wydawać
Old Polish
editEtymology
editInherited from Proto-Slavic *vydavati. By surface analysis, wy- + dawać. First attested in 1415.
Pronunciation
editVerb
editwydawać impf (perfective wydać)
- (attested in Greater Poland) to give (to transfer one's possession or holding of (something) to (someone))
- Synonym: dawać
- 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski[1], Greater Poland, pages 67, 32:
- Tobie będø wydawacz krolyowye dary (tibi offerent reges munera)
- [Tobie będą wydawać krolowie dary (tibi offerent reges munera)]
- (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) to give out (to give on a special occasion)
- 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[2], Krakow, Brodnia, page 39a:
- [U]czinilem sød y sprawiedliwoscz, nye widaway mie potwarzaianczim mnie (non tradas me calumniantibus me Psal 118, 121)
- [Uczyniłem sąd i sprawiedliwość, nie wydawaj mie potwarzającym mnie (non tradas me calumniantibus me Psal 118, 121)]
- (law, attested in Greater Poland) to bring someone to a different court
- 1967 [1415], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 553, Kościan:
- Jako Andrzich po vyednanu ne widawal pana Dobrogosta w duchowne prawo sz yego zoną
- [Jako Andrzych po ujednaniu nie wydawał pana Dobrogosta w duchowne prawo s jego żoną]
- (intransitive, of reflexive with się, attested in Lesser Poland) to engage in something, to give oneself to [with na (+ accusative) ‘to what’]
- 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I[3], Lesser Poland, page 39:
- [P]rzygadza syą, ysze porodzony s plemyenya slacheczskyego, cząstokrocz swey czczy nye szanvyącz wydawayą syą na lotrowstwo (furta seu latrocinia committentes)
- [Przygadza się, iże porodzoni z plemienia ślachecskiego częstokroć swej czci nie szanując, wydawają się na łotrowstwo (furta seu latrocinia committentes)]
- (attested in Silesia) to spend (to give money or material goods on)
- 1956 [Middle of the 15th century], Jerzy Woronczak, editor, Teksty polskie w rękopisie nr 43 Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu z połowy XV wieku[4], Silesia, page 64r:
- Wlt namque deus ab homine, ut de bonis sibi collatis racio assignetur, ... an prudenter dispensabat widawal
- [Wlt namque deus ab homine, ut de bonis sibi collatis racio assignetur, ... an prudenter dispensabat wydawał]
- to give away, to betray someone
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[5], page 310:
- Bądzczye mądrzy yako wązovye..., alye boyczye szye od lyvdzy, bocz vasz bądą vydavacz w ych radach (tradent enim vos in conciliis Mat 10, 17) y badą byczovacz [w] ych synagogach
- [Bądźcie mądrzy jako wężowie... Ale bojcie sie od ludzi, boć was będą wydawać w ich radach (tradent enim vos in conciliis Mat 10, 17) i będą biczować w ich synagogach]
- (attested in Greater Poland) to birth, to give birth
- 1977-1980 [c. 1470], urowska-Górowska Wanda, Kyas Vladimir, editors, Mamotrekty staropolskie[6], [7], [8], Lubin, page 129:
- Plod wydawąyącz germinans (in stillicidiis eius, sc. dei, laetabitur germinans, sc. terra Psal 64, 11)
- [Płod wydawając germinans (in stillicidiis eius, sc. dei, laetabitur germinans, sc. terra Psal 64, 11)]
- to think up, to come up with
- 1874-1891 [c. 1500], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[9], [10], [11], volume XLVII, page 368:
- Item eo modo excogitant et exquirunt (sc. parentes) habitus vidavayv vel vymyslayv kroge
- [Item eo modo excogitant et exquirunt (sc. parentes) habitus wydawają vel wymyślają kroje]
- to protrude, to exsert, to stick out
