odmawiać

Old Polish

Alternative forms

• otmawiać

Etymology

From od- +‎ mawiać. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɔdma(ː)vjat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɔdmavjat͡ɕ/, /ɔdmɒvjat͡ɕ/

Verb

odmawiać impf (perfective odmówić)

1. (attested in Greater Poland) to say no, to reject, to deny
   • 1888 [1411], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[1], Greater Poland, page 54:

     Jacosmi bili posli ot Zegoti do Micolaya otmawayø rancoyemstwa

     [Jakosmy byli posły ot Żegoty do Mikołaya otmawiaję rękojemstwa]

2. (attested in Lesser Poland) to advise against
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[2], Krakow, page 177b:

     Xc mily syøthemu Potru gest on tako rzecl byl, isbicz go on nasladoual byl, gakoczby on tako rzecl, ysze thy ges my nekegdy byl tho odmaual, isbich cy ga na kryszu møky ne cirpal

     [Kryst miły świętemu Piotru jest on tako rzekł był, iżbyć go on naśladował był, jakoć by on tako rzekł, iże ty jeś mi niekiegdy był to odmawiał, iżbychci ja na krzyżu męki nie cirpiał]

3. (attested in Greater Poland) to speak against
   • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 30:

     Gdy then masz poyal w malzenszthwo szwa mamką a nykth przeczyw themu nye odmawyal, thedy thy dzyeczy... moga wszyacz gymyenye gych

     [Gdy ten mąż pojął w małżeństwo swą mamkę, a nikt przeciw temu nie odmawiał, tedy ty dzieci... mogą wziąć jimienie jich]

4. (law, attested in Greater Poland) to submit testimony in court
   • 1902 [1408], “Wybór zapisek sądowych grodzkich i ziemskich wielkopolskich z XV wieku”, in Franciszek Piekosiński, editor, Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historii polskiej i prawa polskiego‎^[3], volume 6, Poznań, Pyzdry, Kościan, Gniezno, page 372:

     Margaretha... coram iudicio suam donacionem otmawala, quod nullus de donacione sua aliquem debet citare

     [Margareta... coram iudicio suam donacionem otmawiała, quod nullus de donacione sua aliquem debet citare]

   • 1959 [1429], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1325, Poznań:

     Jszem ya byl nyemoczen prawa nyemocza od boga szlozona tedy, kyedym mal rok odmawyacz stany przeciff Jochne po obschilanu

     [Iżem ja był niemocen prawą niemocą od Boga złożoną tedy, kiedym miał rok odmawiać stany przeciw Jochnie po obsyłaniu]

5. (law, attested in Greater Poland) to deny a right of possession or title
   • 1960 [1406], Kazimierz Kaczmarczyk, Karol Rzyski, editors, Księga ziemska poznańska. 1400-1407‎^[4], number 2592, Poznań:

     Veniens Katherina... ad secundum et tercium terminum interdixit vlg. otmawala, quod Petrus... nichil habet in Potrowo

     [Veniens Katherina... ad secundum et tercium terminum interdixit vlg. otmawiała, quod Petrus... nichil habet in Piotrowo]

6. to respond; to explain
   • 1874-1891 [Fifteenth century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[5], [6], [7]}, volume XXII, page 247:

     A *eczbi snacz rzekl: kto tho moze vczinycz albo myecz, abi slischącz swoyą sromotą, wydzącz swoyą zaloscz a yą czirpyącz nye telko syą nye wyesselil, ale boday sczirpyal a zamilczal? Temu otmawya s[więty] Ieronim, eze zadni, gen ma w schobye falą marną na czemcole, tego nye telko nye vczinycz, ale y czirpycz nye moze

     [A aczby snadź rzekł: Kto to może uczynić albo mieć, aby słysząc swoję sromotę, widząc swoję żałość a ją cirpiąc, nie telko się nie wieselił, ale bodaj ścirpiał a zamilczał? Temu otmawia Święty Jeronim, eże żadny, jen ma w sobie fałę marną na czemkole, tego nie telko nie uczynić, ale i cirpieć nie może]

7. to suffer the consequences
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[8], page 658:

     Yza tho nye yest sromothnyeyscha rzecz, yze on nass vyączey nyzly szyebye myloval, bo nye dbayącz yąstwa szvego odmavya za nas, aby nam nycz nye czynyly

     [Iza to nie jest sromotniejsza rzecz, iże on nas więcej niżli siebie miłował, bo nie dbając jęstwa swego odmawia za nas, aby nam nic nie czynili]

8. (attested in Greater Poland) to argue, to justify
   • 1959 [1418], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 963, Poznań:

     Yaco czszom geszdzil s Ganem Bogufalowim do Chelma... o dwa policzky, tamo my ne pomoszono prawa any tamo rzecl rącza ('rządca') any dwornik, ysz nyne szą ne dzelą roky szemske, ale mu proscze prawa ne pomoszono, niczim ne odmawagącz

     [Jako czsom jeździł s Janem Bogufałowym do Chełma... o dwa policzki, tamo mi nie pomożono prawa, ani tamo rzekł rząca ani dwornik, iż ninie (czy nynie) się nie dzielą roki ziemskie, ale mu proście prawa nie pomożono, niczym nie odmawiając]

