Old Polish

edit

Etymology

edit

From wy- +‎ kładać. First attested in 1389.

Pronunciation

edit
  • IPA(key): (10th–15th CE) /vɨkɫadat͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /vɨkɫadat͡ɕ/

Verb

edit

wykładać impf

  1. (attested in Greater Poland) to explain; to comment
    • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[1], 1, 5:
      Pocznye Moyzes vikladacz (explanare) zakon
      [Pocznie Mojżesz wykładać (explanare) zakon]
    • 1974 [1407], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie[2], volume IV, number 287, Kalisz:
      Quam (sc. recognitionem) cognovit Stephanus viceiudex dicens: Ego cognosco, quod sentenciavi vlg. cum assesoribus po groszu od scoczancza... Jacosmi slichali od panow vicladayancz y rzeclismi: Vipraw swe rancoyme a opraway, acz s kim czo masz
      [Quam (sc. recognitionem) cognovit Stephanus viceiudex dicens: Ego cognosco, quod sentenciavi vlg. cum assesoribus po groszu od skocięcia... Jakosmy słychali od panow wykładając i rzeklismy: „Wypraw swe rękojmie a oprawiaj, acz z kim co masz”]
  2. (attested in Lesser Poland) to present, to express in words
  3. (attested in Masovia) to submit official statement in court
    • 1920 [1437], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume III, number 2773, Zakroczym:
      Mathias... egit super Albertum..., quia in meis bonis post granicies recepisti et mettercius rethe, pro duplici citacione expono al. vicladaian
      [Mathias... egit super Albertum..., quia in meis bonis post granicies recepisti et mettercius rethe, pro duplici citacione expono al. wykładaję]
  4. (attested in Sieradz-Łęczyca, Lesser Poland) to raise legal objections; to accuse; to question
    • 1897 [1389], Teki Adolfa Pawińskiego[4], volume III, number 1429, Łęczyca Land:
      Sicut pars molendini ista, que wicladana super Machnam, nunquam fuit in obligacione, quum Machna maritabatur
      [Sicut pars molendini ista, que wykładana super Machnam, nunquam fuit in obligacione, quum Machna maritabatur]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[5], Krakow, page gl. 161a:
      Et sic exprimitur, viclada sø, eius status securus
      [Et sic exprimitur, wykłada się, eius status securus]
  5. (attested in Masovia) to inform; to declare
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 50:
      Gdi yą (sc. oziminę) byerzą na wosz, tedi gwalth, alye gdy w brzemyonach, slodzeystwo w them bicz wykladamy (declaramus)
      [Gdy ją (sc. oziminę) bierzą na woz, tedy gwałt, ale gdy w brzemionach, złodziejstwo w tem być wykładamy (declaramus)]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 38:
      Chczemy, abi... przes slvzebnyka, yako w gynszem vstawyenyv wyklada szą (ut in alia constitutione docetur), rok poszwanya... yawnye byl wszyawyon
      [Chcemy, aby... przez służebnika, jako w jinszem ustawieniu wykłada się (ut in alia constitutione docetur), rok pozwania... jawnie był wzjawion]
  6. (attested in Masovia) to translate (to change from one form or medium to another)
  7. to maintain, to preserve
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[6], page 157:
      To czvoro przyrodzenye albo elementa... vschytko, czokoly v nyem (sc. w miłem panie) bylo vysze przyrodzenya, to sza swa moczą przemagaly a czyalo svego stvorzyczyela vyelebnym stadlye vykladam (pro vykladaly, resecabant omnia superflua naturae, in bono statu creatoris corpus positurae)
      [To czworo przyrodzenie albo elementa... Wszytko, cokoli w niem (sc. w miłem panie) było wysze przyrodzenia, to są swą mocą przemagały a ciało swego stworzyciela w wielebnym stadle wykładały (resecabant omnia superflua naturae, in bono statu creatoris corpus positurae)]
  8. (reflexive with się, attested in Lesser Poland) to be interpreted, to be understood
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[7], Krakow, page 175b:
      Gascy sloua f te tho dzysegsze ewangelie szøcz ona pyszana, gascy szø ona polskimj slouy tako vyclada
      [Jażci słowa w te to dzisiejsze ewanjelije sąć ona pisana, jażci się ona polskimi słowy tako wykłada]

Derived terms

edit
nouns
edit
adjective
adverb
verbs

Descendants

edit
  • Polish: wykładać

References

edit
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “wykładać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

edit

Etymology

edit

Inherited from Old Polish wykładać. By surface analysis, wy- +‎ kładać.

