Kinkono

Kinkono (Cinchona el rubiacoj) estas genro de daŭrafoliaj arboj el Peruo, kiuj liveras amaran kaj kontraŭfebran ŝelon.

Kiel legi la taksonomion Kinkono
Cinchona pubescens - floroj
Biologia klasado
Regno: Plantoj Plantae Divizio: Angiospermoj Magnoliophyta Klaso: Dukotiledonoj Magnoliopsida Ordo: Gencianaloj Gentianales Familio: Rubiacoj Rubiaceae Genro: Kinkono Cinchona L. 1753
Specioj
ĉ. 25 specioj; vidu tekston
Aliaj Vikimediaj projektoj

Kinkono estas ankaŭ uzata kiel nomo por la ŝelo mem.

Ecoj

La efika biokemia substanco estas kinino, kiun oni uzis kontraŭ malario.

Etimologio kaj historio

La kinkono, aŭ kina-kina (ŝelo de ŝeloj), estis importita en Eŭropon sub la nomo perua ŝelo. Jam la peruanaj indiĝenoj malkovris la kontraŭ-malariajn ecojn de la kinkono. La latina nomo devenas de la edzino de la vicreĝo de Peruo, la grafino de El Chinchon kiu laŭdire resaniĝis danke al tiu ŝelo. Dankeme ŝi helpis importon de la drogo en Hispanion kie ĝi nomiĝis "pulvoro de la grafino". Enmarketigita far la jezuitoj ĝi iĝis "pulvoro de la jezuitoj", alinome Kinkona arboŝelo. Por lukti kontraŭ malario, kiu suferigas homojn eĉ en Versajlo, Ludoviko la 14-a venigis kinkonon en Francion.

Specioj

Cinchona antioquiae L.Andersson (1998). Cinchona asperifolia Wedd. (1848). Cinchona barbacoensis H.Karst. (1860). Cinchona × boliviana Wedd. (1848). Cinchona calisaya Wedd. (1848). Cinchona capuli L.Andersson (1994). Cinchona fruticosa L.Andersson (1998). Cinchona glandulifera Ruiz & Pav. (1802). Cinchona hirsuta Ruiz & Pav. (1799). Cinchona krauseana L.Andersson (1998). Cinchona lancifolia Mutis (1793). Cinchona lucumifolia Pav. ex Lindl. (1838).

Cinchona macrocalyx Pav. ex DC. (1829). Cinchona micrantha Ruiz & Pav. (1799). Cinchona mutisii Lamb. (1821). Cinchona nitida Ruiz & Pav. (1799). Cinchona officinalis L. (1753): kininarboŝelo Cinchona parabolica Pav. in J.E.Howard (1859). Cinchona pitayensis (Wedd.) Wedd. (1849). Cinchona pubescens Vahl (1790) : kininarbo Cinchona pyrifolia L. Andersson (1998). Cinchona rugosa Pav. in J.E.H oward (1859). Cinchona scrobiculata Humb. & Bonpl. (1808). Cinchona villosa Pav. ex Lindl. (1838).

Eksteraj ligiloj

• Germplasm Resources Information Network (en)