- End of the 15th century, Józefa Reczka, Elżbieta Belcarzowa, editors, Glosy z rękopisu, number nr 414/11, Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Lwowie, obecnie we Wrocławiu, page 180:
- Serpens omnia membra sua exponit, vydawa, pro capite
- [Serpens omnia membra sua exponit, wydawa, pro capite]
- to cause, to make happen
- 1856-1870 [1447], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki[12], volume IX, number 418:
- Ego procurator domini abbatis et tocius conuentus do vlg. wydawam iudicium sev sentenciam
- [Ego procurator domini abbatis et tocius conuentus do vlg. wydawam iudicium sev sentenciam]
- 1874-1891 [1453], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[13], [14], [15], volume XXV, page 208:
- W pyathek... vyedzon (sc. Chrystus) przeth Pylatha, tamo nąn vydavano szvyadeczstwo nyesbadne
- [W piątek... wiedzion (sc. Chrystus) przed Piłata, tamo nań wydawano świadecstwo niezbędne]
- to present orally or in text
- 1977-1980 [1471], Wanda Żurowska-Górecka, Vladimír Kyas, editors, Mamotrekty staropolskie [Old Polish-Latin Dictionaries and wordlists], page 238:
- Vydavamy prosternimus (prosternimus preces ante faciem tuam Dan 9, 18)
- [Wydawamy prosternimus (prosternimus preces ante faciem tuam Dan 9, 18)]
- (attested in Silesia) to confirm; to testify
- 1981-2001 [1435], Elżbieta Belcarzowa, editor, Glosy polskie w łacińskich kazaniach średniowiecznych, volume II, Legnica, page 53:
- Ipse enim spiritus reddit, vydawa, testimonium spiritui nostro (ipse enim spiritus testimonium reddit spiritui nostro, quod sumus filii dei Rom 8, 16)
- [Ipse enim spiritus reddit, wydawa, testimonium spiritui nostro (ipse enim spiritus testimonium reddit spiritui nostro, quod sumus filii dei Rom 8, 16)]
- (reflexive with się, attested in Masovia) to announce one's readiness for something
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 34.:
- Ian vstawycznye myenyl, eszbi szą Pyotr szam vrenil a tho wydawal szą vrządnye doswyathczicz (quod offerebat se legitime probaturum)
- [Jan ustawicznie mienił, eżby się Piotr sam urenił, a to wydawał się urzędnie doświadczyć (quod offerebat se legitime probaturum)]
- (attested in Silesia) to issue, to turn out to be; to become
- 1981-2001 [1435], Elżbieta Belcarzowa, editor, Glosy polskie w łacińskich kazaniach średniowiecznych, volume II, Legnica, page 51:
- In omnibus exhibeamus, vid[y]awaymy, nosmetipsos sicut dei ministros in multa paciencia (II Cor 6, 4)
- [In omnibus exhibeamus, wyd[y]awajmy, nosmetipsos sicut dei ministros in multa paciencia (II Cor 6, 4)]
- 1977 [End of the 15th century], “Vergili Georgicorum schedae Gnesnenses”, in Bogdanus Bolz, Wanda Żurowska-Górecka, editors, Symbolae Philologorum Posnaniensium, volume 3, page 82:
- [Quae] (sc. humus) grau[is est ipso], tacitam se pondere prodit, vydawa *szyv, [q]ueque levis
- [[Quae] (sc. humus) grau[is est ipso], tacitam se pondere prodit, wydawa się, [q]ueque levis]
- (of hits) to hit from all sides by waving a weapon
- 1466, Elżbieta Belcarzowa, editor, Glosy z rkpsu Biblioteki Jagiellońskiej nr 2195 oraz z rękopisu, numbers 1490/11, 1945/1, Biblioteka Kapitulna w Pradze, page 17:
- Ictos ipse, gl. miles, suos steriles effudit, gl. exponit vydava, in vsus
- [Ictos ipse, gl. miles, suos steriles effudit, gl. exponit wydawa, in vsus]
Derived terms
editnouns
verbs
- wydawać za mąż impf
Related terms
editnouns
Descendants
editReferences
edit- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “wydawać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
editEtymology
editInherited from Old Polish wydawać. By surface analysis, wy- + dawać.
