Colette

Honorigoj
Honorigoj	Komandoro de la Honora Legio; Oficiro de la Honora Legio; Granda Oficiro de la Honora Legio; Kavaliro de Honora Legio ; vd

Postenoj
Postenoj	prezidanto (1949–1954) vd

**Colette**
Colette
Persona informo
	Sidonie-Gabrielle-Claudine Colette; Sidonie-Gabrielle Colette
Naskonomo	Sidonie-Gabrielle Colette
Naskiĝo	28-an de januaro 1873; en Saint-Sauveur-en-Puisaye
Morto	3-an de aŭgusto 1954 (81-jaraĝa); en Parizo
Tombo	Grave of Colette (en) ; Tombejo Père-Lachaise, 4 48° 51′ 38″ Nordo 2° 23′ 26″ Oriento / 48.8606 °N, 2.390632 °O (mapo) vd
Etno	Francoj vd
Lingvoj	franca vd
Loĝloko	Maison de Colette à Besançon • Maison natale de Colette vd
Ŝtataneco	Francio vd
Subskribo
Memorigilo
Familio
Patro	Jules Colette (en) vd
Edz(in)o	Henry de Jouvenel (mul) (1912–1923); Henry Gauthier-Villars (mul) (1893–1906); Maurice Goudeket (en) vd
Amkunulo	Mathilde de Morny (en) ; Bertrand de Jouvenel (mul) vd
Infanoj	Colette de Jouvenel (en) ; ( Henry de Jouvenel (mul) ) vd
Profesio
Alia nomo	Willy • Colette Pavic vd
Okupo	romanisto ; novelisto ; dramaturgo ; prozisto ; aktoro ; scenaristo ; ĵurnalisto ; libretisto ; fantoma verkisto ; verkisto vd
Verkado
Verkoj	Gigi ❦; La Chatte ❦; Chéri ❦; La Vagabonde ❦; La Maison de Claudine ❦; Le Blé en herbe vd
Postenoj
Postenoj	prezidanto (1949–1954) vd
Honorigoj
Honorigoj	Komandoro de la Honora Legio; Oficiro de la Honora Legio; Granda Oficiro de la Honora Legio; Kavaliro de Honora Legio ; vd
Membrecoj
Membrecoj	Akademio Goncourt (1944–); Akademio Reĝa de Lingvo kaj Literaturo Francaj de Belgio (1935–1954) vd
vd	Fonto: Vikidatumoj
	v • d • r

COLETTE, naskiĝnome Sidonie Gabrielle Colette (naskiĝis la 28-an de januaro 1873 en Saint-Sauveur-en-Puisaye (Yonne), mortis la 3-an de aŭgusto 1954 en Parizo) estis franca verkistino. Ŝi estis elektita membro de Akademio Goncourt en 1945.

Biografio

Lasta filino de geedzoj, kiujn ŝi alinomis Sido (Sidonie Landoy) kaj kapitano Colette (pseŭdonimo kiun ŝi adoptis poste), ŝi ĝuis feliĉan infanecon en urbeto de Burgonjo. Adoleske ŝi ekkonis Henry Gauthier-Villars, alinomatan "Willy", kun kiu ŝi edziniĝis la 15-an de majo 1893 en Châtillon. Willy, aŭtoro de popularaj romanoj, pariza bonvivanto kiu lukris ekspluatante siajn kunlaborantojn, tuj malkovris la verkistan talenton de sia edzino kaj instigis ŝin verki siajn unuajn verkojn, la serion Claudine (1900-1903), rememoroj de la lernejaj jaroj de Colette, kiujn senskrupule subskribis ŝia edzo. Indigninte de la malfideleco de sia edzo - Willy estis la amanto de Marie Louise Servat (nomata Germaine), edzino de Émile Courtet, kun kiu li havis filon Jacques Henry Gauthier-Villars - kaj disreviĝinte vidante sin reduktita al rolo de ofendita kaj primokata edzino, Colette liberiĝis iom post iom de lia kuratoreco kaj kuraĝigite de Georges Wague, ŝi dediĉis sin al kontentigo de siaj teatraj ambicioj en muzik-halo. Estis jaroj de skandalo kaj morala liberiĝo, dum kiuj ŝi havis plurajn amaventurojn kun aliaj virinoj. En 1906 ŝi eksedziniĝis de "Willy". Dum tiuj jaroj, tamen, Colette plifirmiĝis kiel verkistino: precizeco en la vortoj kiuj priskribis la belecon de naturo, la analizon kaj sentemecon de bestoj, la volupton kaj sensualecon libere esprimitajn, postulante la rajtojn de karno super la spirito kaj tiujn de virino super la viro, estis la gvidlinioj de tiu verkistino, kiu ankoraŭ ne estis agnoskata de la literatura recenzado elstare masklisma.

