, § 325, page 131, has the forms gvjari, gväri
• Gippert, Jost (1993) “Lateinisches Wortmaterial im Kaukasus”, in Gerhard Meiser, editor, Indogermanica et Italica : Festschrift für Helmut Rix zum 65. Geburtstag (Innsbrucker Beiträge zur Sprachwissenschaft; 72) (in German), Innsbruck: Institut für Sprachwissenschaft der Universität, pages 142–147
• Klaproth, Julius (1823) Asia polyglotta, Paris: A. Schubart, page 122a, has the form diari
• Marr, N. (1910) “გჲარი”, in Грамматика чанского (лазского) языка с хрестоматией и словарем [Grammar of the Chan (Laz) Language with a Reader and a Dictionary] (Материалы по яфетическому языкознанию; 2) (in Russian), Saint Petersburg: Academy Press, page 135a