Pronunciation

edit
 
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -adat͡ɕ
  • Syllabification: wy‧kła‧dać

Verb

edit

wykładać impf (perfective wyłożyć)

  1. (transitive) to lay out, to set out (to remove something from the inside of something else and place in a visible place) [with z (+ genitive) ‘from what’], [with na (+ accusative) ‘onto what’]
  2. (transitive) to lay out; to tile, to pave (to cover a surface with something) [with instrumental ‘with what’]
  3. (transitive) to lay out (to explain; to interpret) [with dative ‘to whom’]
    Synonym: przedstawiać
  4. (transitive) to lay out (to expend or contribute money to an expense or purchase) [with na (+ accusative) ‘on what’]
  5. (transitive, colloquial, sports) to pass a ball or puck to one's teammate so they can make a good move [with dative ‘to whom’] (Is there an English equivalent to this definition?)
    Synonym: wystawiać
  6. (transitive, obsolete) to unharness a horse
  7. (transitive, obsolete, translation studies) to translate (to change from one form or medium to another)
    Synonyms: przekładać, tłumaczyć
  8. (reflexive with się, colloquial) to fall over, to tip, to topple
    Synonyms: przewracać się, rozkładać się, wytrąbiać się, wywalać się
  9. (reflexive with się, colloquial) to fail (to be unsuccessful) [with na (+ locative) ‘at what’]
    Synonym: oblewać
  10. (reflexive with się, obsolete) to lay down
    Synonym: kłaść się
  11. (reflexive with się, obsolete) to be laid out (to be explained)
  12. (reflexive with się, obsolete, translation studies) to be translated

Verb

edit

wykładać impf

  1. (transitive, intransitive) to lecture, to give a lecture, to teach
  2. (reflexive with się, obsolete) to be the subject of a lecture

Conjugation

edit
Conjugation of wykładać impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive wykładać
present tense 1st wykładam wykładamy
2nd wykładasz wykładacie
3rd wykłada wykładają
impersonal wykłada się
past tense 1st wykładałem,
-(e)m wykładał
wykładałam,
-(e)m wykładała
wykładałom,
-(e)m wykładało
wykładaliśmy,
-(e)śmy wykładali
wykładałyśmy,
-(e)śmy wykładały
2nd wykładałeś,
-(e)ś wykładał
wykładałaś,
-(e)ś wykładała
wykładałoś,
-(e)ś wykładało
wykładaliście,
-(e)ście wykładali
wykładałyście,
-(e)ście wykładały
3rd wykładał wykładała wykładało wykładali wykładały
impersonal wykładano
future tense 1st będę wykładał,
będę wykładać
będę wykładała,
będę wykładać
będę wykładało,
będę wykładać
będziemy wykładali,
będziemy wykładać
będziemy wykładały,
będziemy wykładać
2nd będziesz wykładał,
będziesz wykładać
będziesz wykładała,
będziesz wykładać
będziesz wykładało,
będziesz wykładać
będziecie wykładali,
będziecie wykładać
będziecie wykładały,
będziecie wykładać
3rd będzie wykładał,
będzie wykładać
będzie wykładała,
będzie wykładać
będzie wykładało,
będzie wykładać
będą wykładali,
będą wykładać
będą wykładały,
będą wykładać
impersonal będzie wykładać się
conditional 1st wykładałbym,
bym wykładał
wykładałabym,
bym wykładała
wykładałobym,
bym wykładało
wykładalibyśmy,
byśmy wykładali
wykładałybyśmy,
byśmy wykładały
2nd wykładałbyś,
byś wykładał
wykładałabyś,
byś wykładała
wykładałobyś,
byś wykładało
wykładalibyście,
byście wykładali
wykładałybyście,
byście wykładały
3rd wykładałby,
by wykładał
wykładałaby,
by wykładała
wykładałoby,
by wykładało
wykładaliby,
by wykładali
wykładałyby,
by wykładały
impersonal wykładano by
imperative 1st niech wykładam wykładajmy
2nd wykładaj wykładajcie
3rd niech wykłada niech wykładają
active adjectival participle wykładający wykładająca wykładające wykładający wykładające
passive adjectival participle wykładany wykładana wykładane wykładani wykładane
contemporary adverbial participle wykładając
verbal noun wykładanie

Derived terms

edit
nouns
verbs
edit
adjectives
adverb
nouns
verbs

Further reading

edit
  NODES
Note 1