Post ŝia eksedziniĝo Colette ekkonis Henry de Jouvenel, politikiston kaj ĵurnaliston, kun kiu ŝi edziniĝis en 1911. De tiu unuiĝo naskiĝis ŝia unusola filino, Colette Renée de Jouvenel, kiun ŝi nomis Bel-Gazou. En la gazeto Le Matin, kies ĉefredaktoro estis Jouvenel, Colette kunlaboris per diversaj artikoloj kaj raportaĵoj. En 1923 ŝi eksedziniĝis de Jouvenel.

Kiam ŝi estis kvardek-jara, ŝi fariĝis mentoro de la filo de Henry, Bertrand de Jouvenel, 17-jara, inicante lin al verkado. Tiu sperto utilis al Colette por disvolvi la temojn kaj situaciojn de Chéri kaj Le Blé en herbe.

La verkistino, ĉe la zenito de sia talento kaj gloro, instalis sin en apartamento de Palais-Royal, kie ŝi loĝis ĝis sia morto. Delonga amiko, Maurice Goudeket, helpis ŝin elporti ŝian artriton kaj malgraŭ ŝia diskutinda reputacio, Colette estis la unua franca verkistino kiu rajtis solenan nacian funebron. Ŝi estas entombigita en Tombejo Père-Lachaise en Parizo.

Verkaro

Portreto de Colette
fare de Jacques Humbert ĉ. 1896

1900-1903: Claudine
1904: Dialogues de bêtes (Dialogoj de bestoj)
1907: La Retraite sentimentale (La sentimentala retiriĝo)
1908: Les Vrilles de la vigne (La spiralaĵoj de la vito)
1909: L'Ingénue libertine (La libertina naivulino)
1910: La Vagabonde (La vagabondino)
1913: L'Entrave (La obstaklo)
1913: L'Envers du music-hall (Trans la muzik-halo)
1916: La paix chez les bêtes (La paco ĉe bestoj)
1917: Les heures longues (La longaj horoj)
1918: Dans la foule (En la homamaso)
1919: Mitsou
1920: Chéri
1922: La Chambre éclairée (aro da tekstoj publikigitaj en la gazetaro je la fino de la Unua mondmilito)
1922: La Maison de Claudine (La domo de Claudine)
1923: Le Blé en herbe (La verda tritiko)
1924: La Femme cachée (La kaŝita virino)
1926: La Fin de Chéri (La Fino de Chéri)
1926: Le fanal bleu (La blua signallampo)
1928: La Naissance du jour (La naskiĝo de l'tago)
1929: me
1930: Sido
1932: Le Pur et l'Impur (La Puro kaj Malpuro)
1933: La Chatte (La katino)
1934: Duo (Duopo)
1936: Mes apprentissages (Miaj lernadoj)
1937: Bella-Vista
1938: La Jumelle noire (aro da kvar volumoj de literaturaj kaj kinaj recenzoj: vol. 1 (1934), vol. 2 (1935), vol. 3 (1937), vol. 4 (1938))
1939: Le Toutounier (daŭrigo de Duo)
1940: Chambre d'hôtel (Hotel-ĉambro)
1943: Le Képi (La Kepo)
1943: Nudité (Nudeco)
1944: Gigi
1946: L'Étoile Vesper (La vespera stelo)
1941: Julie de Carneilhan
1941: Journal à rebours (Inversa gazeto)
1944: Paris de ma fenêtre (Parizo el mia fenestro)
1949: Le Fanal bleu (La blua signallampo)
2010: Colette journaliste: Chroniques et reportages (1893-1945), neeldonita

