Driopteridacoj

La driopteridacoj (latine Dryopteridaceae) estas planta familio el pteridofitoj. Tiu familio apartenas al la ordo polipodialoj (Polypodiales). Ĝi estas la plej ampleksa filikfamilio kun ĉirkaŭ 1870 speciojn. Ĝia tipa genro estas driopterido.

Kiel legi la taksonomion Driopteridacoj
Vera driopterido (Dryopteris filix-max)
Biologia klasado
Regno: plantoj Plantae Subregno: trakeofitoj Tracheophyta Klaso: polipodiopsidoj Polypodiopsida Ordo: polipodialoj Polypodiales Familio: driopteridacoj Dryopteridaceae Herter
Tipa genro
driopterido Dryopteris Adans.
Aliaj Vikimediaj projektoj

Dryopteris erythrosora

Arachniodes simplicior

Ctenitis latifrons

Cyrtomium falcatum

Dryopteris dilatata

Dryopteris villarii

Elaphoglossum paleaceum

Polystichum braunii

Polystichum lonchitis

Karakterizaĵoj

La plantoj de la familio havas rampantajn, starantajn kaj kelkfoje grimpantajn rizomojn, ĉe ties pinto estas skvamoj. La folitigoj havas multajn vaskulajn faskojn, kiu estas ringformaj. La foliplatoj estas unuecaj (monomorfaj), malofte ekzistaj du tipoj de foliplatoj (dimorfaj). Kelkfoje la foliplatoj estas kovrataj per skvamoj aŭ glandoj, malofte per triĥomoj. La foliripoj estas plumformaj aŭ forke disbranĉitaj, ili ne havas aŭ havas diversformajn kveligoj (anastomozoj).

La soroj estas rondaj, la induzio estas ronda aŭ renforma, ĉe pluraj taksonoj ankaŭ mankantaj. La sporangioj estas kun mallongaj ĝis longaj tigoj. La sporoj estas renformaj kaj havas flugilhavan perisporon (plej ekstera poste formita tavolo de la sporvando).

La kromosomonombro estas ĉe la plej multaj genroj x = 41, malofte 40.

Disvastigo

La familio precipe kreskas en la tropikoj. Multaj taksonoj kreskas en moderaj klimatoj. Ili kreskas surtere, sur rokoj aŭ epifite.

Taksonomio

Depende de la aŭtoro, la amplekso de la familio driopteridacoj estas tre malsamaj. Kelkaj aŭtoroj metas ankaŭ taksonoj de la familioj Tectariaceae, Woodsiaceae kaj Onocleaceae al la driopteridacoj.

1/ Laŭ The Plant List kaj World Flora Online (6 apr. 2020), jen la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj:

• Pteridophyta - pteridofitoj
  • Polypodiales Link - polipodialoj
    • Dryopteridaceae Herter - driopteridacoj
      • Acropelta Nakai - akropelto*
      • Acrophorus C. Presl - akroforo*
      • Acrorumohra (H. Itô) H. Itô - akrorumoero*
      • Adenoderris J. Sm. - adenodero
      • Arachniodes Blume - arakniodo
      • Atalopteris Maxon & C. Chr. - atalopterido
      • Bolbitis Schott - bolbitido
      • Byrsopteris C.V. Morton - birsopterido*
      • Coveniella M.D. Tindale - kovenielo
      • Ctenitis (C. Chr.) C. Chr. - ktenito
      • Cyclodium C. Presl - ciklodio
      • Cyrtogonellum Ching - cirtogonelo*
      • Cyrtomidictyum Ching - cirtomidiktio*
      • Cyrtomium C. Presl - cirtomio
      • Danaeopsis - daneopso
      • Diacalpe Blume - diakalpo
      • Dracoglossum Christenh. - drakogloso
      • Dryopolystichum Copel. - driopolistiko
      • Dryopsis Holttum & P.J. Edwards - driopso*
      • Dryopteris Adans. - driopterido
      • Egenolfia Schott - egenolfio*
      • Elaphoglossum Schott ex J. Sm. - elafogloso
      • Filicula - filikulo
      • Filix - filikso
      • Hemesteum H. Lév. - hemesteo*
      • Heteroneurum C. Presl - heteroneŭro
      • Hypopeltis - hipopelto
      • Lastrea - lastreo
      • Lastreopsis Ching - lastreopso
      • Leptorumohra (H. Itô) H. Itô - leptorumoero*
      • Lithostegia Ching - litostegio*
      • Lomagramma J. Sm. - lomagramo
      • Lophodium Newman - lofodio*
      • Maxonia C. Chr. - maksonio
      • Megalastrum Holttum - megalastro
      • Microstaphyla C. Presl - mikrostafilo*
      • Monochlaena - monokleno
      • Nephrodium Marthe ex Michx. - nefrodio*
      • Nothoperanema (Tagawa) Ching - notoperanemo*
      • Olfersia Raddi - olfersio
      • Peltapteris Link - peltapterido
      • Peranema D. Don - peranemo*
      • Phanerophlebia C. Presl - faneroflebio
      • Phanerophlebiopsis Ching - faneroflebiopso*
      • Poecilopteris C. Presl - pecilopterido*
      • Polybotrya Humb. & Bonpl. ex Willd. - polibotrio
      • Polystichopsis (J. Sm.) Holttum - polistikopso*
      • Polystichum Roth - polistiko
      • Revwattsia D.L. Jones - revacio
      • Rumohra Raddi - rumoero
      • Sorolepidium Christ - sorolepidio*
      • Stenolepia Alderw. - stenolepio
      • Stigmatopteris C. Chr. - stigmatopterido
      • Teratophyllum Mettenius ex Kuhn - teratofilo
      • Trichocyclus - trikociklo

*genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.