Derived terms

noun

• odmawianie

 

Related terms

nouns

• odmowa
• odmówienie

 

verbs

• mówić impf

 

Descendants

• Polish: odmawiać

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “odmawiać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish odmawiać. By surface analysis, od- +‎ mawiać.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ɔdˈma.vjat͡ɕ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ɔdˈma.vjat͡ɕ/, /ɔdˈmɒ.vjat͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -avjat͡ɕ
• Syllabification: od‧ma‧wiać

Verb

odmawiać impf (perfective odmówić)

1. (transitive or in Middle Polish, reflexive) to say no, to deny, to reject (to reject something) [with genitive ‘what’] [with dative ‘whom’]

   odmawiać robienia czegoś ― to refuse to do something

2. (transitive) to deny, to refuse (to refuse to give, grant, or recognize something to someone) [with genitive ‘what’] [with dative ‘what/whom’]

   Synonym: odsądzać

   Antonym: przyznawać

3. (transitive) to say grace, to say a prayer; to recite

   Synonym: zmawiać

   Hypernym: mówić

4. (transitive, colloquial) to cancel, to negative (to invalidate, annul)

   Antonym: umawiać

5. (transitive, Middle Polish) to advise against

   Synonym: odradzać

6. (transitive, Middle Polish, law) to reply, to answer, particularly in court or rudely
7. (transitive, Middle Polish) to decurse, to decharm (to remove a spell)

   Synonym: odczarowywać

8. (transitive, Middle Polish) to champion, to support

   Synonym: opowiadać się

9. (transitive, Middle Polish) to argue, to justify

   Synonym: uzasadniać

10. (transitive, Middle Polish, military) to convince to leave the military service
11. (reflexive with się, Middle Polish) to defend oneself, to justify oneself
12. (reflexive with się, Middle Polish) to say that two or more things or people have nothing in common with each other

Conjugation

Conjugation of odmawiać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		odmawiać
present tense	1st	odmawiam			odmawiamy
	2nd	odmawiasz			odmawiacie
	3rd	odmawia			odmawiają
	impersonal	odmawia się
past tense	1st	odmawiałem, -(e)m odmawiał	odmawiałam, -(e)m odmawiała	odmawiałom, -(e)m odmawiało	odmawialiśmy, -(e)śmy odmawiali	odmawiałyśmy, -(e)śmy odmawiały
	2nd	odmawiałeś, -(e)ś odmawiał	odmawiałaś, -(e)ś odmawiała	odmawiałoś, -(e)ś odmawiało	odmawialiście, -(e)ście odmawiali	odmawiałyście, -(e)ście odmawiały
	3rd	odmawiał	odmawiała	odmawiało	odmawiali	odmawiały
	impersonal	odmawiano
future tense	1st	będę odmawiał, będę odmawiać	będę odmawiała, będę odmawiać	będę odmawiało, będę odmawiać	będziemy odmawiali, będziemy odmawiać	będziemy odmawiały, będziemy odmawiać
	2nd	będziesz odmawiał, będziesz odmawiać	będziesz odmawiała, będziesz odmawiać	będziesz odmawiało, będziesz odmawiać	będziecie odmawiali, będziecie odmawiać	będziecie odmawiały, będziecie odmawiać
	3rd	będzie odmawiał, będzie odmawiać	będzie odmawiała, będzie odmawiać	będzie odmawiało, będzie odmawiać	będą odmawiali, będą odmawiać	będą odmawiały, będą odmawiać
	impersonal	będzie odmawiać się
conditional	1st	odmawiałbym, bym odmawiał	odmawiałabym, bym odmawiała	odmawiałobym, bym odmawiało	odmawialibyśmy, byśmy odmawiali	odmawiałybyśmy, byśmy odmawiały
	2nd	odmawiałbyś, byś odmawiał	odmawiałabyś, byś odmawiała	odmawiałobyś, byś odmawiało	odmawialibyście, byście odmawiali	odmawiałybyście, byście odmawiały
	3rd	odmawiałby, by odmawiał	odmawiałaby, by odmawiała	odmawiałoby, by odmawiało	odmawialiby, by odmawiali	odmawiałyby, by odmawiały
	impersonal	odmawiano by
imperative	1st	niech odmawiam			odmawiajmy
	2nd	odmawiaj			odmawiajcie
	3rd	niech odmawia			niech odmawiają
active adjectival participle		odmawiający	odmawiająca	odmawiające	odmawiający	odmawiające
passive adjectival participle		odmawiany	odmawiana	odmawiane	odmawiani	odmawiane
contemporary adverbial participle		odmawiając
verbal noun		odmawianie

Derived terms

verbs

• odmawiać posłuszeństwa impf, odmówić posłuszeństwa pf

 

Related terms

adjective

• odmowny

 

adverb

• odmownie

 

nouns

• odmowa
• odmowność
• odmówka

 

verbs

• mówić impf

 

Further reading

• odmawiać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• odmawiać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “odmawiać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “odmawiać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “ODMAWIAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 15.09.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “odmawiać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “odmawiać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “odmawiać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 621
• odmawiać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego