Aix-en-Provence

**Aix-en-Provence**
Gemeente in Frankrijk
	;
Situering
Regio	Provence-Alpes-Côte d'Azur
Departement	Bouches-du-Rhône (13)
Arrondissement	Aix-en-Provence
Kanton	Aix-en-Provence-1 en Aix-en-Provence-2
Coördinaten	43° 32′ NB, 5° 26′ OL
Algemeen
Oppervlakte	186,08 km²
Inwoners ; (1 januari 2022)	147.933 ; (795 inw./km²)
Hoogte	73 – 501 m
Burgemeester	Sophie Joissains (UDI); (2020-2026)
Overig
Postcode	13100 / 13090
INSEE-code	13001
Website	www.aixenprovence.fr
Detailkaart
	; Locatie in Frankrijk Bouches-du-Rhône
Foto's
	Aix-en-Provence met de Montagne Sainte-Victoire in de achtergrond
Portaal	Frankrijk

Aix-en-Provence of Aix is een stad in Zuid-Frankrijk. Aix ligt in het departement Bouches-du-Rhône en is daarvan een onderprefectuur. Op 1 januari 2022 had Aix 147.933^[1] inwoners, die Aixois worden genoemd. Door de aanwezigheid van twee gerenommeerde universitaire instituten, de Universiteit van Aix-Marseille en het Institut d'études politiques d'Aix-en-Provence, telt de stad relatief veel studenten (ongeveer 30.000).

Ligging

Aix ligt ten westen van de Montagne Sainte-Victoire en ten noorden van Marseille. Met deze laatste stad vormt Aix een agglomeratie: Métropole Aix-Marseille Provence.

De oppervlakte van Aix-en-Provence bedroeg op 1 januari 2022 186,08 vierkante kilometer; de bevolkingsdichtheid was toen 795 inwoners per km².

De onderstaande kaart toont de ligging van Aix-en-Provence met de belangrijkste infrastructuur en aangrenzende gemeenten.

Demografie

Onderstaande figuur toont het verloop van het inwonertal (bron: INSEE-tellingen).

Vanwege een beveiligingsprobleem met de MediaWiki Graph-software is het momenteel niet mogelijk deze grafiek weer te geven. Zodra de software is bijgewerkt zal de grafiek vanzelf weer zichtbaar worden.

Zie als bron gebruikte Wikidata-query.

Geschiedenis

Oudheid

Stuk Romeinse muur aan de kathedraal

Op de plaats van het huidige Aix lag ooit het Keltisch-Ligurische oppidum Entremont. Nadat dit in 123 v.Chr. verwoest werd, werd Aix gesticht in 123 of 122 v.Chr. door consul Sextius Calvinus, vanwege de verschillende bronnen van warm en koud water. Aix wordt in de Geographia van Claudius Ptolemaeus genoemd als Aquae Sextiae Colonia.

In 102 v.Chr. vond de Slag bij Aquae Sextiae plaats, een gevecht tussen de rondtrekkende Germaanse Teutonen en de Ambronen enerzijds en de Romeinen anderzijds. De laatsten wilden voorkomen dat deze stammen Italië zouden binnenvallen. De Germanen werden afgeslacht in een van de bloedigste veldslagen uit de geschiedenis.

Onder Diocletianus werd Aix-en-Provence aan het einde van de 3e eeuw het belangrijkste politieke centrum van de provincie Narbonensis Secunda. In 477 werd Aix bezet door de Visigoten. In de eeuw daarna werd Aix verscheidene keren geplunderd door de Franken en de Lombarden, totdat het werd bezet door de Saracenen in 731.

Middeleeuwen en later

Pavillon de Vendôme

Vanaf 1189 was Aix de hoofdstad van het graafschap Provence.^[2] Vanaf de 13e eeuw, onder de huizen Aragon en Anjou, werd het een belangrijk artistiek en intellectueel centrum. In 1409 werd de universiteit gesticht door Lodewijk II van Anjou.

Samen met de rest van Provence werd Aix toegevoegd aan het Koninkrijk Frankrijk in 1481. De stad weigerde echter twee eeuwen lang het gecentraliseerde gezag van de monarchie te erkennen. In 1501 vestigde Lodewijk XII er het Parlement van Provence, dat zou bestaan tot 1789. De stad werd in 1524 en opnieuw in 1536 bezet door de troepen van keizer Karel V. Tijdens de Hugenotenoorlogen koos het Parlement van Provence de zijde van de Heilige Liga en de stad werd in 1592 belegerd door de troepen van Jean Louis de Nogaret de La Valette.

In de 17e eeuw kreeg de huidige stad vorm. Op de plaats van de stadsmuren kwam de Cours Mirabeau, aartsbisschop Michel Mazarin liet de nieuwe Mazarin-wijk bouwen en er verrezen rijke burgerpaleizen.

