Armenian

edit

Etymology

edit

From Old Armenian սիրտ (sirt).

Pronunciation

edit

Noun

edit

սիրտ (sirt)

  1. (anatomy) heart
    սրտի կաթվածsrti katʻvacheart attack
    բարակ սիրտ ունենալbarak sirt unenalto be very sensitive, to get emotional or upset very easily
    գայլի սիրտ ուտելgayli sirt utelto be unafraid
    առյուծի սիրտ կրել՝ ունենալaṙyuci sirt krel, unenalto be courageous, to be lion-hearted
    ի սրտեi srtewith love, with passion
    սիրտ անելsirt anelto dare, to have the courage
    սիրտ առնելsirt aṙnelsame as սիրտ անել
    սիրտը բաց անել՝ բանալsirtə bacʻ anel, banal1) to open one's heart, to bare one's heart; 2) to get happy, to feel happy
    սիրտը գողանալsirtə goġanalto steal someone's heart
    սիրտը ալեկոծելsirtə alekocelto excite, to make emotional
    սիրտը ահու դող (ընկնել)sirtə ahu doġ (ənknel)to lose heart, to be very afraid
    սիրտը ահու սարսափ գցելsirtə ahu sarsapʻ gcʻelto frighten, to scare
    սիրտը անցնելsirtə ancʻnelsee սիրտը գնալ
    սիրտս ասում էsirts asum ēmy heart is telling me
    սիրտը արյուն կոխելsirtə aryun koxelto be very afraid
    սիրտը արյուն լալsirtə aryun lalone's heart bleeds, to grieve or mourn very deeply
    սիրտը բարձր ու ցածր անելsirtə barjr u cʻacr anelto be emotional
    սիրտը բացsirtə bacʻwith a light heart, honest and genuine
    սիրտը բաց լինել՝ բացվելsirtə bacʻ linel, bacʻvelto be happy, to calm down, to feel light
    սիրտը բերանը գալsirtə beranə galto have one's heart in one's mouth
    սիրտը բերանիցը դուրս գալ / սիրտը բերանովը դուրս գալsirtə beranicʻə durs gal / sirtə beranovə durs galto get very upset, to be very annoyed
    սիրտը բռան մեջը հավաքելsirtə bṙan meǰə havakʻelto pick oneself up, to toughen up
    սիրտը բռնելsirtə bṙnelto stay strong, to be courageous
    սիրտը գնալsirtə gnalto weaken, to faint
    սիրտը գութ ընկնելsirtə gutʻ ənknelto be sorry, to regret
    սիրտը դաղելsirtə daġelto hurt very much, to sting
    սիրտը դատարկելsirtə datarkelto pour one's heart out, to get off one's chest
    սիրտը դողsirtə doġscared, frightened
    սիրտը դողալ / սիրտը դող ընկնելsirtə doġal / sirtə doġ ənknelto be scared, to be frightened
    սիրտը ետ տալsirtə et talto vomit, to feel nauseous
    սիրտը երկյուղ ընկնելsirtə erkyuġ ənknelto begin to feel scared or terrified
    սիրտը զարկելsirtə zarkelto feel sad, to be worried
    սիրտը թափելsirtə tʻapʻelsame as սիրտը ետ տալ
    սիրտը թեթևանալsirtə tʻetʻewanalto lighten up, to calm down
    սիրտը թեթևացնելsirtə tʻetʻewacʻnelto calm down
    սիրտը թնդալsirtə tʻndalto feel excited, to have a pounding heart
    սիրտը թպրտալsirtə tʻprtalto have a fluttering heart
    սիրտը թունդ առնել՝ ելնելsirtə tʻund aṙnel, elnelto suddenly feel excited, to suddenly have a fluttering heart
    սիրտը լալsirtə lalto be very sad, to weep one's heart out
    սիրտը լցնելsirtə lcʻnelto fill one's heart
    սիրտը լցվելsirtə lcʻvel1) to have one's heart filled; 2) to be felt very strongly
    սիրտը խաղս լինելsirtə xaġs linelto flutter with happiness, to be excited
    սիրտը խառնելsirtə xaṙnelto feel nauseous, to feel sick
    սիրտը խոցել՝ խոցոտելsirtə xocʻel, xocʻotelto hurt, to grieve
    սիրտը խփելsirtə xpʻelto beat, to throb (of the heart)
    սիրտը ծուլ լինել՝ ելնելsirtə cul linel, elnelto be startled, to be scared; to skip a beat (of the heart)
    սիրտը ծփալsirtə cpʻalto get excited, to be happy
    սիրտը կախsirtə kaxhopeless, sad, doubtful
    սիրտը կասկած մտնել՝ ընկնելsirtə kaskac mtnel, ənknelto become suspicious, to doubt
    սիրտը կոտրելsirtə kotrel1) to hurt, to cause grief, to break someone's heart; 2) to feel grief, to be sad
