Belgica

Belgica, oficialament lo Reialme de Belgica (var. Reiaume de Belgica; en neerlandés Koninkrijk België; en francés Royaume de Belgique; en alemand Königreich Belgien) es un país d'Euròpa del Nòrd frontalièr amb los Païses Basses al nòrd, Alemanha a l'èst, Luxemborg e França al sud. Es bordat per la Mar del Nòrd a l'oèst.

Belgica Koninkrijk België (neerlandés) Royaume de Belgique (francés) Königreich Belgien (alemand)
Bandièra Escut d'armas
Imne: La Brabançonne
Devisa: En neerlandés: Einigkeit macht stark En francés: "L'union fait la force" En alemand: "Eendracht maakt macht" (en occitan: "L'Union fa la fòrça")
Localizacion
Capitala e ciutat mai granda Brussèlas 50° 38′ 28″ N, 4° 40′ 05″ E
Lengas oficialas neerlandés francés alemand
Gentilici bèlga (m., f.)
Forma de govèrn Monarquia constitucionala parlamentària
Rei Primièr ministre Felip de Belgica Alexander De Croo
Independéncia dels Païses Basses
Data en 1830
Superfícia 140en
• Totala 30 688 km²
• Aiga 6,2 %
Populacion 74en
• Totala (2022) 11 584 008 ab.
• Densitat 374 ab./km²
Moneda Èuro (EUR)
Indicatiu telefonic +32
ISO 3166 BE
Fus orari +1 (estiu +2)
Domeni internet .be
Membre de ONU: 27 de decembre de 1945 OTAN: 4 d'abril de 1949 UE: 25 de març de 1957

La capitala n'es Brussèlas e lo gentilici es bèlga.

Istòria

Article detalhat: Istòria de Belgica.

Fins au sègle XVI, lo territòri bèlga faguèt partida deis espacis gallic e flamand. Pasmens, ne foguèt separat a l'eissida de la Guèrra d'Uechanta Ans (1568-1648) que s'acabèt ambé l'independéncia dei Províncias Unidas.

Periòdes dels Païses Basses Espanhòls e Austrians

Après la scission dei País Bas, Espanha gardèt lo contraròtle dau Sud onte menèt vigorosament la Contra-Reforma. Aquò entraïnèt l'abjuracion ò l'emigracion dei darriers protestants. Puei, Madrid deguèt far fàcia ais ambicions francesas. De 1648 a 1697, de guèrras quasi incessantas s'acabèron per la pèrda d'Artés, de l'oèst e dau sud de Flandra, de Cambrésis, de Valencianas e dau sud de Luxemborg.

Ocupats per França en 1701-1706 e per leis Angloolandés en 1706-1713, lei País Bas Espanhòus foguèron atribuits ais Austrians en 1714. La prosperitat de la region foguèt restablida après 1748 e la conclusion de la patz definitiva entre Borbons e Habsborgs. Lo regime austrian centralizèt l'administracion mai respectèt lei privilègis tradicionaus de cada província. A la fin dau sègle XVIII, Jousè II (1780-1790) menèt una importanta politica de modernizacion (edicte de tolerància en favor dei protestants, reorganizacion judiciària e administrativa...). Pasmens, se turtèt ai captaus locaus (clergat, noblesa, magistrats...) que se revoutèron en aost de 1789. Àustria deguèt esperar fins a la fin de 1790 per restablir l'òrdre.

Politica

Belgica es una monarquia federala constitucionala e parlamentària, qu'après la Segonda Guèrra Mondiala evolucionèt d'un estat unitari a una federacion. Lo Parlament bicameral es format d'un Senat e d'una Cambra de Representants. La primièra es una barreja de politics màgers elegits dirèctament e de representants de las comunautats e de las regions; del temps que la darrièra representa totes los bèlgas qu'an almens dètz-e-uèch ans en un sistèma de representacion proporcionala.

Belgica es un dels paucs païses onte votar es obligatòri, e per aiçò a un dels taus pus nauts de participacion electorala del mond.

Lo nombre de ministres francofòns e neerlandofòns es lo meteis, coma es prescrit dins la constitucion. Lo Rei o la Reina de los Bèlgas ─ actualament Felip ─ es lo cap d'Estat, mai se an prerrogativas limitadas. Lo poder veritable es fisat al primièr ministre e als diferents govèrns que govèrnan lo país. Lo primièr ministre actual es Alexander De Croo.

Lo sistèma judiciari es basat sus lo drech civil e proven del Còdi napoleonenc.

Estatut d'autonomia comunautària federal

Federalisme bèlga

Las tres regions o entitats federalas bèlgas son:

• La region de Brussèlas Capitala
• La region Flamenca
• La region Valona

Geografia

Belgica

Belgica ten de frontièras terrèstras amb França (620 km), Alemanha (167 km), Luxemborg (148 km) e los Païses Basses (450 km). Sa superfícia totala, en i incluent las massas d'aiga, es de 33.990 km², mentre que la superfícia terrèstra es de 30.528 km² (fòra las plajas). Belgica ten tres regions geograficas principalas:

• la Belgica Nauta: situada al sud-èst e constituïda pel massís de las Ardenas;
• la Belgica Mejana: situada al nòrd de la linha Sambre-Mosa, territòri de transicion amb la Belgica bassa, amb d'altituds sempre inferiors als 200 m;
• la Bèlgica Bassa, region que passa pas los 50 m d'altitud e que constituís un tròç de la granda planura europèa, qu'es pas separada per cap accident geografic natural dels Païses Basses.

Idrograficament, i a tres sectors:

• lo bacin de Mòsa, amb son afluent principal, Sambre, que drena 43% del territòri belga;
• lo bacin d'Escalda, que drena la Belgica mejana e la bassa;
• l'extrèm nòrd-oèst del país, drenat per Ijzer, que desemboca dins la mar del Nòrd.

A mai, Belgica es traversada per maitas rius e canals navegables.

Lo clima del territòri es oceanic o maritim temperat, amb fòrça precipitacions dins totes las estacions. La temperatura metana atenh lo nivèl minimal en genièr (3°C) e lo nivèl maximal en julhet (18°C). La precipitacion mejana per mes varia entre 52 mm entre febrièr e abril e 78 mm en julhet.

Economia

De veire: Economia de Belgica.

Lengas

Las lengas oficialas de Belgica son lo neerlandés (55%), lo francés (45%) e l'alemand (1%).

La Region de Brussèlas Capitala es bilingüa francés-neerlandés.

Annèxas