մայր

Armenian

Pronunciation

(Eastern Armenian) IPA^(key): /mɑjɾ/, [mɑjɾ]
(Western Armenian) IPA^(key): /mɑjɾ/, [mɑjɾ]
Audio (Eastern Armenian): (file)

Etymology 1

Learned borrowing from Old Armenian մայր (mayr). The inherited form is մեր (mer).

Alternative forms

մեր (mer) — colloquial, dialectal

Noun

մայր • (mayr)

mother

Declension

or-type, animate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	մայր (mayr)	մայրեր (mayrer)
dative	մոր (mor)	մայրերի (mayreri)
ablative	մորից (moricʻ)	մայրերից (mayrericʻ)
instrumental	մորով (morov)	մայրերով (mayrerov)
locative	—	—
	definite forms
nominative	մայրը/մայրն (mayrə/mayrn)	մայրերը/մայրերն (mayrerə/mayrern)
dative	մորը/մորն (morə/morn)	մայրերին (mayrerin)
	1^st person possessive forms (my)
nominative	մայրս (mayrs)	մայրերս (mayrers)
dative	մորս (mors)	մայրերիս (mayreris)
ablative	մորիցս (moricʻs)	մայրերիցս (mayrericʻs)
instrumental	մորովս (morovs)	մայրերովս (mayrerovs)
locative	—	—
	2^nd person possessive forms (your)
nominative	մայրդ (mayrd)	մայրերդ (mayrerd)
dative	մորդ (mord)	մայրերիդ (mayrerid)
ablative	մորիցդ (moricʻd)	մայրերիցդ (mayrericʻd)
instrumental	մորովդ (morovd)	մայրերովդ (mayrerovd)
locative	—	—

ōr-type, animate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	մայր (mayr)	մայրեր (mayrer)
dative	մօր (mōr)	մայրերի (mayreri)
ablative	մօրից (mōricʻ)	մայրերից (mayrericʻ)
instrumental	մօրով (mōrov)	մայրերով (mayrerov)
locative	—	—
	definite forms
nominative	մայրը/մայրն (mayrə/mayrn)	մայրերը/մայրերն (mayrerə/mayrern)
dative	մօրը/մօրն (mōrə/mōrn)	մայրերին (mayrerin)
	1^st person possessive forms (my)
nominative	մայրս (mayrs)	մայրերս (mayrers)
dative	մօրս (mōrs)	մայրերիս (mayreris)
ablative	մօրիցս (mōricʻs)	մայրերիցս (mayrericʻs)
instrumental	մօրովս (mōrovs)	մայրերովս (mayrerovs)
locative	—	—
	2^nd person possessive forms (your)
nominative	մայրդ (mayrd)	մայրերդ (mayrerd)
dative	մօրդ (mōrd)	մայրերիդ (mayrerid)
ablative	մօրիցդ (mōricʻd)	մայրերիցդ (mayrericʻd)
instrumental	մօրովդ (mōrovd)	մայրերովդ (mayrerovd)
locative	—	—

ōr-type, animate (Western Armenian)
	singular	plural
nominative	մայր (mayr)	մայրեր (mayrer)
dative	մօր (mōr)	մայրերու (mayreru)
ablative	մօրմէ (mōrmē)	մայրերէ (mayrerē)
instrumental	մօրմով (mōrmov)	մայրերով (mayrerov)
	definite forms
nominative	մայրը/մայրն (mayrə/mayrn)	մայրերը/մայրերն (mayrerə/mayrern)
dative	մօրը/մօրն (mōrə/mōrn)	մայրերուն (mayrerun)
ablative	մօրմէն (mōrmēn)	մայրերէն (mayrerēn)
instrumental	մօրմովը/մօրմովն (mōrmovə/mōrmovn)	մայրերովը/մայրերովն (mayrerovə/mayrerovn)
	1^st person possessive forms (my)
nominative	մայրս (mayrs)	մայրերս (mayrers)
dative	մօրս (mōrs)	մայրերուս (mayrerus)
ablative	մօրմէս (mōrmēs)	մայրերէս (mayrerēs)
instrumental	մօրմովս (mōrmovs)	մայրերովս (mayrerovs)
	2^nd person possessive forms (your)
nominative	մայրդ (mayrd)	մայրերդ (mayrerd)
dative	մօրդ (mōrd)	մայրերուդ (mayrerud)
ablative	մօրմէդ (mōrmēd)	մայրերէդ (mayrerēd)
instrumental	մօրմովդ (mōrmovd)	մայրերովդ (mayrerovd)

Derived terms

ղանձլամեր (ġanjlamer)
Մայրաբերդ (Mayraberd)

Etymology 2

Learned borrowing from Old Armenian մայր (mayr).