    սիրտը կպչելsirtə kpčʻelto like, to fall in love
    սիրտը կտոր-կտոր անելsirtə ktor-ktor anelto break someone's heart, to upset
    սիրտը կտոր-կտոր լինելsirtə ktor-ktor linelto have one's heart broken, to hurt, to grieve
    սիրտը կտրատելsirtə ktratelto hurt, to grieve
    սիրտը կտրել (մեկից)sirtə ktrel (mekicʻ)1) to part with someone, to divorce someone, to forget; 2) to break up, to divorce, to part, to forget
    սիրտը կրակ գցելsirtə krak gcʻelto cause intense pain or distress
    սիրտը կրակ ընկնել / սիրտը կրակ դառնալsirtə krak ənknel / sirtə krak daṙnalto grieve, to hurt, to burn, to feel tormented
    սիրտը կրծելsirtə krcelto torment, to distress
    սիրտը կուչ գալsirtə kučʻ galto sting, to hurt
    սիրտը հալվելsirtə halvelto wear out, to thin out
    սիրտը հետը գնալsirtə hetə gnalto have one's heart set on something
    սիրտը հետը տանելsirtə hetə tanelto attract, to steal
    սիրտը հովանալsirtə hovanal1) to feel calm, to calm down; 2) to quench one's thirst
    սիրտը հովացնելsirtə hovacʻnelto calm down, to have peace of mind
    սիրտը ճաքելsirtə čakʻelto lose patience
    սիրտը ճխալsirtə čxalto get happy, to get excited
    սիրտը ճմլվելsirtə čmlvelto feel burdened, to be very distressed
    սիրտը մաշելsirtə mašel1) to suffer from grief or worry; 2) to suffer
    սիրտը մաշվելsirtə mašvelto suffer
    սիրտը մարելsirtə marelto feel weak or faint
    սիրտը գուշակելsirtə gušakelto predict, to foretell
    սիրտը մի մատ եղ (յուղ) կապելsirtə mi mat eġ (yuġ) kapelto get very happy
    սիրտը մխալsirtə mxalto feel tormented, to hurt, to wear out
    սիրտը մղկտալsirtə mġktalto hurt, to grieve
    սիրտը մնալsirtə mnalto feel hurt, to be annoyed
    սիրտը մորմոքվելsirtə mormokʻvelto hurt, to grieve
    սիրտը մտնելsirtə mtnelto like someone, to become pleasant
    սիրտը նեղանալsirtə neġanalto feel bored, to feel annoyed
    սիրտը նստելsirtə nstelto calm down
    սիրտը նվաճելsirtə nvačelto attract, to conquer
    սիրտը շահելsirtə šahelto conquer someone’s heart with something, to coax
    սիրտը շարժելsirtə šarželto make emotional, to move
    սիրտը շարժվելsirtə šaržvelto become emotional, to be moved
    սիրտը շուռ բերելsirtə šuṙ berelto get angry, to get emotional
    սիրտը շուռ գալsirtə šuṙ galto get angry, to get emotional
    սիրտը շուռ տալsirtə šuṙ talsee սիրտը շուռ բերել
    սիրտը չդիմանալsirtə čʻdimanalto lose patience, to get emotional
    սիրտը պայթել՝ պատռելsirtə paytʻel, patṙelto get very angry
    սիրտը պինդ պահելsirtə pind pahelto remain calm, to stay courageous, to not lose heart
    սիրտը պղտորելsirtə pġtorelto grow doubt, to become doutbful
    սիրտը պնդացնել՝ պնդելsirtə pndacʻnel, pndelto fight off fear, to become courageous
    սիրտը ջուր կրելsirtə ǰur krelto become numb, to freeze
    սիրտը սառչելsirtə saṙčʻelto become indifferent, to become cold-hearted
    սիրտը սեղմվելsirtə seġmvelto feel distressed
    սիրտը սևsirtə sewsad, depressed
    սիրտը սևանալsirtə sewanalto wear black, to be sad, to grieve
    սիրտը վախ ընկնելsirtə vax ənknelto get scared
    սիրտը վառելsirtə vaṙelto get very angry, to cause pain to someone
    սիրտը վառվելsirtə vaṙvelto feel very hurt
    սիրտը վկայելsirtə vkayelto predict, to foretell
    սիրտը վրան տաքանալsirtə vran takʻanalto start liking or loving someone, to warm up to someone
    սիրտը տակն ու վրա անելsirtə takn u vra anelto distress, to make emotional
    սիրտը տանելsirtə tanelto be patient, to cope with
    սիրտը տեղահան անելsirtə teġahan anelto distress, to make emotional
