Wiktionary

raz

See also: Raz, ráz, raž, ráž, raź, and raz-

Breton

edit

Pronunciation

edit

Noun

edit

raz m

  1. (mineralogy) lime

Czech

edit

Pronunciation

edit

Verb

edit

raz

  1. second-person singular imperative of razit

Numeral

edit

raz

  1. one (used for counting beats, as a monosyllabic alternative to jeden)

French

edit

Etymology

edit

Ultimately from Old Norse rás.

Pronunciation

edit
  • IPA(key): /ʁa/ ~ /ʁɑ/
  • Audio:(file)

Noun

edit

raz m (plural raz)

  1. current, race (only known to be standardly used in the expression raz-de-marée, meaning tsunami)

Further reading

edit

Norman

edit

Etymology

edit

Borrowed from Old Norse rás (“current, channel”).

Noun

edit

raz m (plural raz)

  1. (Jersey, nautical) race (current)

Old Polish

edit

Alternative forms

edit

Etymology

edit

Inherited from Proto-Slavic *razъ. By surface analysis, deverbal from razić. Sense 2 is from a generalization of sense 1, as historically one would count by making physical marks on a stick, and this sense displaced -kroć.[1] First attested in the 15th century.

Pronunciation

edit
  • IPA(key): (10th–15th CE) /raːs/
  • IPA(key): (15th CE) /rɒs/

Noun

edit

raz m inan

  2. (attested in Masovia) hit (blow; punch; striking against; the collision of one body against another; the stroke that touches anything)
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 58:
      Gdzye swyerzepycza oth razv abo oth vrazenya (ictu vel plaga) lvbo vyną czyią porzvczy, polthori grzywny... zaplaczycz ma * vszladzayączy skodą czirzpyączemv
      [Gdzie świerzepica ot razu abo ot urażenia (ictu vel plaga), lubo winą czyją porzuci, połtory grzywny... zapłacić ma uszkadzający szkodę cirzpiącemu]
  4. (attested in Greater Poland) time (occurrence, instance)
    • 1960 [1427], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 860, Pyzdry:
      Yakom zayøl... na crolewske dzedzine... po dwa rasy osmdzeszanth y osmyoro dobitka
      [Jakom zajął... na krolewskie dziedzinie... po dwa razy ośmdziesiąt i ośmioro dobytka]
  5. (attested in Greater Poland) time (period in which something happened)
    • 1967 [1419], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 742, Kościan:
      Jako ludze ss Koszkowa sly na xandza biscupyø dzedziną... y otbily dobitek prima vice, a wtorim razem szly y ranily xandza biskupy lud
      [Jako ludzie s Koszkowa szli na księdza biskupią dziedzinę... i otbili dobytek prima vice, a wtorym razem szli i ranili księdza biskupi lud]

Derived terms

edit
adverb
edit
verbs

Descendants

edit
  • Polish: raz, raza (Middle Polish)
  • Silesian: rŏz

References

edit
  1. ^ Bańkowski, Andrzej (2000) “raz 2”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • Boryś, Wiesław (2005) “raz”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “raz 1”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “raz”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

edit

Alternative forms

edit

Pronunciation

edit
 

Etymology 1

edit

Inherited from Old Polish raz. By surface analysis, deverbal from razić. Sense 1 is a generalization of sense 1, for which see Old Polish raz.[1] For this use, compare Russian раз (raz). Sense 1 is a semantic narrowing of sense 1.[2] The genitive plural form razy is suppletive from the alternative form raza.[1]

Noun

edit

raz m inan

  2. time (instance, occurrence)
    dwa, trzy, cztery i dziesięć razy ― two, three, four, and ten times
Declension
edit
Declension of raz
singular plural
nominative raz razy
genitive razu razy
dative razowi razom
accusative raz razy
instrumental razem razami
locative razie razach
vocative razie razy

Noun

edit

raz m inan

  2. case
    w każdym razie ― in any case
  3. (dated, in the plural) hit, blow
  4. (Near Masovian, chiefly in the plural) notch or groove on a millstone made with a pickaxe
  5. (Middle Polish) scar
    Synonym: blizna
  6. (Middle Polish) lightning strike
  7. (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎[1], page 493b:
      Vices, Rázy też odmienność/ przemiennośc/ ſzkodá/ przigodá.
      [Vices, Razy też odmienność/ przemienność/ szkodá/ przygoda.]
Declension
edit
Declension of raz
singular plural
nominative raz razy
genitive razu razów
dative razowi razom
accusative raz razy
instrumental razem razami
locative razie razach
vocative razie razy

Numeral

edit

raz m inan

  2. (colloquial) one
    Raz, dwa, trzy... ― One, two, three...
Usage notes
edit

Only ever used when counting from one. For counting objects, it is interchangeable with jeden, but for abstract counting (such as counting to ten or in music), raz is universally used.

Derived terms
edit
adverbs
conjunctions
interjections
nouns
particles
phrases
prepositions
proverbs
edit
verbs

Etymology 2

edit

Back-formation from pewnego razu.[3] First attested in the 16th century.[4]

Adverb

edit

raz (not comparable)

  1. once (one time)
    Powiem ci tylko raz, nie zapominaj! ― I'm going to tell you only once, don't forget!
  2. once (ultimately, definitively)
    raz na zawsze ― once and for all

Etymology 3

edit

Clipping of nieraz.[3]

Adverb

edit

raz (not comparable)

  1. used in the construction raz... raz... sometimes, once (at some point)
    Czemu raz działa, a raz nie? ― Why does it sometimes work and sometimes not?

Etymology 4

edit

Semantic loan from German einmal.

Particle

edit

raz

  1. (Western Greater Poland, expressives, said often in anger) Synonym of nareszcie
    No, chcesz raz powiedzieć? ― Well, do you want to finally say it?

Trivia

edit

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), raz is one of the most used words in Polish, appearing 72 times in scientific texts, 66 times in news, 43 times in essays, 103 times in fiction, and 137 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 421 times, making it the 112th most common word in a corpus of 500,000 words.[5]

References

edit
  1. ↑ 1.0 1.1 Bańkowski, Andrzej (2000) “raz 2”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  2. ^ Bańkowski, Andrzej (2000) “raz 3”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  3. ↑ 3.0 3.1 Bańkowski, Andrzej (2000) “raz 4”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  4. ^ Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “raz, raza”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  5. ^ Ida Kurcz (1990) “raz”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 485

Further reading

edit
  • raz I in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • raz in Polish dictionaries at PWN
  • “RAZ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2021 August 24
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “raz”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “raz”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “raz”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 481
  • Władysław Matlakowski (1891) “razy”, in “Zbiór wyrazów ludowych dawnej ziemi czerskiej”, in Sprawozdania Komisyi Językowej Akademii Umiejętności, volume 4, Krakow: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, page 369

Slovak

edit
Slovak numbers (edit)
10
1 2  →  10  → 
    Cardinal: jeden
    Ordinal: prvý
    Adverbial: raz
    Multiplier: jeden jediný, jednotný
    Qualitative: jednaký

Etymology

edit

Inherited from Proto-Slavic *razъ.

Pronunciation

edit

Adverb

edit

raz

  1. once

Numeral

edit

raz

  1. one

Further reading

edit
  • “raz”, in Slovníkový portál Jazykovedného ústavu Ľ. Štúra SAV [Dictionary portal of the Ľ. Štúr Institute of Linguistics, Slovak Academy of Science] (in Slovak), https://slovnik.juls.savba.sk, 2003–2024
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=raz&oldid=82667282"
  NODES
Note 3