Omdat Marseille zich steeds meer als regionaal centrum ontwikkelde, verloor Aix zijn politieke invloed. Marseille werd na de Franse Revolutie gekozen als prefectuur van het departement ten koste van Aix. De industriële revolutie ging voor een groot stuk voorbij aan de stad en voor het traject van de spoorlijn Avignon – Toulon werd ook voorbij gegaan aan Aix.

In de tweede helft van de 20e eeuw werd de stad wel ontsloten dankzij de autosnelweg^[3] en later de TGV. Er kwamen industrieterreinen en dankzij de Universiteit van Aix-Marseille is Aix-en-Provence uitgegroeid tot een centrum voor technologie. Sinds circa 1970 is het toerisme belangrijk voor de stad.

Bezienswaardigheden

Cours Mirabeau

Place de la Rotonde

De beroemdste straat van Aix is de Cours Mirabeau, een laan met platanen, oude herenhuizen en twee fonteinen. Ten noorden van de Cours Mirabeau ligt het oude centrum met onder andere de kathedraal Saint-Sauveur (12e – 16e eeuw) met een romaanse kloostergang en Le Buisson ardent, een Franse primitief van de hand van Nicolas Froment, het stadhuis (met zijn smeedijzeren hek) en vele pleintjes zoals de place Albertas. Ten zuiden van de Cours Mirabeau bevindt zich de Mazarin-wijk met het museum Granet, de Saint-Jean-de-Maltekerk, de fontein van de Vier Dolfijnen en vele woningen van aristocraten, magistraten en andere notabelen uit de 17e eeuw.

Musea

Musée Granet
Fondation Vasarely

Verkeer en vervoer

In de stad ligt spoorwegstation Aix-en-Provence. Ook is er een TGV-station (Aix-en-Provence TGV), 20 km verderop, bereikbaar met de Navette.

De autosnelwegen A8 en A51 lopen door de gemeente.

Sport

In Aix-en-Provence lag zes keer de eindstreep van een etappe van de Tour de France. Zeven keer vertrok er een etappe; voor het laatst in 2013. Daarvoor had Aix meer dan vijftig jaar moeten wachten op een doorkomst van de Tour. De Belg Emile Daems was toen – in 1962 – de laatste ritwinnaar in Aix-en-Provence.

Stedenband

Tübingen (Duitsland), sinds 1960
Perugia (Italië), sinds 1970
Bath (Verenigd Koninkrijk), sinds 1977
Granada (Spanje), sinds 1979
Coimbra (Portugal), sinds 1985
Karthago (Tunesië), sinds 1992
Ashkelon (Israël), sinds 1995

Bekende inwoners van Aix-en-Provence

Geboren

Zelfportret van Paul Cézanne (1839-1906)

Eleonora van Provence (ca. 1223-1291), koningin van Engeland
Joseph Pitton de Tournefort (1656-1708), botanicus
André Campra (1660-1744), componist
Jean-Baptiste van Loo (1684-1745), ontwerper en portretschilder
Louis-François Renaud de Villeneuve-Forcalqueiret (1686-1766), bisschop van Viviers en bisschop van Montpellier
Pierre de Reboul de Lambert (1704-1791), graaf-bisschop van Saint-Paul-Trois-Châteaux
Etienne-Martin Maurel de Mons (1752-1830), aartsbisschop van Avignon en empirebaron
François Marius Granet (1775-1849), kunstschilder
Paul Cézanne (1839-1906), kunstschilder
Henri Guisol (1904-1994), acteur
Léo Joannon (1904-1969), filmregisseur
Paul Veyne (1930-2022), historicus
Emanuel Ungaro (1933-2019), modeontwerper
Andréa Ferréol (1947), actrice
Henri Michel (1947-2018), voetballer en voetbalcoach
Hélène Grimaud (1969), pianiste
Dagur Kári (1973), IJslands filmregisseur
Rémi Pauriol (1982), wielrenner
Valentin Eysseric (1992), voetballer
Julien Serrano (1998), voetballer
Clara Copponi (2000), wielrenster
Enzo Paleni (2002), wielrenner

Woonachtig (geweest)

Émile Zola (1840-1902), schrijver
Maurice Blondel (1861-1949), filosoof
Victor Vasarely (1908-1997), schilder – op-art

Externe link

(fr) Website van de gemeente Aix-en-Provence

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b Populations de référence 2022.
↑ (fr) Aix-en-Provence. marseilletourisme.fr. Geraadpleegd op 29 januari 2023.
↑ (fr) Histoire d'Aix-en-Provence. aix-patrimoine.org. Geraadpleegd op 29 januari 2023.

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Aix-en-Provence op Wikimedia Commons.

[wikidata-04eb453f8764115acc0c7342be70553fc40183cc-v3-1] Populations de référence 2022.

[2] (fr) Aix-en-Provence. marseilletourisme.fr. Geraadpleegd op 29 januari 2023.

[3] (fr) Histoire d'Aix-en-Provence. aix-patrimoine.org. Geraadpleegd op 29 januari 2023.

[1]

[2]

[3]