Bretania

Bretania
Bretagne, Breizh
Herb	Flaga
Państwa	Francja
Ważniejsze miejscowości	Nantes, Rennes, Brest
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Bretania (fr. Bretagne, bret. Breizh, gal. Bertaèyn) – kraina historyczna w północno-zachodniej Francji, położona na Półwyspie Bretońskim, nad Oceanem Atlantyckim. Obejmuje faliste i pagórkowate tereny Półwyspu Bretońskiego, z kulminacjami na wznoszących się w centrum wzgórzach d’Arrée (Toussaines, 384 m n.p.m.) i Noires (326 m n.p.m.). Wśród regionów francuskich wyróżnia się dużą odrębnością kulturową.

Współcześnie kraina podzielona jest na pięć departamentów: Côtes-d’Armor, Finistère, Ille-et-Vilaine i Morbihan (wszystkie w regionie administracyjnym Bretania) oraz Loara Atlantycka (w regionie Kraj Loary).

Historia

Księstwo Bretanii w 1447

Typowy krajobraz Bretanii, wybrzeże Atlantyku w okolicach miejscowości La Baule-Escoublac

Mapa przedstawiająca tradycyjną regionalizację Bretanii

Rzymska Armoryka, w V-VI wieku zasiedlona przez celtyckie plemię Brytów, wypierane z brytyjskiej Kornwalii przez germańskich Anglów i Sasów. Następnie pod zwierzchnictwem Franków. Wobec ciągłych buntów w Bretanii Karol Wielki utworzył na jej granicy Marchię Bretońską. We wczesnośredniowiecznej Francji hrabstwo Bretanii stanowiło jedno z wielkich lenn Korony francuskiej, będąc często przedmiotem rywalizacji między Francją i Anglią. Od 1213 w posiadaniu bocznej linii Kapetyngów. W 1297 podniesione do rangi księstwa.

Ród książęcy w linii męskiej wymarł w 1488 na Franciszku II. Jego córka Anna Bretońska poślubiła w 1491 króla Francji – Karola VIII, a po jego śmierci w 1499 Ludwika XII. W 1514 córka Anny – Klaudia de Valois, wyszła za Franciszka I – późniejszego króla Francji, który w 1532 formalnie włączył lenna bretońskie do Korony francuskiej.

Niektóre odrębności (własne stany prowincjonalne) Bretania zachowała do okresu rewolucji francuskiej 1789–1799 i ówczesnej reformy administracyjnej (1790). W czasach rewolucji wraz z Wandeą i Normandią stanowiła teren powstań rojalistycznych – zwanych szuanerią, krwawo tłumionych przez wojska Republiki.

Gospodarka

Bretania jest regionem wyróżniającym się dużym znaczeniem rolnictwa i dziedzin związanych z morzem w gospodarce. Region rolniczy – uprawa pszenicy, kukurydzy, owsa, ziemniaków, warzyw i owoców. W Bretanii produkuje się około 1/2 francuskiego drobiu i mięsa wieprzowego, prowadzona jest także hodowla bydła. W zatokach hodowla małży i ostryg. Hodowle w Bretanii dostarczają niemal 1/3 ostryg z 210 tys. ton ostryg produkowanych we Francji. Na wybrzeżu rozwinięte rybołówstwo przybrzeżne i dalekomorskie (m.in. porty w Concarneau i Lorient).

Ze względu na wyjątkowe położenie geograficzne Bretanii od stuleci istotną rolę w jej gospodarce odgrywa handel morski. Największymi portami handlowymi (przeładunek roczny przekraczający 500 tys. ton) są: Nantes-Saint-Nazaire, Lorient, Brest, Saint-Malo i Roscoff.

Eksploatacja rud żelaza, cynku i ołowiu. Rozwinięty przemysł metalurgiczny, chemiczny, elektrotechniczny, stoczniowy i spożywczy. Przy ujściu rzeki Rance do zatoki Saint-Malo działa pierwsza na świecie elektrownia pływowa (moc 240 MW). Rozwinięta turystyka – liczne kąpieliska nadmorskie (m.in. Carnac, Saint-Malo, Audierne). Ważną rolę odgrywa kanał śródlądowy Nantes-Brest.

Miasta

Do najważniejszych miast Bretanii należą Nantes (historyczna stolica krainy, obecnie stolica regionu administracyjnego Kraj Loary), Rennes (stolica regionu administracyjnego Bretania) oraz Brest (główna baza francuskiej marynarki wojennej na Atlantyku).

Lp.	Herb	Miasto	Ludność (I 2017)	Region	Departament
1.		Nantes	309 346	Kraj Loary	Loara Atlantycka
2.		Rennes	216 815	Bretania	Ille-et-Vilaine
3.		Brest	140 064	Bretania	Finistère
4.		Saint-Nazaire	69 993	Kraj Loary	Loara Atlantycka
5.		Quimper	62 985	Bretania	Finistère
6.		Lorient	57 149	Bretania	Morbihan
7.		Vannes	53 352	Bretania	Morbihan
8.		Saint-Malo	46 097	Bretania	Ille-et-Vilaine
9.		Saint-Brieuc	44 372	Bretania	Côtes-d’Armor
10.		Lanester	22 728	Bretania	Morbihan
11.		Fougères	20 418	Bretania	Ille-et-Vilaine
12.		Lannion	19 880	Bretania	Côtes-d'Armor