Noun

մայր • (mayr)

cedar

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	մայր (mayr)	մայրեր (mayrer)
dative	մայրի (mayri)	մայրերի (mayreri)
ablative	մայրից (mayricʻ)	մայրերից (mayrericʻ)
instrumental	մայրով (mayrov)	մայրերով (mayrerov)
locative	մայրում (mayrum)	մայրերում (mayrerum)
	definite forms
nominative	մայրը/մայրն (mayrə/mayrn)	մայրերը/մայրերն (mayrerə/mayrern)
dative	մայրին (mayrin)	մայրերին (mayrerin)
	1^st person possessive forms (my)
nominative	մայրս (mayrs)	մայրերս (mayrers)
dative	մայրիս (mayris)	մայրերիս (mayreris)
ablative	մայրիցս (mayricʻs)	մայրերիցս (mayrericʻs)
instrumental	մայրովս (mayrovs)	մայրերովս (mayrerovs)
locative	մայրումս (mayrums)	մայրերումս (mayrerums)
	2^nd person possessive forms (your)
nominative	մայրդ (mayrd)	մայրերդ (mayrerd)
dative	մայրիդ (mayrid)	մայրերիդ (mayrerid)
ablative	մայրիցդ (mayricʻd)	մայրերիցդ (mayrericʻd)
instrumental	մայրովդ (mayrovd)	մայրերովդ (mayrerovd)
locative	մայրումդ (mayrumd)	մայրերումդ (mayrerumd)

Derived terms

մայրի (mayri)

Etymology 3

From Old Armenian մայր (mayr).

Noun

մայր • (mayr)

Only used in մայր մտնել (mayr mtnel)

Related terms

մարել (marel)

Old Armenian

Etymology 1

From Proto-Indo-European *méh₂tēr.

Noun

մայր • (mayr)

mother
մայր անասնոց ― mayr anasnocʻ ― dam, mother

մայր թռչնոց ― mayr tʻṙčʻnocʻ ― mother, hen

մեծ մայր ― mec mayr ― grandmother

մայր լեզու ― mayr lezu ― mother tongue

մայր լինել ― mayr linel ― to be a mother

կորուսանել զմայր իւր ― korusanel zmayr iwr ― to lose one's mother

ազնիւ, գորովագութ մայր ― azniw, gorovagutʻ mayr ― good, tender mother

անպիտան, չար մայր ― anpitan, čʻar mayr ― bad, ill-natured mother

մայր վանից, մարց պետ ― mayr vanicʻ, marcʻ pet ― abbess, prioress

մայր հասարակաց ― mayr hasarakacʻ ― our common mother, earth

մայր եկեղեցի, եկեղեցեաց ― mayr ekełecʻi, ekełecʻeacʻ ― mother church; cathedral, basilic

մայր քաղաքաց ― mayr kʻałakʻacʻ ― metropolis, capital
(figuratively) mother, author, cause, source, spring, rise
անգործութիւնն է մայր ամենային ախտից ― angorcutʻiwnn ē mayr amenayin axticʻ ― idleness is the mother of all vice
(post-Classical) matrix, mould

Declension

anomalous

	singular	plural
nominative	մայր (mayr)	մարք (markʻ)
genitive	մօր = մաւր (mōr = mawr)	մարց (marcʻ)
dative	մօր = մաւր (mōr = mawr)	մարց (marcʻ)
accusative	մայր (mayr)	մարս (mars)
ablative	մօրէ = մաւրէ (mōrē = mawrē)	մարց (marcʻ)
instrumental	մարբ (marb)	մարբք (marbkʻ)
locative	մօր = մաւր (mōr = mawr)	մարս (mars)

Derived terms

ազատամայր (azatamayr)
անմայր (anmayr)
անմայրենական (anmayrenakan)
աստուածամայր (astuacamayr)
գորովամայր (gorovamayr)
եղարամայր (ełaramayr)
եղերամայր (ełeramayr)
կնքամայր (knkʻamayr)
կողամայր (kołamayr)
կուսամայր (kusamayr)
համամայր (hamamayr)
համմօրեայ (hammōreay)
մայրաբար (mayrabar)
Մայրաբերդ (Mayraberd)
մայրագորով (mayragorov)
մայրագութ (mayragutʻ)
մայրադրունք (mayradrunkʻ)
մայրախողխող (mayraxołxoł)
մայրածին (mayracin)
մայրածնունդ (mayracnund)
մայրական (mayrakan)
մայրակեր (mayraker)
մայրակնութիւն (mayraknutʻiwn)
մայրանման (mayranman)
մայրապականութիւն (mayrapakanutʻiwn)
մայրապետ (mayrapet)
մայրասէր (mayrasēr)
մայրասպան (mayraspan)
մայրասպանութիւն (mayraspanutʻiwn)
մայրատանջ (mayratanǰ)
մայրաքաղաք (mayrakʻałakʻ)
մայրաքաղաքական (mayrakʻałakʻakan)
մայրաքաղաքացի (mayrakʻałakʻacʻi)
մայրենի (mayreni)
մայրենութիւն (mayrenutʻiwn)
մայրիկ (mayrik)
մայրութիւն (mayrutʻiwn)
մայրպետ (mayrpet)
մայրօրէն (mayrōrēn)
մայրօրինակ (mayrōrinak)
մանկամայր (mankamayr)
մատաղամայր (matałamayr)
մարգարէամայր (margarēamayr)
միածնամայր (miacnamayr)
միամայր (miamayr)
միամօր (miamōr)
միամօրութիւն (miamōrutʻiwn)
մօրաքոյր (mōrakʻoyr)
մօրեղբայր (mōrełbayr)
մօրեղբօրորդի (mōrełbōrordi)
նախամայր (naxamayr)
ոսկեմայր (oskemayr)
ոսկիամայր (oskiamayr)
չարամայր (čʻaramayr)
պառակամայր (paṙakamayr)
պարսմայր (parsmayr)
սանամայր (sanamayr)
սիրամայր (siramayr)
սկզբնամայր (skzbnamayr)
վերնաքաղաքամայր (vernakʻałakʻamayr)
տեառնամայր (teaṙnamayr)
տիրամայր (tiramayr)
քաղաքամայր (kʻałakʻamayr)

