powiat

English

Etymology

Borrowed from Polish powiat.

Noun

powiat (plural powiats)

1. The second-level unit of local government and administration in Poland.

Old Polish

Alternative forms

• powiet

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *povětъ. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pɔvja(ː)t/
• IPA^(key): (15^th CE) /pɔvjat/, /pɔvjɒt/

Noun

powiat m inan

1. (attested in Greater Poland) district; powiat; judicial district
   • 1959 [1419], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1045, Poznań:

     Ysze pan starosta w tem posnanskem powacze nye bil ot swantego Thomi asz do nedzele Letare

     [Iże pan starosta w tem Poznańskiem powiacie nie był ot świętego Tomy aż do niedziele Letare]

   • 1876-1929 [Fifteenth century], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[1], volume XXVII, page 265:

     Powyath krolewsky bannum regium

     [Powiat krolewski bannum regium]

   • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 91r:

     Districtus vlg. powyath

     [Districtus vlg. powiat]

   • [End of the 15th century], rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza w rkpsie Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, obecnie we Wrocławiu, o sygn. 381, z r. 1457, page 71rb:

     [D]istrictus vlg. powath

     [[D]istrictus vlg. powiat]

   • End of the 15th century, Wokabularz petersburski I, Cesarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu, sygn. Lat.Q.ch.XVI.33, page 6:

     Districtus powat

     [Districtus powiat]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 37r:

     Decapolis est regio decem ciuitatum povyąth districtus

     [Decapolis est regio decem ciuitatum powiat districtus]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 136v:

     Territorium id est parua terra eyn lendleyn povyąth

     [Territorium id est parua terra eyn lendleyn powiat]

2. (attested in Lesser Poland) diocese
   • 1892 [1484], Hieronim Łopaciński, editor, Reguła trzeciego zakonu św. Franciszka i drobniejsze zabytki języka polskiego z końca w. XV i początku XVI‎^[2], Krakow, page 716:

     A yesthlyby potrzebno, o thaką rzecz mogą sye do povyąthu svego bysskupa vczyecz (si facultas affuerit episcopi dioecesani consilio in hac parte)

     [A jestliby potrzebno, o taką rzecz mogą sie do powiatu swego biskupa uciec (si facultas affuerit episcopi dioecesani consilio in hac parte)]

   • 1901 [End of the 15th century], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume II, page 324:

     Ut de subvrbanis villis... ad suam homines ciuitatem capitalem convenirent, vbi territorium, povath, habebant

     [Ut de subvrbanis villis... ad suam homines ciuitatem capitalem convenirent, vbi territorium, powiat, habebant]

Derived terms

adjectives

• powiatny

 

nouns

• powiatek

 

Descendants

• Polish: powiat
  • → English: powiat

References

• Boryś, Wiesław (2005) “powiat”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “powiat”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “powiat”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “powiat”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “powiat”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish powiat.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈpɔ.vjat/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈpɔ.vjat/, /ˈpɔ.vjɒt/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔvjat
• Syllabification: po‧wiat

Noun

powiat m inan (diminutive powiacik, related adjective powiatowy)

1. powiat, county (second-level unit of local government and administration in Poland, between gmina and województwo)

   Coordinate terms: gmina, sołectwo, województwo

   1. (metonymically) powiat (people living in such a division)
   2. (government, metonymically) powiat office (headquarters of such a district)
   3. (government, metonymically) powiat authorities (people in charge of such a district)

Declension

Declension of powiat

	singular	plural
nominative	powiat	powiaty
genitive	powiatu	powiatów
dative	powiatowi	powiatom
accusative	powiat	powiaty
instrumental	powiatem	powiatami
locative	powiecie	powiatach
vocative	powiecie	powiaty

Descendants

• → English: powiat

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), powiat is one of the most used words in Polish, appearing 1 time in scientific texts, 66 times in news, 40 times in essays, 6 times in fiction, and 3 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 116 times, making it the 523rd most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• powiat in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• powiat in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “powiat”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “POWIAT”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 20.03.2020
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “powiat”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “powiat”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “powiat”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 841