Pazar (alışveriş yeri)

Pazar, satıcı ile alıcının karşı karşıya geldiği yer, satıcıların belirlenen günde, satacakları malı sergiledikleri geçici yerdir. Pazarın kuruluş günü veya zamanı adlandırmada kullanılır. Çarşamba pazarı, cuma pazarı, kapalı pazar, açık pazar gibi. Satılan mala göre de, odun pazarı, saman pazarı, araba pazarı gibi adlar alır.

Mahalli pazar yeri

1901 yılında Osmanlı dönemi mahalli pazar yeri

Türleri

Pazarlar satılan mala göre aşağıdaki türlere ayrılabilir.

• Gıda pazarları
  • Semt pazarı, haftanın bir veya iki günü açılan, meyve, sebze satılan pazar.
  • Organik (ekolojik-köylü) pazar, Şehir merkezleri veya turistik bölgelerde kurulan, köylülerin kendi yetiştirdikleri yerel ürünlerin satıldığı pazar.
• Kıyafet pazarı
  • Sosyete pazarı, kıyafet, aksesuar, ev tekstili, ayakkabı gibi ürünler satılır.
  • Kıyafet pazarı, semt pazarlarının meyve-sebze bölümlerinin yanına kurulan bölümüdür.
  • Turistik eşya pazarı, sahil bölgelerinde yazları turistlerin gereksinimlerine yönelik kurulan pazarlardır.
• Hayvan pazarları
  • Hayvan pazarı, kırsal yerlerde mahalli pazarların yakınında veya koku şikayetinden sonra daha uzakta kurulan, büyükbaş, küçükbaş ve kümes hayvanların satıldığı pazardır. Hayvancılığın yoğun yapıldığı yerlerde ile ait büyük ve modern, haftanın bir veya birkaç günü açık olan yerdir.
  • Kurbanlık hayvanların satışının yapıldığı pazarlardır. Kurban bayramından bir ay önce kurulur, bayram bitiminde kaldırılır. Yerlerini ve hazırlıklarını belediyeler yapar.
  • Kuş pazarları, güvercin, muhabbet kuşu ve bazı kümes hayvanlarının alım-satımının yapıldığı pazarlardır.
  • Balık pazarı, sahil ilçelerinde mezat usulü ile balık satışının yapıldığı yerlerdir. Her sabah açık artırma ile deniz ürünleri satılır.
• İkinci el pazarları
  • Bit pazarı, genellikle pazar günleri kurulan kullanılmış eşya pazarlarıdır.
  • Antika pazarı, antika olan veya ileride antika olma ihtimali bulunan eşyaların satıldığı pazarlardır.
  • Araba pazarı, genelde pazar günleri açılan, ikinci el araçların satımının yapıldığı pazarlardır. Genelde arabasını satmak veya takas etmek isteyenlerin bulunduğu pazarlara galericilerin de geldiği görülmektedir.

Bu pazarların yanında eski zamanda eski gereksinimlere yönelik saman pazarı, odun pazarı gibi yerler de vardı. Amele pazarı, inşaat, nakliyat ve tarım işçiliğinde çalışmak üzere belli alanlara veya kahvehane çevresine toplanan kümeyi temsil eder.

Türkiye'de semt pazarları

İzmir Bostanlı'da Çarşamba günleri kurulan pazar tezgahında domates

Türkiye'de pazarların kurulma hazırlıkları sabah 5.00'de başlar, kış aylarında saat 18.00 yaz aylarında saat 20.00'ye kadar açıktır. Türkiye'nin hemen hemen her yerleşim biriminde haftanın belli günleri pazarlar kurulmaktadır. Tüketicilere pazarlarla geniş sebze ve meyve çeşitleri, giyecek, geleneksel peynirler ve ev yapımı yiyecekler sunulmaktadır.

İstanbul'da kurulan pazarlara örnekler, Fatih Çarşamba pazarı, Kadıköy Salı Pazarı (kıyafet pazarı), Ortaköy Cuma Pazarı yoğun alışverişin yapıldığı merkezlerdir. Pazarlarda tüketiciler yüksek kaliteli ürünü düşük fiyata bulma imkânı sağlarlar. Pazarlarda fiyatlar marketlere nispeten daha ucuzdur. Türkiye'de pazarlar zabıtalar tarafından denetlenmektedir.

Semt pazarları en çok kurulan pazar türleridir. Birden fazla pazar kuruluyorsa kurulum günleri arası eşit tutulmaya çalışılır. Türkiye'de pazarın dua ile kurulması veya toplu dua ile açılması geleneği bazı alanlarda devam etmektedir.