Related terms

մօրու (mōru)

Descendants

Armenian: մայր (mayr), մեր (mer)

Etymology 2

Of uncertain origin. Different from the above sense of “mother”, despite the folk etymology that the Sun went to its “mother” after sunset.

Alternative forms

մառ (maṙ)

Noun

մայր • (mayr)

darkness
մայր արեւու ― mayr arewu ― the west, sun-set

ի մայր դարձուցանել ― i mayr darjucʻanel ― to put out, to extinguish or blow out

թաղիլ ի մայրն ամենեցուն ― tʻałil i mayrn amenecʻun ― to return to mother earth

արեգակն ի մայրն դառնայր/մտանէր ― aregakn i mayrn daṙnayr/mtanēr ― the sun was setting

Derived terms

անմար (anmar)
արեւմայր (arewmayr)
արեւմարք (arewmarkʻ)
մայրամած (mayramac)

Descendants

Armenian: մայր (mayr), մարել (marel)

Etymology 3

The wood of the tree մայր (mayr) was used as a building material. The basic meaning is ‘timber, wood’, derived from Proto-Indo-European *meh₂ter-yeh₁-, a derivative of *méh₂tēr (“mother”), in the sense of “source”. Cognate with Latin materia and Old Armenian մայրի (mayri).

Noun

մայր • (mayr)

cedar
Hyponym: սարդ (sard)

մայր Լիբանանու ― mayr Libananu ― Cedrus libani
pine
juniper, Juniperus macrocarpa
- 5th century, Bible, 2 Chronicles 2.8:
  Եւ տացես բերել ինձ փայտս սարոյն մայր և կաղամախ ի Լիբանան լեռնէ, զի մեք գիտեմք, եթէ տեղեկացեալ են ծառայք քո ընտրել հարկանել իջուցանել փայտս ի Լիբանան լեռնէ։
  Ew tacʻes berel inj pʻayts saroyn mayr ew kałamax i Libanan leṙnē, zi mekʻ gitemkʻ, etʻē tełekacʻeal en caṙaykʻ kʻo əntrel harkanel iǰucʻanel pʻayts i Libanan leṙnē.
(attributive) of cedarwood, cedrine

Usage notes

In 2 Paralipomenon corresponds to Ancient Greek ἄρκευθος (árkeuthos, “juniper”) in a set of three tree names, but this correspondence is not conclusive.

Declension

i-type

	singular	plural
nominative	մայր (mayr)	մայրք (mayrkʻ)
genitive	մայրի (mayri)	մայրից (mayricʻ)
dative	մայրի (mayri)	մայրից (mayricʻ)
accusative	մայր (mayr)	մայրս (mayrs)
ablative	մայրէ (mayrē)	մայրից (mayricʻ)
instrumental	մայրիւ (mayriw)	մայրիւք (mayriwkʻ)
locative	մայրի (mayri)	մայրս (mayrs)

Derived terms

երկրմայր (erkrmayr)
մայրաբուսակ (mayrabusak)
մայրագերան (mayrageran)
մայրակերտ (mayrakert)
մայրակոփ (mayrakopʻ)
մայրակոփեայ (mayrakopʻeay)
մայրամած (mayramac)
մայրայարկ (mayrayark)
մայրատախտակ (mayrataxtak)
մայրաւոր (mayrawor)
մայրփայտեայ (mayrpʻayteay)
փայտամայր (pʻaytamayr)

Descendants

→ Armenian: մայր (mayr)

References

Petrosean, Matatʻeay (1879) “մայր”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “մայր”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Ġazarean, Ṙubēn (2000) “մայր”, in G. B. Tʻosunean, editor, Grabari baṙaran [Dictionary of Old Armenian] (in Armenian), Yerevan: University Press
Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “մայր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, pages 447–449