    սիրտը տեղահան լինելsirtə teġahan linelto be distressed, to be emotional
    սիրտը տեղից դուրս թռչելsirtə teġicʻ durs tʻṙčʻelto be very frightened, to be startled
    սիրտը տեղն ընկնելsirtə teġn ənknelto calm down, to be satisfied
    սիրտը տրաքելsirtə trakʻelsame as սիրտը պայթել
    սիրտը ցավելsirtə cʻavelto grieve, to hurt
    սիրտը ուտելsirtə utelto cause intense pain, to cause grief
    սիրտը փառավորվելsirtə pʻaṙavorvelto be very satisfied, to be very contented
    սիրտը փլչել՝ փլվելsirtə pʻlčʻel, pʻlvelto weep, to sob, to cry one's heart out, to cry one's eyes out
    սիրտը փշուր-փշուր լինելsirtə pʻšur-pʻšur linelto grieve intensely, to feel intense pain
    սիրտը փորն ընկնելsirtə pʻorn ənknelto feel very scared
    սիրտը փորում պար գալsirtə pʻorum par galto be very happy
    սիրտը փուլ գալsirtə pʻul galsame as սիրտը փլվել
    սիրտը փուխրsirtə pʻuxrsensitive, easily hurt or upset
    սիրտը քանդվելsirtə kʻandvelto cry, to sob, to have a broken heart
    սիրտը քաշելsirtə kʻašelto attract, to pull
    սիրտը քարsirtə kʻarhaving no conscience, being insensitive, having a heart of stone
    սիրտ ծակելsirt cakelto sting with hurtful words
    սիրտ մաշելsirt mašelto suffer, to worry, to be distressed
    սիրտն ահ ընկնելsirtn ah ənknelto be scared or terrified
    սիրտն անցնելsirtn ancʻnelto faint
    սիրտն առնելsirtn aṙnelto calm someone down, to win someone over
    սիրտն իմանալsirtn imanalto feel, to foretell
    սիրտն իջնելsirtn iǰnelto calm down
    սիրտ չունենալsirt čʻunenal1) not have the desire, not be in the mood; 2) to be heartless, to have no conscience
    սիրտ տալsirt talto encourage, to hearten, to embolden
    սրտի բաբախյունովsrti babaxyunovwith pain in one's heart, with grief, with pain
    սրտի գդալsrti gdalchest cavity, thoracic cavity (i.e., location of the heart)
    սրտի դողովsrti doġovwith fear, with fright, with a pounding heart
    սրտի ականջին խոսելsrti akanǰin xoselto be captivated, to be all ears
    սրտի արատsrti aratheart defect
    սրտի թույնը՝ մաղձը թափելsrti tʻuynə, maġjə tʻapʻelto get very angry
    սրտի խորհուրդsrti xorhurdsecret, desire
    սրտի հատորsrti hatora close friend, a desirable person
    սրտին դանակ տաս՝ արյուն չի կաթիsrtin danak tas, aryun čʻi katʻito be deeply depressed, to be very sad
    սրտին դիպչել՝ կպչելsrtin dipčʻel, kpčʻelto hurt or offend someone with careless words
    սրտին սեղմելsrtin seġmelto embrace, to hug
    սրտի տախտակը դաղելsrti taxtakə daġelto hurt someone a lot
    սրտից արյուն գնալsrticʻ aryun gnalto be very depressed, to be hurt
    սրտի ձայնsrti jayninner voice, conscience
    սրտից արյուն կաթելsrticʻ aryun katʻelto be very depressed or sorrowful
    սրտին առնելsrtin aṙnelto become depressed or sorrowful
    սրտից հանելsrticʻ hanelto forget, to put out of one's mind
    սրտից ջուր խմելsrticʻ ǰur xmelto speak someone's language, to agree with someone or treat someone in a way that will appease them
    սրտից բեռ վերցնելsrticʻ beṙ vercʻnelto ease the pain, to be a weight off one's shoulders
    սրտով անց կենալsrtov ancʻ kenalto pass through one's mind, to appear
    սրտովը լինելsrtovə linelto be as one desires
    սրտովն անելsrtovn anelto bring about what someone desires
  2. (figuratively) heart (symbolic center of one's being, emotions, and sensibilities)
  3. (figuratively) heart (symbolic center of one's love, of one’s ability to love)
  4. heart (the central or most important part)
  5. (card games) hearts, one of the four suits of playing cards; a card of that suit
  6. person, being, individual
  7. (figuratively) inside, in the middle, innermost

