wymawiać

Old Polish

Alternative forms

• wymałwiać

Etymology

From wy- +‎ mawiać. First attested in 1403.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /vɨma(ː)vjat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /vɨmavjat͡ɕ/, /vɨmɒvjat͡ɕ/

Verb

wymawiać impf (perfective wymówić)

1. (attested in Greater Poland) to express verbally
   • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 115:

     Gdy szye maya poyacz, tedy yey... przed dobrymy ludzmy wyano daye, wymawyayacz, czo ona ma myecz po yego szmyerczy

     [Gdy sie mają pojąć, tedy jej... przed dobrymi ludźmi wiano daje wymawiając, co ona ma mieć po jego śmierci]

2. (attested in Greater Poland) to exclude from an agreement
   • 1967 [1421], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 866, Kościan:

     Kedy pan Poznansky zastawyal Strycowo... panu Januszewy..., tedy ne wymawal, aby ktory kmecz myal wolą, ale ge sastawil ze wsytkim prawem

     [Kiedy pan poznański zastawiał Strykowo... panu Januszewi..., tedy nie wymawiał, aby ktory kmieć miał wolą, ale je zastawił ze wszytkim prawem]

   • 1908 [-], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[1], Lubiń, page 125:

     Vymavyayacz prąvo gynne salvo iure alieno ca

     [Wymawiając prawo inne salvo iure alieno ca]

3. to justify; to excuse
   • 1874-1891 [Fifteeneth century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[2], [3], [4]}, volume I, page XLV:

     Ktho szye wymawya *vupyczya (qui se ebrium verbis excusat), then szye szam szhoczy (leg. soczy 'obwinia')

     [Kto sie wymawia [v]upicia (qui se ebrium verbis excusat), ten sie sam soczy]

4. to reproach; to upbraid
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 30, 1:

     Nye yesthly kthori czlowyek... dokonan, aby byl wyleganyecz, czosz gemv tho wymawyano (vituperat aliquis... ipsius nationem), poko byl zyw

     [Nie jestli ktory człowiek... dokonan, aby był wyleganiec, coż jemu to wymawiano (vituperat aliquis... ipsius nationem), poko był żyw]

5. (attested in Greater Poland) to give or get a promise
   • 1981 [1403], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. V, A. Roty gnieźnieńskie, s. 76-274, number 103, Gniezno:

     Ysz Bodzata ne vimaval[al] na Jaszcu dw (leg. dwu) czasczu Syrnik ot mnichow viprawicz

     [Iż Bodzęta nie wymawiał[ał] na Jaszku dwu częściu Sirnik ot mnichow wyprawić]

Derived terms

noun

• wymawianie

 

Related terms

adjectives

• niewymowiący
• niewymowny
• niewymówiony
• wymowny
• wymówiony

 

adverb

• niewymownie

 

nouns

• wymowa
• wymowność
• wymówca
• wymówienie
• wymówka

 

verbs

• mówić impf

 

Descendants

• Polish: wymawiać

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “wymawiać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish wymawiać. By surface analysis, wy- +‎ mawiać. Compare Czech vymluvit.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /vɘˈma.vjat͡ɕ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /vɨˈma.vjat͡ɕ/, /vɨˈmɒ.vjat͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -avjat͡ɕ
• Syllabification: wy‧ma‧wiać

Verb

wymawiać impf (perfective wymówić)

1. (transitive) to pronounce, to articulate, to say

   Jak należy wymawiać to słowo? ― How should this word be pronounced?

2. (transitive) to terminate, to cancel (e.g. a contract)
3. (transitive) to reproach
4. (reflexive with się, literary) to excuse oneself from something
5. (reflexive with się, Middle Polish) to defend oneself, to justify oneself

Conjugation

Conjugation of wymawiać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		wymawiać
present tense	1st	wymawiam			wymawiamy
	2nd	wymawiasz			wymawiacie
	3rd	wymawia			wymawiają
	impersonal	wymawia się
past tense	1st	wymawiałem, -(e)m wymawiał	wymawiałam, -(e)m wymawiała	wymawiałom, -(e)m wymawiało	wymawialiśmy, -(e)śmy wymawiali	wymawiałyśmy, -(e)śmy wymawiały
	2nd	wymawiałeś, -(e)ś wymawiał	wymawiałaś, -(e)ś wymawiała	wymawiałoś, -(e)ś wymawiało	wymawialiście, -(e)ście wymawiali	wymawiałyście, -(e)ście wymawiały
	3rd	wymawiał	wymawiała	wymawiało	wymawiali	wymawiały
	impersonal	wymawiano
future tense	1st	będę wymawiał, będę wymawiać	będę wymawiała, będę wymawiać	będę wymawiało, będę wymawiać	będziemy wymawiali, będziemy wymawiać	będziemy wymawiały, będziemy wymawiać
	2nd	będziesz wymawiał, będziesz wymawiać	będziesz wymawiała, będziesz wymawiać	będziesz wymawiało, będziesz wymawiać	będziecie wymawiali, będziecie wymawiać	będziecie wymawiały, będziecie wymawiać
	3rd	będzie wymawiał, będzie wymawiać	będzie wymawiała, będzie wymawiać	będzie wymawiało, będzie wymawiać	będą wymawiali, będą wymawiać	będą wymawiały, będą wymawiać
	impersonal	będzie wymawiać się
conditional	1st	wymawiałbym, bym wymawiał	wymawiałabym, bym wymawiała	wymawiałobym, bym wymawiało	wymawialibyśmy, byśmy wymawiali	wymawiałybyśmy, byśmy wymawiały
	2nd	wymawiałbyś, byś wymawiał	wymawiałabyś, byś wymawiała	wymawiałobyś, byś wymawiało	wymawialibyście, byście wymawiali	wymawiałybyście, byście wymawiały
	3rd	wymawiałby, by wymawiał	wymawiałaby, by wymawiała	wymawiałoby, by wymawiało	wymawialiby, by wymawiali	wymawiałyby, by wymawiały
	impersonal	wymawiano by
imperative	1st	niech wymawiam			wymawiajmy
	2nd	wymawiaj			wymawiajcie
	3rd	niech wymawia			niech wymawiają
active adjectival participle		wymawiający	wymawiająca	wymawiające	wymawiający	wymawiające
passive adjectival participle		wymawiany	wymawiana	wymawiane	wymawiani	wymawiane
contemporary adverbial participle		wymawiając
verbal noun		wymawianie

Derived terms

adjective

• wymawialny

 

Related terms

adjectives

• wymawianiowy
• wymowny

 

adverb

• wymownie

 

nouns

• wymawialność
• wymowa
• wymowność
• wymówca
• wymóweczka
• wymówienie
• wymówisko
• wymówka

 

verbs

• mówić impf

 

Further reading

• wymawiać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• wymawiać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wymawiać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wymawiać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “WYMAWIAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 08.09.2009
• “WYMAWIAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 08.09.2009
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “wymawiać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “wymawiać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “wymawiać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 928
• wymawiać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego