Naŭatla lingvo

La naŭatla lingvo aŭ navatla lingvo (propralingve nāhuatlahtōlli, māsēwallahtōlli, aŭ mēxihcatlahtōlli kaj hispanlingve náhuatl aŭ mexicano) estas Azteka lingvo de la jut-azteka familio, parolata precipe en centra Meksiko, specife en la federacieroj Puebla, Veracruz, Hidalgo kaj Guerrero. Laŭ Ethnologue, estis 1 376 898 parolantoj en 1980. Ĝi estas la plej parolata indiana lingvo en Meksiko. La naŭatla havas plurajn dialektojn.

Naŭatla lingvo
Nāhuatlahtōlli, melatajtol, nāwatl, mèxîkatlâtòlli
lingvo
Nahuan • Jut-azteka lingvaro
Parolata en	centra Meksiko
Parolantoj	1 925 620
Denaskaj parolantoj	1,4 milionoj (1980),
Fremdlingvo / dua lingvo por	ne konatas
Skribo	latina depost la 16-a jarcento
Oficiala statuso
Reguligita de	Instituto Nacional de Lenguas Indígenas
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
ISO 639-2	nah
Glottolog	azte1234
Angla nomo	Nahuatl
Franca nomo	nahuatl
Noto	lingvo de la aztekoj
Vikipedio

specimeno: la Patro Nia:

Totahtziné, in ilhuicatl timoyetzticah, mā yēctēnēhualo in motōcātzin; mā hualauh in motlatohcāyōtzin; mā chīhualo in tlālticpac motlanēquilitzin iuh in ilhuicac. In totlaxcalmōmōztlaeh totechmonequi ma āxcān; xitēchmomaquili īhuān xitēchmapopolhuilli in totlahtlacōl, in iuh tiquintlapopolhuiah in techtlatlacalhuiah īhuān mācamo xitechmotlālcāhuilli; inic ahmo īpan tihuetzque īpan teneyeyecoltiliztli, mā xitechmomaquīxtilli in īhuīcpa in ahmo cualli. Mā yuh mochīhua.

La jam ne parolata klasika naŭatla estis la lingvo de la aztekoj kaj pli precize de la naŭatloj. La azteka skribosistemo ne spegulis la parolan lingvon kiel alfabetoj. Post la hispana konkero, parto el la naŭatla lingva tradicio estis kompilita en libroj per latina alfabeto. Hodiaŭ restas ŝtonaj skribaĵoj, kiuj ne facile legeblas. La Katolika eklezio predikis per naŭatlo al indianoj eĉ en landoj, kie ĝi ne estis parolata antaŭ kristanigo. Pioniro lingvista ĉi-kuntekste estis la franciskano Alonso de Molina.

Preskaŭ ĉiu parolanto lernas la naŭatlan hejme kaj scias la hispanan. Ĝenerale, parolantoj estas malriĉaj kaj ne ricevas norman edukadon. Tamen, danke al pliiĝanta aprezo por indianaj lingvoj kaj kulturoj, iu ajn nun povas studi la naŭatlan ĉe pluraj lernejoj en Meksiko.

Ortografio

Estas pluraj literumadoj por la naŭatla. La plej ofte uzata literumado estas prenita de la hispana. En tiu ĉi literumado, la litero h signas glotan plozivon, ll estas duobla /l/ (anstataŭ /j/), x estas prononcata [ŝ] anstataŭ [h]. Do, la vorto nāhuatlahtōlli elparoliĝas [naːwatɬaʔˈtoːlli], pli malpli naa.va.tla'.tool.li. Malpli konfuza literumado ekzistas, sed malofte uziĝas pro ĝiaj neaskiaj literoj, ekz. š.

Pli ĝusta traduko por la nomo de ĉi tiu lingvo estus "nava lingvo". Laŭ la radiko de la nomo estas nauh- en "nahuatlahtolli".

Naŭatlaj vortoj

Multaj naŭatlaj vortoj eniris la hispanan lingvon, kiaj cacahuate ([kakaŭate], "arakido") kaj tecolote ([tekolote], "strigo"). Eĉ Esperanto havas plurajn naŭatlajn vortojn. Jen iom da ili:

• avokado < āhuacatl
• ĉokolado < chocolātl
• kojoto < coyōtl
• Meksiko < mēxihco
• oceloto < ōcēlōtl
• tomato < xītomatl

Multaj meksikaj loknomoj estas origine aztekaj: Cuernavaca, Xochimilco, Popocatépetl.

Naŭatlaj frazoj

naŭatla frazo (per Esperanteca literumado)	Esperanta traduko
Ken otlatvililok!	Bonan tagon!
Nisempaki nimiciŝmati!	Estas plezuro koni vin!
Tlaso'kamati	Dankon!
Nimictlaso'tla.	Mi amas vin.
Iŝkiŝka mostla!	Ĝis morgaŭ!

Vidu ankaŭ

• Klasika naŭatla lingvo
• Lingvistiko
• Listo de lingvoj
• Lingvoj de Honduro

Eksteraj ligiloj

(hispana) Retejo pri la naŭatla

Retejo de la grafikistino Isela Xospa