Declension

edit
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular plural
nominative սիրտ (sirt) սրտեր (srter)
dative սրտի (srti) սրտերի (srteri)
ablative սրտից (srticʻ) սրտերից (srtericʻ)
instrumental սրտով (srtov) սրտերով (srterov)
locative սրտում (srtum) սրտերում (srterum)
definite forms
nominative սիրտը/սիրտն (sirtə/sirtn) սրտերը/սրտերն (srterə/srtern)
dative սրտին (srtin) սրտերին (srterin)
1st person possessive forms (my)
nominative սիրտս (sirts) սրտերս (srters)
dative սրտիս (srtis) սրտերիս (srteris)
ablative սրտիցս (srticʻs) սրտերիցս (srtericʻs)
instrumental սրտովս (srtovs) սրտերովս (srterovs)
locative սրտումս (srtums) սրտերումս (srterums)
2nd person possessive forms (your)
nominative սիրտդ (sirtd) սրտերդ (srterd)
dative սրտիդ (srtid) սրտերիդ (srterid)
ablative սրտիցդ (srticʻd) սրտերիցդ (srtericʻd)
instrumental սրտովդ (srtovd) սրտերովդ (srterovd)
locative սրտումդ (srtumd) սրտերումդ (srterumd)
i-type, inanimate (Western Armenian)
singular plural
nominative սիրտ (sirt) սիրտեր (sirter)
dative սիրտի (sirti) սիրտերու (sirteru)
ablative սիրտէ (sirtē) սիրտերէ (sirterē)
instrumental սիրտով (sirtov) սիրտերով (sirterov)
definite forms
nominative սիրտը/սիրտն (sirtə/sirtn) սիրտերը/սիրտերն (sirterə/sirtern)
dative սիրտին (sirtin) սիրտերուն (sirterun)
ablative սիրտէն (sirtēn) սիրտերէն (sirterēn)
instrumental սիրտովը/սիրտովն (sirtovə/sirtovn) սիրտերովը/սիրտերովն (sirterovə/sirterovn)
1st person possessive forms (my)
nominative սիրտս (sirts) սիրտերս (sirters)
dative սիրտիս (sirtis) սիրտերուս (sirterus)
ablative սիրտէս (sirtēs) սիրտերէս (sirterēs)
instrumental սիրտովս (sirtovs) սիրտերովս (sirterovs)
2nd person possessive forms (your)
nominative սիրտդ (sirtd) սիրտերդ (sirterd)
dative սիրտիդ (sirtid) սիրտերուդ (sirterud)
ablative սիրտէդ (sirtēd) սիրտերէդ (sirterēd)
instrumental սիրտովդ (sirtovd) սիրտերովդ (sirterovd)

Alternative forms

edit

Derived terms

edit

See also

edit
Suits in Armenian · համագույն խաղաթուղթ (hamaguyn xaġatʻuġtʻ) (layout · text)
       
սիրտ (sirt) ագուռ (aguṙ), քյարփինջ (kʻyarpʻinǰ), քյափ (kʻyapʻ) ագռավ (agṙav), ղառ (ġaṙ), մաչա (mačʻa) խաչ (xačʻ), խաչիկ (xačʻik), ճանճ (čanč)

Old Armenian

edit

Etymology

edit

From Proto-Indo-European *ḱḗrdi-, from *ḱḗr (heart).

