Přerov
Přerov (germane Prerau) estas urbo en Ĉeĥio, situanta en meza Moravio, ĉe la rivero Bečva, 20 km sudoriente de Olomouc. En 2024 ĝi havis 41 661 loĝantojn. Grava fervoja vojkruciĝo, sidejo de Muzeo de Komenio, la historia urbocentro estas proklamita kiel urba monumentzono. En Předmostí troviĝas mondfama arkeologia trovloko de mamuto-ĉasintoj.
| Přerov | |||
| germane Prerau | |||
| urbo | |||
 Přerov, La supra placo
| |||
|
|||
| Oficiala nomo: Přerov | |||
| Ŝtato |  Ĉeĥio
| ||
|---|---|---|---|
| Regiono | Regiono Olomouc | ||
| Distrikto | Distrikto Přerov | ||
| Administra municipo | Přerov | ||
| Historia regiono | Moravio | ||
| Montaro | Nízký Jeseník | ||
| Fervojstacio | Přerov | ||
| - fervojlinio | n-ro 270 | ||
| Tipo de urbo | Statuta urbo | ||
| Konata loko | Přerov kastelo | ||
| Rivero | Bečva | ||
| Situo | Přerov | ||
| - alteco | 210 m s. m. | ||
| - koordinatoj | 49° 27′ 20″ N 17° 27′ 04″ O / 49.45556 °N, 17.45111 °O (mapo) | ||
| Areo | 58,50 km² (5 850 ha) | ||
| Loĝantaro | 41 661 (2024) | ||
| Denseco | 712,15 loĝ./km² | ||
| Orogenenezo montariĝo |
Moravia pordego, Supramoravia valego | ||
| Unua skribmencio | 1131 | ||
| Horzono | MET (UTC+1) | ||
| - somera tempo | MEST (UTC+2) | ||
| Poŝtkodo | 750 00 | ||
| NUTS 3 | CZ071 | ||
| NUTS 4 | CZ0714 | ||
| NUTS 5 | CZ0714 511382 | ||
| Katastraj teritorioj | 14 | ||
| Partoj de urbo | 13 | ||
| Bazaj setlejunuoj | 47 | ||
  Situo enkadre de Ĉeĥio
| |||
 Vikimedia Komunejo: Přerov
| |||
| Retpaĝo: www.mu-prerov.cz | |||
 Portalo pri Ĉeĥio
| |||
| |||
La najbaraj municipoj de la setlejo estas Radslavice, Rokytnice, Grymov, Troubky, Tučín, Věžky, Želatovice, Zábeštní Lhota, Beňov, Kokory, Lhotka, Nelešovice, Prosenice, Sobíšky, Tršice, Buk, Bochoř kaj Horní Moštěnice.
Historio
redaktiLoĝigo de ĉirkaŭaĵo de Přerov estas dokumentita jam en paleolito per sidejo de ĉasistoj de mamutoj en Předmostí ĉe Přerov. En la 11-a jarcento estas dokumentita burgo.
La plej malnova mencio pri Přerov estas el la jaro 1131. Proksime ĉe travadejo trans rivero Bečva estis burgejo kaj staplovilaĝo. La reĝo Přemysl Otakar la 2-a avancigis Přerovon je reĝa urbo en la jaro 1256. En la jaro 1423 ĝi estis konkerita de husanoj. Ekde la jaro 1487 la urbon posedis familio Pernštejn, kiu alikonstruis gotikan burgon en Supra placo je renesanca kastelo kun cilindra turo. En la 16-a jarcento dum posedo de la familio Žerotín, en kiu
Dum tiu periodo dank al aktivecoj de Bohemiaj Fratoj la urbo floris kaj fariĝis grava centro de klereco kaj kulturo. Agadis en ĝi Jan Blahoslav kaj en la loka lernejo en 1608–1611 studis Johano Amoso Komenio.
Dum la tridekjara milito estis la urbo forte detruita de svedoj.
Gravan signifon por evoluo de la urbo havis ekkonstruo de fervojo, kuniganta Přerovon kun Vieno, Prago kaj norda Moravio; ĝi fariĝis unu el la plej signifaj fervoj-vojkruciĝoj. Přerov estas nuntempe precipe industria urbo, sed ĝi ofertas al siaj loĝantoj kaj gastoj ankaŭ kvalitajn multflankajn servojn en sfero de turismo, kulturo kaj sporto.
Fine de la dua mondmilito estis en la urbo perforte subpremita ribelo en Přerov. Mallongtempe post fino de la dua milito sekvis masakro sur Svedaj ŝancoj.
Loĝantaro
redakti| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 1869 | 7 213 |
| 1880 | 11 190 |
| 1890 | 17 749 |
| 1900 | 22 007 |
| 1910 | 26 966 |
| 1921 | 28 442 |
| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 1930 | 22 280 |
| 1950 | 22 012 |
| 1961 | 31 069 |
| 1970 | 39 505 |
| 1980 | 50 265 |
| 1991 | 51 300 |
| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 2001 | 48 335 |
| 2014 | 44 538 |
| 2016 | 43 994 |
| 2017 | 43 791 |
| 2018 | 43 565 |
| 2019 | 43 186 |
| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 2020 | 42 871 |
| 2021 | 41 019 |
| 2022 | 41 404 |
| 2023 | 41 634 |
| 2024 | 41 661 |
Vidindaĵoj
redakti- kastelo, nuntempe sidejo de ampleksa Muzeo de Komenio (fondita en 1888)
- valoraj urbanaj domoj, fontano kaj monumento al Jan Blahoslav (skulptita de František Bílek en 1923) sur la ĉefplaco
- restaĵoj de remparoj (iuloke ĝis 9 m altaj) kun 11 bastionoj kaj pordegeto el la 15-a jarcento
- kapelo de Sankta Georgo el la 13-a jarcento
- novrenesanca Urba domo (nuntempe kultura kaj societa centro) el 1897 kun riĉa stuka ornamo kaj secesiaj elementoj
- unike konceptita urba parko Michalov el 1903, kun diversaj etkonstruaĵoj kaj plastikaĵoj (proklamita kiel kultura memorindaĵo)
- skanzeno de praepoko sur Čekyňský kopec en Předmostí (mondfama trovejo de mamuto-ĉasintoj), kun ekspozicio (en loka elementa lernejo) kaj piedmigra instrupado
Esperanto en Přerov
redakti- En la urbo aktivas vigla Esperanto-klubo, fondita en 1923
- Unu el aktivaj membroj estas ankaŭ Miloslav Šváček.
- En 2008 la klubo organizis en Přerov kongreson de Ĉeĥa Esperanto-Asocio.
- La klubo eldonis koloran esperantlingvan broŝuron pri la urbo kaj ĝiaj vidindaĵoj.