Valerianoideoj
La Valerianoideoj (Valerianoideae) estas hodiaŭ subfamilio en la familio Kaprifoliacoj (Caprifoliaceae), ene la ordo de la Dipsakaloj (Dipsacales). Antaŭe la klado estis en propra familio, tiu de la Valerianacoj (Valerianaceae). Vidu en NPIV.
 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 oficina valeriano (Valeriana officinalis)
| ||||||||
| Biologia klasado | ||||||||
| ||||||||
| „Kaprifoliacoj“ Caprifoliaceae Raf. | ||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||
Priskribo
redakti
Habito kaj folioj
redaktiLa subfamilio konsistas plej ofte el multjaraj aŭ dujaraj, malofte unujaraj herbaj plantoj, malofte el arbustoj. La arbustoj el tiu subfamilio plejparte hejmiĝas en la Andoj. La plantoj havas pivotradikoj aŭ rizomoj kiel supervivaj organoj. Sur la planta surfaco povas esti blankaj, murĉelaj haroj (triĥomoj).
La folioj estas bazestarantaj kaj/aŭ kontraŭstarantaj ĉe la tigo. La foliplato estas simpla aŭ pinata kun glata aŭ diversspece denta rando.
Infloreskoj, floroj, fruktoj kaj semoj
redaktiLa simplaj aŭ kunmetitaj , cumaj infloreskoj staras super brakteoj. La floroj estas plejofte duseksaj nur malofte unuseksaj. Ili estas radiosimetriaj ĝis iom nesimetriaj kun duobla involukro. La kaliko estas ĉe Nardostachys kvinloba, ĉe Patrinia apenaŭ denta kaj ĉe Valeriana rigidtriĥomaj, pinataj kaj papussimila. La plej multaj blankecaj aŭ ruĝecaj petaloj estas tubforme kunkreskintaj, kelktempe dulipaj malofte kun tri ĝis kvin pintoj. La floroj originaj genroj havas kvar stamenoj; ĉe la aliaj genroj okazis redukton ĝis nur unu stameno. La tri karpeloj estas kunkreskinta al unu hipogina ovario. Nur unu el la karpeloj estas fekunda kun unu pendanta ovolo. La pistilo havas simplan aŭ triloban stigmon.
La florkaliko pligrandiĝas ĉe la plej multaj specioj kaj elkreskas dum la maturiĝo al haroj, hokoj, flugiloj ktp. kiuj helpas al la disvastigo de la aĥensimilaj dehiskaj fruktoj. Ĉe la Centrantoj (Centranthus) formiĝas ĉe unu planto diversaj specoj de fruktoj.
Enhavosubstancoj
redaktiLa plantpartoj enhavas karakteran odoron, kaŭzitaj de monoterpenoidaj kaj seskviterpenoidaj volatilaj oleoj.
Sistematiko kaj disvastigo
redaktiLa plej multaj specioj de la subfamilio Valerianoideoj devenas el la moderaj regionoj de la norda hemisfero kaj el la Andoj. En la tropika Afriko, sur Madagaskaro kaj en Sudorientazio kaj Aŭstralio ili mankas komplete.
La plantfamilio Valerianacoj estas starigita de August Johann Georg Carl Batsch. La Valerianacoj (Valerianaceae) estis rigardata kiel transira familio inter la Kaprifoliacoj (Caprifoliaceae) kaj la Dipsakacoj (Dipsacaceae). Ĉe kelkaj aŭtoroj ĝi hodiaŭ havas la rangon de subfamilio Valerianoideoj en la familio de la Kaprifoliacoj (Caprifoliaceae). Ni sekvas la opinion de APGIII, kiu metis la tiuj genroj en la plantfamilio de la Kaprifoliacoj [1].
La familio Valerianacoj Batsch, subfamilio Valerianoideoj Raf. aŭ tribo Valerianeae Dumort. ĝi konsistas hodiaŭ el ok genroj kun ĉ. 350 specioj. La preskaŭ tutmonda disvastiĝo , krom Aŭstralio kaj Novzelando, situas plej ofte en pli altaj regionoj kaj ofte en montaraj regionoj.
- Centranto (Centranthus DC.: La disvastigejo de la 9 specioj kaj sep subspecioj entendiĝas de Makaronezio, trans mediteranea regiono kaj suda kaj eŭropa Rusio ĝis la kaŭkaza regiono.
- Afrika valeriano (Fedia Gaertn., sin.: Mitrophora Neck. ex Raf.): La ĉ 3 specioj hejmiĝas en la okcidenta medideranea regiono [2]; ekzemple:
- Fedia cornucopiae (L.) Gaertn.)
- Nardostachys DC.: La disvastigejo de tiu unu aŭ du specioj estas Himalajo, ekzemple:
- Patrinia Juss., sin.: Fedia Adans., Fuisa Raf.: La ĉ. 20 specioj troviĝas en Mezazio kaj Orientazio.[3]
- Plectritis (Lindl.) DC., (Sin.: Aligera Suksd.): La ĉ. 5 specioj estas disvastigita de la okcidenta Nordameriko ĝis la okcidenta Sudameriko.
- Pseudobetckea (Höck) Lincz.: kun nur unu specio:
- Pseudobetckea caucasica (Boiss.) Lincz.: el Kaŭkazo.
- Valeriano (Valeriana L., ain.: Aretiastrum (DC.) Spach, Astrephia Dufr., Belonanthus Graebn., Phuodendron (Graebn.) Dalla Torre & Harms, Phyllactis Pers., Stangea Graebn.): La ĉ. 150 ĝis 250 specioj venas ella mezvarmaj regionoj de Eŭropo, Azio, Afriko kaj Amerikos, parte ankaŭ en la tropikoj de Sudameriko.
- Valerianelo (Valerianella Mill., sin.: Siphonella (Torr. & A.Gray) Small): La ĉ. 80 specioj venas el Eŭrazio, Nordafriko kaj Nordameriko.
Fontoj
redakti- Valerianaceae ĉe APWebsite
- Valerianaceae Arkivigite je 2015-04-02 per la retarkivo Wayback Machine ĉe DELTA. Arkivigite je 2007-01-03 per la retarkivo Wayback Machine
Literaturo
redakti- Deyuan Hong, Fred R. Barrie, Charles D. Bell: Valerianaceae. en: ISBN 978-1-935641-04-9, pp=661–671. komentario= propra familio Valerianacoj, PDF-Dosiero .
- Yasin J. Nasir: Flora of West Pakistan 101: Valerianaceae.Stewart Herbarium. Rawalpindi. 1976. pp1–21
- Charles D.Bell, Michael J.Donoghue:Phylogeny and biogeography of Valerianaceae (Dipsacales) with special reference to the South American valerians. Organisms, Diversity & Evolution. volumo 5 n-ro 2. 2005 . pp. 147−159
Referencoj
redakti- ↑ Angiosperm Phylogeny Group: An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III Botanical Journal of the Linnean Society, Band 161, 2009, S. 105-121.
- ↑ Nereida Xena de Enrech, Joël Mathez. (1998) Genetic control of fruit polymorphism in the Genus Fedia (Valerianaceae) in the light of dimorphic and trimorphic populations of F. pallescens, Plant Systematics and Evolution, p. 199–210. doi:10.1007/BF00985668.
- ↑ Deyuan Hong, Fred R. Barrie, Charles D. Bell: Valerianaceae. Patrinia. In “”. (Abschnitt Beschreibung)
Eksteraj ligiloj
redakti- la familio ĉe la projekto arbo de la vivo. Arkivigite je 2006-05-28 per la retarkivo Wayback Machine (angla)