Žďár nad Sázavou

Žďár nad Sázavou estas urbo de Ĉeĥio kun 20 525 loĝantoj (2024), sur supra fluo de rivero Sázava en Českomoravská vrchovina (Bohemia-Moravia montetaro).

Žďár nad Sázavou
germane Saar, latine: Sar
urbo
Vido de nordo
Flago Blazono
Oficiala nomo: Žďár nad Sázavou
Ŝtato	Ĉeĥio
Regiono	Regiono Vysočina
Distrikto	Žďár nad Sázavou
Administra municipo	Žďár nad Sázavou
Historiaj regionoj	Moravio, Bohemio
Montaro	Křižanova montetaro
Memorindaĵoj	Žďár nad Sázavou monaĥejo
Rivero	Sázava
Situo	Žďár nad Sázavou
- alteco	580 m s. m.
- koordinatoj	49° 33′ 54″ N 15° 56′ 26″ O (mapo)
Areo	37,06 km² (3 706 ha)
Loĝantaro	20 525 (2024)
Denseco	553,83 loĝ./km²
Unua skribmencio	1293
- villa forensis	1100
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	591 01
NUTS 3	CZ063
NUTS 4	CZ0635
NUTS 5	CZ0635 595209
Loko de Monda heredaĵo de UNESKO
Nomo	Preĝejo de sankta Johano Nepomuka
Tipo de heredaĵo	kultura heredaĵo
Jaro	1994 (#18)
Numero	690
Regiono	Eŭropo
Kriterioj	iv
Katastraj teritorioj	4
Partoj de urbo	11
Bazaj setlejunuoj	27
Situo enkadre de Ĉeĥio Situo enkadre de Ĉeĥio
Vikimedia Komunejo: Žďár nad Sázavou
Retpaĝo: www.zdarns.cz
Portalo pri Ĉeĥio

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Račín, Počítky, Polnička, Světnov, Vatín, Vysoké, Březí nad Oslavou, Hamry nad Sázavou, Jámy, Nové Veselí, Nové Město na Moravě, Sázava (distrikto Žďár nad Sázavou), Lhotka kaj Budeč.

Historio

Devena vilaĝo situis en la tn. Libická pado ĉe travadejo tra Sázava. Kiam estis fondita cisterciana monaĥejo en la 2-a duono de la 13-a jarcento, la staplovilaĝo estis alilokigita en nuntempan situon en la maldekstran bordon de Sázava. En la jaro 1421 ĝi jam estas notata kiel monaĥejurbeto. Fine de la 16-a jarcento ĝi estis aligita al episkopujo de Olomouc, kaj poste ĝi fariĝis posedaĵo de kardinalo Francisko el Dietrichstein. Tiu en la jaro 1607 meritis je avanco de Žďár al urbo. Kiam li estis mortinta, la urbo denove estis vendita al cisterciana ordeno. Dum la tridekjara milito estis la urbo rabita de svedoj. Ekde la 19-a jarcento komenciĝis evolui produktado de metalvaro. Klopodoj pri akiro de fervojo estis plenumitaj nur en la jaro 1898, kiam la urbo akiris fervojan komunikon kun tiama Germana Brod (hodiaŭ Havlíčkův Brod). Krom Žďár rilate al la cisterciana monaĥejo evoluis ankaŭ la alia parto de la urbo. Ambaŭ partoj – Urbo Žďár en Moravio kaj Kastelo Žďár – estis kunigitaj en la jaro 1949 kaj ili ricevis novan nomon Žďár nad Sázavou.

La urbocentron kreas neregula kvarangula placo kun renesanca urbodomo kaj pesta kolono. La plej signifajn memorigaĵojn ni trovos en ĉirkaŭaĵo de la eksa cisterciana monaĥejo, kiu estis fondita en la jaro 1252 de Boček z Obřan. La plej konata kaj la plej signifa konstrumemorigaĵo en Žďár estas preĝejo de Jan Nepomucký. Tiu ĉi konstruaĵo estis en la jaro 1994 enskribita en Liston de la monda kultura kaj natura heredaĵo de UNESCO. Al pluaj memorigaĵoj de ĉirkaŭaĵo de la kastelo apartenas Suba tombejo en formo de kranio, fondita en la jaro 1709. Alia memorigaĵo proksime de la kastelo estas baroka ponto, kiu estas ornamita per ok statuoj de sanktuloj el la jaroj 1761–1766. En la urbo ni ekvidos vicon da pluaj plastikaĵoj, kies aŭtoroj estas precipe Jan Růžička kaj Julius Pelikán.

Loĝantaro

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1869	4 338
1880	4 026
1890	3 842
1900	4 124
1910	4 666
1921	4 655

Jaro	Loĝantoj
1930	4 674
1950	4 936
1961	9 824
1970	15 247
1980	25 015
1991	23 191

Jaro	Loĝantoj
2001	24 289
2014	21 669
2016	21 335
2017	21 160
2018	20 994
2019	20 847

Jaro	Loĝantoj
2020	20 717
2021	20 124
2022	20 338
2023	20 519
2024	20 525