En esperanto

Du noveloj:

Kanto de la dancisto tradukita de Thierry Tailhades
La sinjorino kiu kantas tradukita de Thierry Tailhades

Biografioj

1978: Michèle Sarde, Colette, libre et entravée, Parizo, Seuil
1985: Geneviève Dormann, Amoureuse Colette, Parizo, Albin Michel
1990: Herbert Lottman, Colette, Parizo, Fayard
1997: Claude Francis kaj Fernande Gontier, Colette, Parizo, Perrin
1999: Michel Del Castillo, Colette, une certaine France, Parizo, Stock
1999: Claude Pichois kaj Alain Brunet, Colette, biographie critique, Parizo, de Fallois
2004: Sylvain Bonmariage, Willy, Colette et moi, Parizo, Anagramme éditions (reeldono, kun antaŭparolo de Jean-Pierre Thiollet)
2008: Madeleine Lazard, Colette, Parizo, Gallimard

Recenzaj etudoj

Tombo de Colette en Tombejo Père-Lachaise

1972: Marcelle Biolley Godino, L'homme-objet chez Colette, Ed. Klincksieck
1981: Europe, novembro-decembro
1989: Michel Gauthier, La Poétique de Colette, Parizo, Klincksieck
1990: Marie-Christine kaj Didier Clément, Colette gourmande, Albin Michel
1990: Marie-Christine Bellosta, «Colette», L’Hymne à l’univers, Parizo, Belin
1992: Lynne Huffer, Another Colette: The Question of Gendered Writing, Ann Arbor, University of Michigan Press
1992: Marie-Françoise Berthu-Courtivron, Espace, demeure, écriture. La Maison natale dans l’œuvre de Colette, Parizo, Nizet
1993: M.-F. Berthu-Courtivron, Mère et fille : l’enjeu du pouvoir. Essai sur les écrits autobiographiques de Colette, Ĝenevo, Droz
1993: Carmen Boustani, L’Écriture-corps chez Colette, Villenave d’Ornon, Fus-Art; 2000 (Bibliothèque d’Études féministes)
1995: Jacques Dupont, Colette ou l’univers concentré, eseo, Parizo, Hachette Supérieur (literaturaj portretoj)
1997: Nicole Ferrier-Caverivière, Colette l’authentique, Parizo, PUF (verkistoj)
1999: Francine Dugast-Portes, Colette, les pouvoirs de l’écriture, Rennes, Presses Universitaires de Rennes
1999: Régine Detambel, Colette, comme une Flore, comme un Zoo, un répertoire des images du corps, Parizo, Stock
2002: Julia Kristeva, Le Génie féminin 3, Colette, Parizo, Fayard
2004: Sylvain Bonmariage, Willy, Colette et moi, Parizo, Anagramme éditions (reeldono, kun antaŭparolo de Jean-Pierre Thiollet)
2004: Sabine Dewulf, Les jardins de Colette, parcours symbolique et ludique vers notre Eden intérieur, Le Souffle d'Or
2004: Marine Rambach, Colette pure et impure, éditions gaies et lesbiennes
2008: Stéphanie Michineau, L'Autofiction dans l'oeuvre de Colette, Parizo, Publibook
2009: Stéphanie Michineau, Construction de l'image maternelle chez Colette de 1922 à 1936, Parizo, Edilivre
2009: Colette, Lettres à Missy, eldono prezentita kaj prinotita de Samia Bordji kaj Frédéric Maget, Parizo, Flammarion