Marnivelo
La marnivelo estas la nivelo de la mara surfaco, al kiu oni kutime rilatas la altecon de ĉiuj punktoj de la Tero. Oni uzas la averaĝan marnivelon por esprimi la altecon de geografiaj punktoj ankaŭ en granda distanco de marbordoj - ekzemple tiel difiniĝas la alteco de la mondaj montoj.
Averaĝa marnivelo
redakti
La marnivelo male al averaĝa marnivelo ne estas konstanto. Ĝi ŝanĝiĝas ĉefe laŭ tajdocikloj, sed povas ŝanĝi, loke kaj malforte, ankaŭ pro vento kaj temperaturo.
Ankaŭ la averaĝa marnivelo ne estas tute konstanta. Ĝi dependas, ekzemple, de la variado de la gravito ĉe la surfaco de la Tero.
La averaĝa marnivelo dependas longtempe de klimataj ŝanĝiĝoj. Tiel nuntempe altiĝas la marnivelo pro la degelo de Antarkto kaj de glacimontoj je efiko de la tuttera klimata ŝanĝiĝo.
Por precizaj mezuroj konvenciaj marniveloj estas uzataj. Ekzemple, en Britio oni uzas la averaĝan marnivelon mezuritan inter 1915 kaj 1921 en la urbo Newlyn en Kornvalo; en Francio oni uzas averaĝan marnivelon de Marsejlo; ktp. Nuntempe en Eŭropo ekzistas EVRS (European Vertical Reference System, Eŭropa Vertikala Rilatsistemo),[1] kiu iom post iom anstataŭas la konvenciojn de la individuaj landoj.
- Normalnulo
- Ĉiu punkto, kiu laŭ alteco identas kun la averaĝa marnivelo, nomiĝas "normalnulo" (mallongigo "NN").
Aerdenso
redaktiJe marnivelo la aerdenso egalas al 1,2041 kg/m³ (0,0012 g/cm³) ĉe 20 °C. Tie ĝi estas kunpremata per la tuta maso da aero, kiu troviĝas supre de ĝi. Pro tio la aerdenso je granda altitudo iĝas ĉiam pli malgranda.
Marborda tereno sub la marnivelo
redaktiSe tereno en la proksimeco de marbordo troviĝas sub la marnivelo, necesas aparte fortaj digoj por protekti ĝin de inundoj - tio validas ekzemple por partoj de Nederlando kaj la norda Germanio.
Marnivela leviĝo
redakti
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Marnivela leviĝo.La Tero ne estas tute neŝanĝebla, sed male ĝi suferas diversajn ŝanĝojn en diversaj aspektoj: la marnivelo, tio estas la kvanto de akvo en la maroj, dependas el tre diversaj faktoroj, ekzemple movoj en la marfundo, kvanto de akvo kiu venas al la maroj el la kontinentoj kaj insuloj, kvanto de akvo kiu foriras el la maroj pro vaporiĝo ktp.
Ĵusa studo de la universitatoj de Leeds kaj Lankastero uzanta satelitan informaron, publikigita en la gazeto Nature indikas, ke en la lasta jardeko, 3,5 bilionoj de tunoj de glacio fandiĝis el la surfaco de Gronlando, egalvalora kvanto kiu kovrus la tutan areon de la Unuiĝinta Reĝlando per ĉirkaŭ 15 metroj de akvo el glacifandado. De 2011 ĝis 2020, la pliiĝo de la glacifando de Gronlando plialtigis la marnivelon en unu centimetro. Alia grava informo estas ke en la lastaj kvar jardekoj la fenomeno de la glacifandado en la insulo pliiĝis je ĉirkaŭ 21%, kaj iĝis 60% pli ŝanĝiĝema el unu somero al alia.[2]
Bildgalerio
redakti
Vidu ankaŭ
redakti- Maro
- Tajdo
- Inundo
- Cunamo
- NAP (Normala Amsterdama Akvonivelo)
- Supermara alteco
- Sueza Kanalo
Notoj
redakti- ↑ European Geodetic Reference Systems (angle). EUREF (2011-02-04). Arkivita el la originalo je 2016-09-04. Alirita 2016-10-16 .
- ↑ El deshielo de Groenlandia eleva el nivel del mar un centímetro en la última década Público, Madrido, 02/11/2021. Alirita en 03/11/2021.
Eksteraj ligiloj
redakti- Konstanta Servo pri Marnivelo Arkivigite je 2007-10-24 per la retarkivo Wayback Machine
- oceannivelaj ŝanĝoj: Konstato kaj interpretado Arkivigite je 2008-12-26 per la retarkivo Wayback Machine
- Oceannivelaj plialtiĝoj Arkivigite je 2007-10-05 per la retarkivo Wayback Machine
- Averaĝa marnivelo Arkivigite je 2006-04-15 per la retarkivo Wayback Machine