2/ Laŭ SMITH ET AL. 2006, la familio estas preskaŭ certe monofiluma, se oni ekkludas Didymochlaena, Hypodematium kaj Leucostegia el la familio. Ĝi konsistas el ĉirkaŭ 40 ĝis 45 genroj kaj entute 1700 specioj, el kiuj 70 procentoj apartenas al la kvar genroj Ctenitis, Dryopteris, Elaphoglossum kaj Polystichum. Al la Driopteridacoj apartenas laŭ PRYER ET AL. ankaŭ la familioj Familien Aspidiaceae, Bolbitidaceae, Elaphoglossaceae, Hypodematiaceae kaj Peranemataceae, kiuj estas la aliaj memstaraj familioj.

La genroj en alfabeta sinsekvo:

• Acrophorus C. PRESL, du ĝis specioj, inter Sudorientazio kaj la Fiĝiaj insuloj.
• 'd'Acrorumohra (H. ITO) H. ITO, ĉirkaŭ kvar specioj, Okcidentazio.
• Adenoderris J. SM., tri specioj en Karibio.
• Arachniodes BLUME, pli ol 100 specioj en la tropikoj.
• Ataxipteris HOLTTUM, ĝis du specioj en Okcidentazio, kiuj ankaŭ estas metitaj al Ctenitis.
• Bolbitis SCHOTT (inkl. Egenolfia SCHOTT), minimume 58 specioj en la tropikoj.
• Coveniella TINDALE, nur unu specio en Aŭstralio:
  • Coveniella poecilophlebia (HOOK.) TINDALE
• Ctenitis (C. CHR.) TARD. & C. CHR., pli ol 100 ĝis ĉirkaŭ 150 specioj en la tropikoj.
• Cyclodium C. PRESL, ĉirkaŭ naŭ specioj en la tropikoj.
• Cyrtogonellum CHING, ĉirkaŭ seb specioj.
• Cyrtomidictyum CHING, kvar specioj en Okcidentazio.
• Cyrtomium C. PRESL, ĉirkaŭ pli ol 40 specioj.
• Didymochlaena DESV., ĉirkaŭ 2-4 specioj en la tropikoj.
• Dryopolystichum COPEL., nur unu specio en Novgvinro:
  • Dryopolystichum paheostigma (CES.) COPEL.
• Dryopsis HOLTTUM & P.J. EDWARDS, ĉirkaŭ 20 specioj.
• Dryopteris ADANS., inkl. Nothoperanema (TAGAWA) CHING), pli ol 250 specioj.
• Elaphoglossum SCHOTT EX J. SM., pli ol 400 specioj. (inkl. Microstaphyla C. PRESL)
• Hypodematium KUNZE, ĉirkaŭ tri ĝis 11 specioj.
• Lastreopsis CHING, ĉirkaŭ 30 specioj, precipe en Aŭstralio.
• Leucostegia C. PRESL, du specioj, inter Hindomalajzio ak Vanuatuo.
• Lithostegia CHING, nur unu specio, inter la okcidenta Himalajo kaj sudokcidenta Ĉinio:
  • Lithostegia foeniculacea (HOOK.) CHING
• Lomagramma J. SM., ĉirkaŭ 9-18 specioj de Hindomalajzio ĝis la Pacifikaj insuloj.
• Maxonia C. CHR., nur unu specio en Karibio kaj Sudameriko:
  • Maxonia apiifolia (SW.) C. CHR.
• Megalastrum HOLTTUM, ĉirkaŭ 45 specioj, precipe en Ameriko.
• Oenotrichia COPEL., tri ĝis kavar specioj en Novgvineo, Novkaledonio kaj la tropika Aŭstralio.
• Olfersia RADDI, ĉirkaŭ du specioj en la Neotropiso.
• Peranema D. DON, ĉirkaŭ kvin specioj en Sudazio (Hindomalezio).
• Phanerophlebia C. PRESL, minimume 11 specioj.
• Polybotrya HUMB. & BONPL. EX WILLD., minimume 25 specioj en la tropika Ameriko.
• Polystichopsis (J. SM.) HOLTTUM, ĉirkaŭ tri ĝis kvar specioj en la tropika Ameriko.
• Polystichum ( ROTH, inkl. Papuapteris C. CHR., Plecosorus FÉE), minimume 200 specioj.
• Revwattsia D.L. JONES, nur unu specio, en Aŭstralio:
  • Revwattsia fragilis (WATTS) D.L. JONES
• Rumohra Raddi, ĉirkaŭ tri ĝis kvin specioj, en Afriko, Madagaskaro, Azio, Aŭstralio, Novgvineo, Novzelando, Polinezio, Mez- kaj Sudameriko.
• Stenolepia ALDERW., nur unu specio, en Malezio:
  • Stenolepia tristis (BLUME) ALDERW.
• Stigmatopteris C. CHR., ĉirkaŭ 25 specioj, en tropika Ameriko.
• Teratophyllum METT. EX KUHN, ĉirkaŭ 9-12 specioj, en Malezio kaj Novkaledonio.

Literaturo

• Alan R. Smith, Kathleen M. Pryer, Eric Schuettpelz, Petra Korall, Harald Schneider, Paul G. Wolf: A classification for extant ferns. In: Taxon. Band 55, Nr. 3, 2006, ISSN|0040-0262, p. 705–731, Abstract, Arkivigite je 2017-02-12 per la retarkivo Wayback Machine PDF-dosiero Arkivigite je 2013-01-08 per la retarkivo Wayback Machine.
• David J. Mabberley: The Plant Book. A portable dictionary of the higher plants. Cambridge University Press, Cambridge 1987, ISBN 0-521-34060-8.