New Hampshire
New Hampshire (wym. ⓘ/nuːˈhæmpʃɚ/) – stan w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, położony nad Oceanem Atlantyckim, w regionie Nowej Anglii. Stolicą stanu jest Concord.
| stan | |||||
| 9. stan od 21 czerwca 1788 | |||||
| |||||
| |||||
| Dewiza: Live Free or Die | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Kod ISO 3166-2 |
US-NH | ||||
| Gubernator |
Chris Sununu (R) | ||||
| Powierzchnia |
24 214 km²[1] | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
53,20 os./km² | ||||
| Strefa czasowa | |||||
| Języki urzędowe | |||||
Położenie na mapie USA
| |||||
| Strona internetowa | |||||
3 lutego 2023 w New Hampshire odnotowano najniższą w historii Ameryki Północnej temperaturę odczuwalną –77 °C[3].
Geografia
edytujNew Hampshire graniczy z trzema stanami Nowej Anglii (Maine, Vermont i Massachusetts), oraz od północy z kanadyjską prowincją Quebec. Stan rozciąga się od rzeki Connecticut na jego zachodniej granicy, poprzez dolinę rzeki Merrimack, na wschód do Maine i na południe od Kanady do Massachusetts[4].
Większość powierzchni stanu jest wyżynno-górzysta. W jego środkowej części znajdują się Góry Białe, należące do Appalachów. 81% obszaru stanu pokrywają lasy, co daje New Hampshire drugi co do wielkości obszar zalesionych gruntów wśród stanów USA. Więcej ma tylko sąsiednie Maine[4].
New Hampshire ma tylko 29 km wybrzeża Oceanu Atlantyckiego, z pojedynczym portem głębinowym. Populacja stanu koncentruje się głównie w dolinach rzek i wzdłuż wybrzeża[4].
Największym jeziorem jest Winnipesaukee.
Miasta
edytuj
Na terenie stanu New Hampshire znajduje się 13 miast (city), w tym jedno o liczbie ludności przekraczającej 100 000, a 11 powyżej 10 000 mieszkańców (2022 r.). Lista[5]:
- Manchester (115 141)
- Nashua (91 161)
- Concord (44 503)
- Dover (33 416)
- Rochester (33 169)
- Keene (22 774)
- Portsmouth (22 713)
- Laconia (17 086)
- Lebanon (15 044)
- Claremont (13 149)
- Somersworth (12 159)
- Berlin (9518)
- Franklin (8831)
Demografia
edytujSpis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan New Hampshire liczy 1 316 470 mieszkańców, co oznacza wzrost o 80 684 (6,5%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 4,8% populacji, 19,3% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 17,6% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,5% ludności stanu stanowią kobiety[6].
Język
edytujNajpowszechniej używanymi językami są[7]:
- język angielski – 91,95%,
- język hiszpański – 2,17%,
- język francuski – 2,14%.
Rasy i pochodzenie
edytujWedług spisu z 2010 roku, 93,6% mieszkańców stanowili Biali (90,5% nie licząc Latynosów), 2,8% to Azjaci, 1,7% deklarowało przynależność do dwóch lub więcej ras, 1,6% to Czarni lub Afroamerykanie, 0,3% to Rdzenni Amerykanie. Latynosi stanowią 3,7% ludności stanu[6].
Największe grupy stanowią osoby pochodzenia francuskiego (22,1%), irlandzkiego (21,0%), angielskiego (16,1%), włoskiego (10,1%), niemieckiego (9,2%) i szkockiego (5,4%). Obecne są także duże grupy (ponad 10 tys.) osób pochodzenia polskiego (55,7 tys.), „amerykańskiego”, szwedzkiego, portugalskiego, greckiego, holenderskiego, portorykańskiego, norweskiego, rosyjskiego, walijskiego i hinduskiego[8].
Religia
edytujDane z 2014 r.[9]:
- chrześcijanie – 59%:
- protestanci – 30% (głównie: kalwini, baptyści, bezdenominacyjni, metodyści, anglikanie, zielonoświątkowcy, luteranie, uświęceniowcy i campbellici),
- katolicy – 26%,
- pozostali – 3% (w tym: mormoni, prawosławni i świadkowie Jehowy)
- brak religii – 36% (w tym: 7% agnostycy i 6% ateiści),
- pozostałe religie – 5% (w tym: żydzi, unitarianie uniwersaliści, muzułmanie, bahaiści, buddyści i hinduiści[10]).
Historia
edytujTereny, które stały się późniejszą Prowincją New Hampshire, zostały nadane przez Radę Nowej Anglii kapitanowi Johnowi Masonowi w 1623 roku. Początkowo założono na nich kilka osad, które później wspólnie utworzyły Upper Plantation of New Hampshire, przekształconą w 1680 roku w prowincję królewską.
Ten mały stan odgrywa co 4 lata dużą rolę w amerykańskim życiu politycznym. W stanie mają miejsce jedne z pierwszych prawyborów w procesie wybierania kandydata na prezydenta przez główne amerykańskie partie polityczne[11].
Podział administracyjny
edytujStan podzielony jest na 10 hrabstw. Największym pod względem powierzchni hrabstwem jest hrabstwo Coös, najmniejszym – Strafford.
Przypisy
edytuj- ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09]. (ang.).
- ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: New Hampshire [online], census.gov [dostęp 2018-01-04] (ang.).
- ↑ Timothy Bella, Mount Washington wind chill hits minus-108, snapping U.S. record, „The Washington Post”, 5 lutego 2023, ISSN 0190-8286 [dostęp 2023-12-16] (ang.).
- ↑ a b c New Hampshire – State Energy Profile Analysis – U.S. Energy Information Administration (EIA) [online], eia.gov [dostęp 2019-01-27].
- ↑ a b City and Town Population Totals: 2020-2022. U.S. Census Bureau. [dostęp 2023-06-18]. (ang.).
- ↑ a b U.S. Census Bureau QuickFacts: New Hampshire; UNITED STATES [online], census.gov [dostęp 2019-01-27] (ang.).
- ↑ Data Center Results [online], apps.mla.org [dostęp 2019-01-27].
- ↑ U.S. Census Bureau, 2016 American Community Survey 1-Year Estimates [online], factfinder.census.gov [dostęp 2019-01-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-14] (ang.).
- ↑ Adults in New Hampshire. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-16].
- ↑ State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-16].
- ↑ Section 3-C:2 Exceptions. [online], gencourt.state.nh.us [dostęp 2021-11-14].