Pronunciation
editVerb
editwydawać impf (perfective wydać)
- (transitive) to spend (to pay out money) [with na (+ accusative) ‘on what’]
- (transitive) to give change (to refund a customer money overpaid during a transaction) [with instrumental ‘with what’; or with z (+ genitive) ‘from what’]
- (transitive) to issue (to give someone something that they should receive in a given situation related to a certain type of behavior or action, e.g. a passport) [with dative ‘to whom’]
- (transitive) to give away (to give information on punishable actions someone has done to people who can punish said actions)
- (transitive, of trees, plants, etc.) to bear, to produce (to create fruit or something similar)
- (transitive) to make (to create a sound)
- (transitive) to give off (to create a particular smell)
- Synonym: wydzielać
- (transitive, publishing) to publish (to issue (something, such as printed work) for distribution and/or sale)
- Synonyms: drukować, ogłaszać, publikować
- (transitive) to issue, to hand out (to decide on something due to rank or function, which then becomes officially binding or valid, e.g. an order)
- (transitive) to throw, to hold (to organize or ensure the happening of a particular event)
- (transitive) to give away (to formally hand over a bride to the bridegroom) [with za (+ accusative) ‘to whom’]
- (transitive, literary) to distinguish oneself (to be distinguished by the origin or initial action of some later known person or group of persons)
- (transitive) to hand out (to pass and announce something)
- (transitive, obsolete) to give of oneself
- Synonym: dawać z siebie
- (transitive, obsolete) to utter
- Synonym: wypowiadać
- (transitive, obsolete) to emphasize (to bring special attention to)
- (intransitive, obsolete) to stand out, to stick out
- (transitive, obsolete) to hand, to pass
- Synonym: podawać
- (transitive, obsolete, fishing) to cast (to throw a net into water)
- (transitive, Middle Polish) to betray
- (reflexive with się) to seem, to appear (to create some impression) [with dative ‘to what/whom’, along with instrumental ‘as what/whom’ or infinitive ‘to do what’]
- (reflexive with się) to appear; to be revealed
- (reflexive with się) to give oneself away (to unintentionally reveal a secret, divulge undisclosed information, or expose oneself)
- (reflexive with się) to give oneself away (to give information about oneself on punishable actions one has done to people who can punish said actions)
- (reflexive with się) to put oneself at risk [with na (+ accusative) ‘at what risk’]
- (reflexive with się, colloquial, chiefly of women) to marry, to wed [with za (+ accusative) ‘whom’]
- (reflexive with się, authorship) to self-publish
- (reflexive with się, obsolete) to be published
- (reflexive with się, obsolete) to be issueed
- (reflexive with się, obsolete) to happen, to occur
- Synonyms: następować, zdarzać się
- (reflexive with się, obsolete) to leave
- Synonyms: see Thesaurus:uciekać
Conjugation
editDerived terms
editverbs
- wydać bitwę pf, wydawać bitwę impf
- wydać na łup pf, wydawać na łup impf
- wydać na śmierć pf, wydawać na śmierć impf
- wydać na świat pf, wydawać na świat impf
- wydać ostatnie tchnienie pf, wydawać ostatnie tchnienie impf
- wydać owoce pf, wydawać owoce impf
- wydać w ręce pf, wydawać w ręce impf
- wydać za mąż pf, wydawać za mąż impf
Trivia
editAccording to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), wydawać się is one of the most used words in Polish, appearing 25 times in scientific texts, 4 times in news, 67 times in essays, 42 times in fiction, and 24 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 162 times, making it the 358th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References
edit- ^ Ida Kurcz (1990) “wydawać się”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 693
Further reading
edit- wydawać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- wydawać in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wydawać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wydawać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “WYDAWAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 07.03.2017
- “WYDAWAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 30.06.2009
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “wydawać”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “wydawać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “wydawać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 839
- wydawać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Categories:
- Old Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Slavic
- Old Polish terms prefixed with wy-
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish verbs
- Old Polish imperfective verbs
- Greater Poland Old Polish
- Old Polish terms with quotations
- Lesser Poland Old Polish
- Sieradz-Łęczyca Old Polish
- zlw-opl:Law
- Old Polish intransitive verbs
- Old Polish reflexive verbs
- Silesia Old Polish
- Masovia Old Polish
- Polish terms derived from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish terms prefixed with wy-
- Polish 3-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/avat͡ɕ
- Rhymes:Polish/avat͡ɕ/3 syllables
- Polish lemmas
- Polish verbs
- Polish imperfective verbs
- Polish transitive verbs
- pl:Publishing
- Polish literary terms
- Polish terms with obsolete senses
- Polish intransitive verbs
- pl:Fishing
- Middle Polish
- Polish reflexive verbs
- Polish terms with collocations
- Polish colloquialisms
- pl:Books