Noun

edit

սիրտ (sirt)

  1. (anatomy) heart
    սիրտն բաբախէ, թնդայsirtn babaxē, tʻndaythe heart palpitates
  2. (figuratively) heart, soul, mind, intellect, memory, intelligence; courage, spirit, heart; heart, inmost thought; heart, centre
    հայրական սիրտhayrakan sirtpaternal heart
    մայրական սիրտmayrakan sirtmaternal heart
    գողտր սիրտgołtr sirttender heart
    զգայուն սիրտzgayun sirtfeeling or sensible heart
    խաղաղ/անդորր սիրտxałał/andorr sirtcalm heart
    խաղաղաւէտ սիրտxałaławēt sirtpacific heart
    երախտագէտ սիրտeraxtagēt sirtthankful heart
    ազնուական սիրտaznuakan sirtnoble heart
    բարի սիրտbari sirtgood heart
    ազնիւ սիրտazniw sirtexcellent heart
    վսեմախոհ սիրտvsemaxoh sirtelevated (high-minded) heart
    վեհ սիրտveh sirtgreat heart
    անվեհեր սիրտanveher sirtintrepid or dauntless heart
    անզգայ սիրտanzgay sirtunfeeling or insensible heart
    ապերախտ սիրտaperaxt sirtungrateful heart
    խիստ սիրտxist sirtflinty or obdurate heart
    ապականեալ սիրտapakaneal sirtspoilt or corrupt heart
    վատ սիրտvat sirtcraven or dastard heart
    անգութ սիրտangutʻ sirthard heart
    անողորմ սիրտanołorm sirtunmerciful or pitiless heart
    չար սիրտčʻar sirtcutting heart
    լքեալ սիրտlkʻeal sirtdejected or despondent heart
    բոլորով սրտիւ, ի բոլոր սրտէ, յամենայն սրտէ, սրտի մտօքbolorov srtiw, i bolor srtē, yamenayn srtē, srti mtōkʻwith all one's heart or soul, heartily, with good will, willingly, voluntarily
    առ սրտիaṙ srtithrough anger
    սրտի դիւրsrti diwrease, pleasure, contentment, satisfaction
    բարութիւն, խստութիւն սրտիbarutʻiwn, xstutʻiwn srtikindness, hardness or obduracy of heart
    հեռացուցանել յանձնէ զսիրտսheṙacʻucʻanel yanjnē zsirtsto alienate good will
    կրթել զսիրտkrtʻel zsirtto form the mind or character
    գերել զսիրտgerel zsirtto captivate, to gain the heart or affection
    յինքն արկանել զսիրտ ուրուքyinkʻn arkanel zsirt urukʻto gain a person's good
    յափշտակել զսիրտսyapʻštakel zsirtsto charm or gain all hearts
    գորովել, ժառանգել զսիրտgorovel, žaṙangel zsirtto touch, to move, affect or stir, to possess the heart
    տալ, նուիրել զսիրտ իւրtal, nuirel zsirt iwrto give one's heart
    խոտարեցուցանել զսիրտxotarecʻucʻanel zsirtto pervert, to deprave the heart
    խօսել ընդ սրտիxōsel ənd srtito speak to the heart
    սրտի մտօք վաստակելsrti mtōkʻ vastakelto labour heartily, to take to heart, to occupy oneself seriously with
    սիրտ ի բերան շրջելsirt i beran šrǰelto seek painfully for
    սրտի դիւր լինելsrti diwr linelto be in a state of contentment or tranquillity, to feel pleased, comfortable, contented
    խորհուրդք մեծամեծք ի սրտէ գան յառաջxorhurdkʻ mecameckʻ i srtē gan yaṙaǰgreat thoughts take their rise in the heart
    անկցի գութ ի սիրտ քոankcʻi gutʻ i sirt kʻolet your heart be touched
    նուաղեալ էր սիրտ նորաnuałeal ēr sirt norahis heart was weak
    հրճուէր ի սրտիhrčuēr i srtihe rejoiced from the bottom of his heart
    սիրտ իմ գելանիsirt im gelanimy heart is moved
    սիրտ ի բերանն էրsirt i berann ērhe struggled with death
    որ յաչաց հեռացու՝ ի սրտէ հեռացաւor yačʻacʻ heṙacʻu, i srtē heṙacʻawout of sight, out of mind
    լքումն սրտիlkʻumn srtifaintheartedness, despondency
    ուղիղ, անկեղծ սրտիւułił, ankełc srtiwsincerely, openheartedly, openly
    իջանել ի խորս սրտինiǰanel i xors srtinto descend into one's heart
    թափանցել ի խորս սրտինtʻapʻancʻel i xors srtinto penetrate the inmost recesses of one's heart
    ասել ի սրտի իւրումasel i srti iwrumto say within oneself, to say in one's heart
    ցաւօք սրտիcʻawōkʻ srtipainfully, regrettably

Declension

edit

Derived terms

edit

Descendants

edit
  • Armenian: սիրտ (sirt)

References

edit
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “սիրտ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “սիրտ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “սիրտ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
  NODES
eth 2
games 2
see 5